Ραγδαίες ήταν οι εξελίξεις στη χθεσινή ακροαματική διαδικασία για την πολύκροτη υπόθεση της δίκης του Γερμανού ακαδημαϊκού Χ. Ρίχτερ μετά την απόφαση του δικαστηρίου να απορρίψει την παράσταση σύσσωμης της πολιτικής αγωγής, κάτι για το οποίο είχε αρχικά επιφυλαχθεί.
Η δίκη συνεχίζεται πλέον χωρίς την πολιτική αγωγή, ενώ χθες ολοκληρώθηκαν οι καταθέσεις μαρτύρων, ένας κύκλος καταθέσεων που έκλεισε με αυτή της προέδρου του τμήματος πολιτικής επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Ήβης-Αγγελικής Μαυρομούστακου.
Στη χθεσινή δίκη κατέθεσε ο συνταγματολόγος κ. Νίκος Αλιβιζάτος αλλά και οι καθηγητές του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, κκ Μανώλης Αγγελίδης, και ο αναπληρωτής καθηγητής Γρηγόρης Ανανιάδης, καθώς και ο καθηγητής του Τμ. Πολιτικής Επιστήμης του Π.Κ. Nεκτάριος Αλεξόπουλος που είχαν υπογράψει από κοινού με συναδέλφους τους ψήφισμα με το οποίο εξέφρασαν την έντονη διαφωνία τους στην ποινικοποίηση της έκφρασης επιστημονικής άποψης, όπως αναφέρει το ψήφισμα, βάσει του αντιρατσιστικού νόμου σε σχέση με τη δίκη του καθηγητή Ρίχτερ.
Το δικαστήριο έχει ανακαλέσει την κλήτευση όλων των υπολοίπων μαρτύρων της υπόθεσης ενώ εισέρχεται πλέον στο τελικό στάδιο, αφού αναμένονται ακόμη τρεις δικάσιμοι μέχρι να ανακοινωθεί η τελική απόφαση.
Συγκεκριμένα, το δικαστήριο θα συνεχιστεί την Παρασκευή, στις 12 το μεσημέρι, οπότε και θα γίνει παρουσίαση και σχολιασμός των αναγνωστέων εγγράφων που υπάρχουν ήδη στη δικογραφία αλλά και των εγγράφων που εισφέρουν οι παράγοντες της δίκης. Στη συνέχεια αναμένεται να οριστεί νέα δικάσιμος για την πρόταση του Εισαγγελέα κ. Κασσωτάκη, αφού ο ίδιος μελετήσει την υπόθεση και τις καταθέσεις. Την ίδια μέρα θα γίνουν οι αγορεύσεις των συνηγόρων υπεράσπισης του καθηγητή Ρίχτερ ενώ στην τελευταία δικάσιμο που θα οριστεί αναμένεται η απόφαση του προέδρου που θα σηματοδοτήσει το τέλος της δίκης του Γερμανού ακαδημαϊκού.
Δυσαρέσκεια των συνηγόρων μετά την απόρριψη παράστασης πολιτικής αγωγής
Την έντονη δυσαρέσκεια των συνηγόρων αλλά και των πολιτών που βρίσκονταν στη δικαστική αίθουσα και είχαν δηλώσει παράσταση πολιτικής αγωγής, προκάλεσε χθες η απόφαση του δικαστηρίου να απορρίψει την παράσταση πολιτικής αγωγής.
Αναλυτικά, η χθεσινή δίκη ξεκίνησε περί τις 11 το πρωί με τους συνηγόρους πολιτικής αγωγής κ.κ. Κοτζαμπασάκη και Νικολιδάκη να εκφράζουν κώλυμα, λόγω της αποχής των δικηγόρων. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Δικηγορικός Σύλλογος Ηρακλείου δεν επέτρεψε την παράσταση του συνηγόρου πολιτικής αγωγής κ. Επιτροπάκη ενώ ο κ. Κοτζαμπασάκης ανέφερε πως ακόμη και μεγάλες δίκες, όπως αυτή την Χ.Α έχουν διακοπεί λόγω της αποχής των δικηγόρων. Ο πρόεδρος της έδρας ανέφερε πως πρόκειται για δικάσιμο που έχει διακοπεί και συνεχίζεται και επομένως εξαιρείται από την αποχή, ως είθισται. Από την πλευρά του ο συνήγορος υπεράσπισης του κ. Ρίχτερ κ. Αναγνωστόπουλος, ανέφερε πως επιθυμεί να συνεχιστεί η δίκη ενώ τόνισε πως οι ίδιοι δεν ζήτησαν άδεια από τον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών, αφού στις διακοπείσες δίκες δεν απαιτείται η άδεια αυτή.
Μετά από μία σύντομη διακοπή κατά την οποία οι δικηγόροι πολιτικής αγωγής δεν έλαβαν άδεια για συμμετοχή από τον δικηγορικό σύλλογο, ο πρόεδρος της έδρας κ. Αλέξανδρος- Ιωάννης Καργόπουλος ανακοίνωσε ότι η πολιτική αγωγή δεν έχει πλέον δικαίωμα παράστασης. Αυτό έγινε επειδή το δικαστήριο έκρινε ότι από τις μέχρι τώρα καταθέσεις δεν προκύπτει άμεση ηθική βλάβη σε βάρος των φορέων και των πολιτών που έχουν δηλώσει παράσταση πολιτικής αγωγής. Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε την δυσαρέσκεια των συνηγόρων πολιτικής αγωγής που αποχώρησαν φανερά ενοχλημένοι από την απόφαση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η έδρα είχε επιφυλαχθεί από την πρώτη μέρα της ακροαματικής διαδικασίας, μετά από πρόταση των συνηγόρων υπεράσπισης του κ. Ρίχτερ, εκτός από τους απογόνους συγγενείς των θυμάτων και το Δήμο Αγίου Βασιλείου, να απορριφθεί η παράσταση πολιτικής αγωγής για τον επίτιμο αρχηγό ΓΕΕΘΑ κ. Μανούσο Παραγιουδάκη και τον Βουλευτή Ηρακλείου της Ν.Δ κ. Λευτέρη Αυγενάκη αλλά και Σωματείο Ρεθυμνίων πληγέντων κατά τη ναζιστική κατοχή 1941-44.
Οι μέχρι σήμερα καταθέσεις και η παράσταση της πολιτικής αγωγής ωστόσο λαμβάνονται υπόψη από το δικαστήριο.
Κατέθεσε ο συνταγματολόγος Νίκος Αλιβιζάτος
Η δίκη συνεχίστηκε με την κατάθεση του συνταγματολόγου κ. Νίκου Αλιβιζάτου που κλήθηκε από το δικαστήριο ως μάρτυρας με ειδικές γνώσεις.
«Το βρήκα πολύ χρήσιμο» ανέφερε, και πρόσθεσε πως περιλαμβάνει πολλά στοιχεία για τις περιοχές και για την ιστορία των ημερών εκείνων όπως διαδραματίστηκαν στα χωριά αυτά. Ερωτηθείς για την επίμαχη αναφορά που έχει απασχολήσει επανειλημμένα το δικαστήριο, σχετικά με «αρχαίο έθιμο των Κρητικών» που θέλει τους Κρητικούς να περιφρονούν τον θάνατο και να βεβηλώνουν πτώματα νεκρών Γερμανών αλεξιπτωτιστών, ο κ. Αλιβιζάτος ανέφερε πως δεν γνωρίζει για τέτοια παράδοση, συνέχισε ωστόσο τονίζοντας πως το να κατηγορήσεις έναν λαό για μια τέτοια παράδοση ενδέχεται να δημιουργήσει αναστάτωση. Ωστόσο, υπήρξε σαφής πως αν αυτό μπορεί να θεμελιωθεί ο συγγραφέας θα πρέπει να το αναφέρει, κατέληξε όμως πως δεν θεωρεί την αναφορά του κ. Ρίχτερ αφελή.
Πάντως σε σχέση με το βιβλίο του καθηγητή Ρίχτερ και αν μπορεί να ανακληθεί αφού έχει κυκλοφορήσει, ερώτημα που έθεσε στον μάρτυρα ο κ. Αναγνωστόπουλος, και αν επίσης ο κ. Ρίχτερ θα είχε τη δυνατότητα εκ των υστέρων να αποσύρει το βιβλίο ακόμη κι αν είχε ενδοιασμούς, ο κ. Αλιβιζάτος ανέφερε πως το θεωρεί πολύ δύσκολο. Σε σχέση με το αν διακρίνει να υπάρχει στο βιβλίο δόλος ή κακοβουλία από την πλευρά του κ. Ρίχτερ, ο καθηγητής ανέφερε πως δεν είχε σκοπό να κάνει κάτι κακόβουλα, πως είναι φιλέλληνας. Ο κ. Αλιβιζάτος δεν παρέλειψε να εκφράσει την ανησυχία του για το σημείο που έφτασε η υπόθεση αλλά και τον πρόσφατο αντιρατσιστικό νόμο, βάσει του οποίου διάζεται ο κ. Ρίχτερ ενώ επαίνεσε το δικαστήριο, χαρακτηρίζοντάς το «διαβασμένο». Κατέληξε λέγοντας πως το βιβλίο δεν υποκινεί το μίσος, αντίθετα είναι σαν «οδηγός για τα μαρτυρικά χωριά». «Το βιβλίο παρακινεί να το πάρεις μαζί σου και να περιηγηθείς στα μαρτυρικά χωριά, να τα δεις από κοντά, να πλησιάσεις την ιστορία τους».
Μανώλης Αγγελίδης: Εκφράζω την ανησυχία μου για την ακαδημαϊκή ελευθερία
Ο κ. Αγγελίδης ξεκαθάρισε στην κατάθεσή του πως δεν έχει διαβάσει το βιβλίο του κ. Ρίχτερ, ωστόσο βρίσκεται στο δικαστήριο για να καταθέσει την ανησυχία της ακαδημαϊκής κοινότητας, αφού η διαδικασία στην οποία εισήλθε η υπόθεση του κ. Ρίχτερ, ενδέχεται όπως ανέφερε να φέρει εμπόδια και σκέψεις και στη διεξαγωγή επιστημονικών συμπερασμάτων. Άλλωστε, υπενθυμίζεται πως ο κ. Αγγελίδης ήταν μεταξύ των καθηγητών του τμήματος πολιτικής επιστήμης και ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, που είχαν υπογράψει ψήφισμα όπου εξέφραζαν τις ανησυχίες τους για την ακαδημαϊκή ελευθερία. Ο κ. Αγγελίδης κατέθεσε μάλιστα την πρότασή του, πως θα μπορούσε η υπόθεση του καθηγητή Ρίχτερ να συζητηθεί στο πλαίσιο μιας σύσκεψης της ακαδημαϊκής κοινότητας του Π.Κ όπου θα μπορούσαν να αναπτυχθούν κριτικές παρατηρήσεις για τα συμπεράσματα του βιβλίου, κάτι που θα μπορούσε να αποκαταστήσει, όπως ανέφερε, και την διάσταση που δημιουργήθηκε μεταξύ της τοπικής κοινωνίας με την Πανεπιστημιακή κοινότητα, αφού θα μπορούσε να οργανωθεί από κοινού με την τοπική κοινωνία και το Πανεπιστήμιο. Ο κ. Αγγελίδης ανέφερε πως του προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία το γεγονός ότι η υπόθεση Ρίχτερ έφτασε στη δικαστική αίθουσα, κάτι που ενέχει κινδύνους για τη δυνατότητα των επιστημόνων να εκφράζουν τις επιστημονικές τους απόψεις.
Ο αναπληρωτής καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο κ. Γρηγόρης Ανανιάδης προτίμησε κατά τη διάρκεια της κατάθεσής του να μην αναφερθεί στο περιεχόμενο του βιβλίου, παρόλο που όπως τόνισε βρήκε ηλεκτρονικά το υλικό του βιβλίου του κ. Ρίχτερ και το διάβασε. Ο ίδιος προτίμησε να αναφερθεί στην ανησυχία για την ποινικοποίηση της επιστημονικής άποψης, όπως αναφέρεται και στο σχετικό ψήφισμα που συνυπέγραψε και ο κ. Ανανιάδης. Ανέφερε πως η ακαδημαϊκή ελευθερία, παρ’ όλο που σχετίζεται με την ελευθερία του λόγου είναι μια «αυτοτελής αξία» και συστατική του Πανεπιστημιακού θεσμού. «Δίνει το δικαίωμα στα μέλη της επιστημονικής κοινότητας να επιδίδονται στο έργο τους ανεξάρτητα από το αν θα μπορούσαν να κριθούν προκλητικά τα όσα λένε και ανεξάρτητα από τις αντιδράσεις του κόσμου. Τους απαλλάσσει από την υποχρέωση να είναι αρεστοί στο ευρύ κοινό» ανέφερε και κατέληξε πως «η δίωξη ενός ιστορικού για τις επιστημονικές του απόψεις συνιστά ένα θλιβερό προηγούμενο και επικίνδυνο. Ενθαρρύνει τη λογοκρισία και την αυτολογοκρισία. Αυτή είναι η ανησυχία μας» τόνισε. Ξεκαθάρισε πως ο «οξύτερος κριτής» ενός επιστημονικού και ακαδημαϊκού πονήματος είναι οι ομότιμοι συνάδελφοί του ενώ τόνισε πως η ακαδημαϊκή κοινότητα είναι ιδιαίτερα κριτική και αυστηρή με έργα που μπορεί να μην πληρούν τα επιστημονικά κριτήρια. Ξεκαθάρισε μάλιστα, πως μια τέτοια διαμάχη πρέπει να συζητείται εντός της ακαδημαϊκής κοινότητας και όχι στο δικαστήριο.
Στην κατάθεσή του ο επίκουρος καθηγητής του τμήματος πολιτικής επιστήμης κ. Νεκτάριος Αλεξόπουλος, ανέφερε πως το βιβλίο του κ. Ρίχτερ το διάβασε μετά την αναγόρευση. Εκτίμησε πως δεν φαίνεται ο κ. Ρίχτερ να «επιχειρεί να αναθεωρήσει προς όφελος του ναζισμού», ότι δείχνει κάποιες πλευρές και πως ανατρέχει σε Γερμανικές πηγές, που είχε στη διάθεσή του. «Δεν είναι δουλειά του επιστήμονα να διασταυρώσει πηγές» ανέφερε ωστόσο ξεκαθάρισε πως θα ήταν σφάλμα αν απέκρυπτε στοιχεία που γνωρίζει.
Ο κ. Αλεξόπουλος ανέφερε πως δεν διακρίνει από το βιβλίο να υποκινείται μίσος εναντίον των Κρητικών ενώ ανέφερε πως το ίδιο το βιβλίο θα πάρει το δρόμο του «ή θα το ξεχάσουν όλοι ή θα έχουμε μια σειρά νέων βιβλίων».
Έκλεισε ο κύκλος των καταθέσεων με την κ. Μαυρομούστακου
Η πρόεδρος του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Π.Κ κ. Ήβη Μαυρομούστακου, ήταν και η τελευταία μάρτυρας που κατέθεσε στην δίκη για την υπόθεση του καθηγητή Ρίχτερ. Στην κατάθεσή της αναφέρθηκε στην αναγόρευση του κ. Ρίχτερ από το τμήμα, ενώ εξέφρασε ξεκάθαρα την ανησυχία της για το σκέλος του νέου νόμου που αφορά το πνευματικό έργο.
Η κ. Μαυρομούστακου ερωτηθείσα για το αν έχει διαβάσει το βιβλίο του κ. Ρίχτερ ανέφερε πως θα ήταν παράδοξο να μην είχε διαβάσει το βιβλίο μετά από τις συζητήσεις που δημιουργήθηκαν μετά την αναγόρευση. Ξεκαθάρισε πως «δυσκολεύομαι να απαντήσω σε ζητήματα που αφορούν την επιστημονική πειθαρχία ιστορίας» και ανέφερε πως δεν έχει τη δυνατότητα να ελέγξει τις πηγές του κ. Ρίχτερ. Ωστόσο, εξέφρασε την ανησυχία της για την επίμαχη νομοθεσία και το κατά πόσο η επιστημονική έρευνα μπορεί να καταλήξει σε λογοκρισία, «τίθεται ζήτημα ποινικοποίησης της επιστημονικής έρευνας, ο δικαστής θα πρέπει να ελέγξει στη συγκεκριμένη περίπτωση τη συνταγματικότητα του νόμου».
Σε ό,τι αφορά πάντως ερωτήματα σχετικά με το αν το συγκεκριμένο βιβλίο μπορεί να υποκινήσει το μίσος εναντίων των Κρητικών, η κ. Μαυρομούστακου ξεκαθάρισε πως το βιβλίο αυτό για έναν μέσο άνθρωπο, όχι ιστορικό, συγκαταλέγοντας και το εαυτό της σε αυτούς, δεν γεννά, κατά την άποψή της το μίσος. Αντίθετα ανέφερε πως «εκθειάζει τον άμαχο πληθυσμό ότι είναι ο πρώτος που πήρε τα όπλα. Αυτό μου έμεινε από το βιβλίο». Πρόσθεσε πως το βιβλίο μέχρι στιγμής εξετάζεται αποσπασματικά και ανέφερε πως θα πρέπει να εξετάζεται συνολικά και σε σχέση με το σύνολο του έργου του κ. Ρίχτερ. Πάντως το δικαστήριο ξεκαθάρισε, πως είναι πλήρως ενημερωμένο για το σύνολο του έργου του κ. Ρίχτερ, το συνολικό βιβλίο καθώς και άλλα έργα που αφορούν την ιστορική αυτή περίοδο. Η κ. Μαυρομούστακου πρόσθεσε πως ο κ. Ρίχτερ δεν αρνείται εγκλήματα αντίθετα είναι ένας άνθρωπος που γράφει για την Ελλάδα και εξάρει τη συμμετοχή του άμαχου πληθυσμού, «δεν τίθεται θέμα ύβρεως για τους Κρητικούς, είμαι 17 χρόνια στην Κρήτη και θεωρώ τον εαυτό μου ως μέρος της κοινωνίας αυτής. Δεν θεωρώ ότι είναι προσβλητικό».
Σε σχέση με την αναγόρευση η κ. Μαυρομούστακου σημείωσε πως η απόφαση ήταν ομόφωνη. Ξεκαθάρισε πως ο κανονισμός του Πανεπιστημίου προβλέπει πως το λιγότερο τα 3/4¾ πρέπει να ψηφίσουν υπέρ της αναγόρευσης στην περίπτωση της μη ομόφωνης απόφασης ενώ πρόσθεσε: «Αν κάποιος συνάδελφος δεν αισθανόταν ώριμος να ψηφίσει, θα μπορούσε να ζητήσει αναβολή της διαδικασίας και να ακολουθήσουν διαφορετικό δρόμο τα πράγματα». Ήταν ξεκάθαρη σε σχέση με το ότι η αναγόρευση έγινε με βάση το συνολικό έργο του κ. Ρίχτερ και όχι το επίμαχο βιβλίο ενώ τόνισε πως ο κ. Ρίχτερ είχε ήδη τιμηθεί από τον πρώην πρόεδρο της Δημοκρατίας, κάτι που λειτούργησε θετικά. Οι καθηγητές ψήφισαν «άμεσα και γρήγορα και η όλη διαδικασία προχώρησε γρήγορα, αυτό δεν θα γινόταν αν υπήρχαν ενστάσεις» κατέληξε.
