“Σήμερα που η πολιτική μετριότητα είναι ο κανόνας και οι συνεχείς διαψεύσεις του κόσμου οδυνηρές, το κενό των ικανών ανδρών γίνεται ακόμα πιο δυσαναπλήρωτο.
Η νέα γενιά, που καλείται να διαχειριστεί από δω και στο εξής τα κοινά μας πράγματα, πρέπει ν΄ ανατρέξει σε προσωπικότητες όπως αυτή του Ρούσου Ανδρέα Κούνδουρου, ν΄ αναζητήσει πρότυπα και πρακτικές και να τις προσαρμόσει στην σημερινή κοινωνική πραγματικότητα…Τίποτα δεν χαρίζεται! Κατακτιέται, με αγώνα, θυσίες και πίστη, στον κοινό σκοπό, που δεν είναι άλλος, από ένα κόσμο με κέντρο τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Με Ελευθερία-Δικαιοσύνη-Δημοκρατία , όπως ήταν το τρίπτυχο του μεγάλου τέκνου του Μεραμπέλου, της Κρήτης, της Ελλάδας, του Ρούσου Ανδρ. Κούνδουρου»!
Τα παραπάνω ανέφερε μεταξύ άλλων ο Δήμαρχος Αγίου Νικολάου κ.Αντώνης Ζερβός, στην ομιλία του που πραγματοποίησε κατά την διάρκεια λιτής τελετής, στον πεζόδρομο Αγίου Νικολάου (28η Οκτωβρίου), μπροστά από τον αδριάντα του Ρούσου Α. Κούνδουρου, ενός μεγάλου πατριώτη που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στις 29 Αυγούστου 1944 στις φυλακές της Αγυιάς στα Χανιά.
Ο Δήμαρχος Αγίου Νικολάου, χαρακτήρισε ύψιστη την τιμή που του έγινε, από τον πρόεδρό του Τμήματος ΠΕΑΕΑ Λασιθίου και πρώην δήμαρχο Αγ. Νικολάου κ. Γεώργιο Χατζηδάκη, για να μιλήσει με αφορμή την συγκεκριμένη επέτειο, για το Ρούσο Ανδρέα Κούνδουρο, μια φλογερή προσωπικότητα, ένα πολιτικό άνδρα που το ηθικό του ανάστημα, αποτελεί –όπως ανέφερε- πρόκληση- για όσους ασχολούνται με τα κοινά, ιδιαίτερα στους σημερινούς δύσκολους καιρούς, όπου η παγκόσμια κοινωνική και πολιτική κρίση, εκδηλώνεται και ως οικονομική κρίση και κρίση αξιών.
Ακολουθεί η ομιλία του Δημάρχου Αγίου Νικολάου κ. Αντώνη Ζερβού :
Καλούμαι να μιλήσω για τον άνθρωπο, τον πατριώτη, τον επιστήμονα, που απετέλεσε πρότυπο δημόσιου άνδρα και που περιποιεί ιδιαίτερη τιμή για μας που έχουμε προγόνους τέτοιου αναστήματος .
Γόνος σφακιανών οικογενειών – Κουνδουρέων από τον πατέρα του Ανδρέα, και Βουρδουμπάδων από την μητέρα του Σμαράγδα, με ρίζες από τους βυζαντινούς Σκορδίληδες εκείνη.
Γεννήθηκε το 1891, εδώ, στον Άγιο Νικόλαο όπου και τα υπόλοιπα εφτά αδέλφια του όπου πήρε και τα πρώτα του γράμματα. Τα γυμνασιακά παρακολούθησε στην Νεάπολη και το Ηράκλειο .
Διδάκτωρ της Νομικής Αθηνών το 1914 και μάλιστα με δύο διδακτορικά . Τεράστιο κατόρθωμα τα χρόνια εκείνα, αλλά και ενδεικτικό της ποιότητας του και των μεγάλων ικανοτήτων του.
Ξεκινά την δικηγορία του στα Χανιά και στα 25 του γυρνά στην γενέθλια γη, το Μεραμπέλο.
Φλογερή προσωπικότητα, δεινός ρήτορας, μεγάλος πατριώτης. Κατατάσσεται πολύ νωρίς εθελοντής και μάλιστα δυό φορές , το 1915 και το 1917 στο Μακεδονικό μέτωπο.
Οπαδός και υποστηρικτής του εθνάρχη Ελευθ. Βενιζέλου, αναδεικνύεται σε ηγετική μορφή της κίνησης των τριών ( Βενιζέλου-Κουντουριώτη-Δαγκλή) . Με συνεργάτες, εδώ στο νομό, τους Ν. Σέργη, Μ.Κοθρή και Γ. Μαυρικάκη και με φλογερούς λόγους και συλλαλητήρια στις πόλεις και τα χωριά του νομού συναγείρει τους Λασιθιώτες υπέρ της τριανδρίας.
Μετά το τέλος του πολέμου, εγκαθίσταται οριστικά στο Μεραμπέλο , δικηγορώντας στην Νεάπολη, όπου και μένει μόνιμα, αφού δημιουργεί οικογένεια με την Μαρία Παντερμαράκη, ανηψιά του μεγάλου θρησκευτικού άνδρα της Κρήτης Επισκόπου Πέτρας, και μετέπειτα Μητροπολίτη Κρήτης, Τίτου Ζωγραφίδη.
Από τον γάμο του απέκτησε 5 παιδιά : τον Ανδρέα, τη Σμαράγδα, τον Γιάννη, τον Σήφη και τον Τίτο.
Λόγω της έντονης προσωπικότητας και των αναμφισβήτητων προσόντων του καθίσταται σημαντικό πρόσωπο για την κοινωνική και πολιτική ζωή όχι μόνο του Μεραμπέλου αλλά και όλης της Κρήτης και όλης της Ελλάδας.
Το 1926 εκλέγεται βουλετής στο ελληνικό κοινοβούλιο με το ‘’Επαρχιακό κόμμα’’ .
Το 1930 είναι πρόεδρος του Δημοτ. Συμβουλίου Αγ. Νικολάου.
Το 1935 συμμετέχει στο κίνημα του Βενιζέλου μαζί με τον επίσης διαπρεπή ξάδερφό του Σήφη Κούνδουρο από τα Χανιά.
Το 1939 η μεταξική δικτατορία το παύει από πρόεδρο του δημοτ. Συμβουλίου Αγ. Νικολάου.
Η ιταλογερμανική ναζιστική κατοχή τον βρίσκει στην πρώτη γραμμή της εθνικής αντίστασης, λόγω και έργω.
Το 1941 μετέχει στην ίδρυση του ΕΑΜ Ν. Λασιθίου και αναλαμβάνει πρόεδρος της Νομαρχ. Επιτροπής του.
4 Αυγούστου 1944 συλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και μετά από το πέρασμα από τις διάφορες φυλακές της Κρήτης οδηγείται στις φυλακές Αγυιάς Χανιών μαζί με άλλους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, όπου στις 29 Αυγούστου ( του 1944 ) εκτελείται χωρίς δίκη. Έτσι η Κρήτη, αλλά και η χώρα, έχασε έναν φλογερό πατριώτη και ιδιαίτερα άξιο άνδρα στον κολοφώνα της δημιουργίας του.
Όπως όλοι οι Αγιονικολιώτες, και εν πολλοίς και οι Μεραμπελιώτες, είχαν κάποια σχέση με την ευρύτερη οικογένεια των Κουνδουρέων, έτσι και η οικογένειά μου.
Θυμάμαι πολύ έντονα τον θαυμασμό και την αγάπη με τον οποίο μίλαγε η μητέρα μου – βαφτισημιά του αδελφού του Στυλιανού Κούνδουρου – για τον Ρούσο Ανδρέα Κούνδουρο καθώς και για τον γιό του Ανδρέα, που όμως έφυγε πολύ νωρίς .
Διέτρεξα πολύ συνοπτικά την ιστορική διαδρομή του τιμώμενου γιατί θεωρώ ότι για προσωπικότητες του δικού του διαμετρήματος το σημαντικότερο είναι η ανάλυση της προσωπικότητάς τους και η προβολή τους στο σήμερα που το αξιακό σύστημα έχει ανατραπεί και τα διακυβεύματα έχουν αλλάξει.
Ο Ρούσος Ανδρέα Κούνδουρος γεννήθηκε την περίοδο των μεγάλων ανακατατάξεων στην Ευρωπαϊκή ήπειρο, με την μετάβαση από τις αυτοκρατορικές δομές στα εθνικά κράτη, αλλά και των μεγάλων κοινωνικών αναταράξεων και της διαμόρφωσης και υλοποίησης νέων πολιτικών θεωριών.
Ανήσυχο και δημιουργικό πνεύμα, ηγετική φυσιογνωμία, πρωτοστάτησε στους κοινωνικοπολιτικούς αγώνες της ιδιαίτερης πατρίδας του αλλά και της Ελλάδας γενικότερα. Το πέρασμά του από το ελληνικό κοινοβούλιο, λόγω και της ρητορικής του δεινότητας, έχει μείνει με χρυσά γράμματα στην ελληνική κοινοβουλευτική ιστορία.
Δεν λογάριασε ποτέ προσωπικό κόστος για την επίτευξη των μεγάλων οραμάτων του, της ελευθερίας, της αξιοπρέπειας, της ανθρωπιάς, της προόδου, προτάσσοντας πάντα τα στήθη του εκφωνώντας πύρινους λόγους ή συγγράφοντας άρθρα στα ΜΜΕ της εποχής χαρίζοντας στον βωμό της ελευθερίας την ίδια του τη ζωή. Συνεχώς μπροστάρης στους κοινωνικούς αγώνες.
Ελευθερία-Δικαιοσύνη-Δημοκρατία, αποτελούσαν το κοινονικοπολιτικό τρίπτυχο του.
Όλη του η ζωή ήταν μια διαρκής προσφορά .
Γαλουχήθηκε μέσα σε οικογένεια αγωνιστών, τα τελευταία χρόνια των κρητικών επαναστάσεων, με τα νάματα της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Ωρίμασε αγωνιζόμενος για την δημοκρατία και ολοκλήρωσε τον κύκλο της ζωής του από κει που τον άρχισε, με τον αγώνα του και την μαρτυρική θυσία του για το ύψιστο αγαθό της Ελευθερίας.
Από τότε μέχρι σήμερα, ο κόσμος άλλαξε θεαματικά, και με εκπληκτική ταχύτητα τα τελευταία 30 χρόνια. Κοσμοϊστορικά γεγονότα έχουν συμβεί, με κορυφαίο την πτώση του τοίχους του Βερολίνου, που σήμανε την κατάργηση του υφιστάμενου παγκόσμιου διπόλου και των βεβαιοτήτων της παγκόσμιας πολιτικής, και την διαμόρφωση νέου, πολυπολικού – πλήρως ασταθούς – παγκοσμιοποιημένου συστήματος. Η συλλογικότητα έχει σχεδόν εξαφανιστεί ενώ ζούμε σε καθεστώς απόλυτης αυτοαπομόνωσης και ατομισμού. Η τεχνολογία με την ιλιγγιώδη εξέλιξή της έχει επιβάλλει εξοντωτικούς ρυθμούς και οι σχέσεις έχουν απολέσει σχεδόν τελείως την ανθρώπινη διάσταση. Ο τρόπος επικοινωνίας έχει γίνει σχεδόν απόλυτα μηχανιστικός και απρόσωπος. Ο παγκόσμιος ιστός, επιτρέπει την επικοινωνία χωρίς χωρικά όρια, μηδενίζοντας – κυριολεκτικά – τις αποστάσεις. Λείπει όμως το αίσθημα, η επαφή, και κυριαρχεί η ανεξέλεγκτη και υποβολιμιαία πληροφόρηση που παραπλανεί. Η ομοιογένεια των κοινονικών τάξεων, και ειδικά της εργατικής, έχει πλήρως διαταραχθεί.
Μοναδικό παγκόσμιο, σύστημα διακυβέρνησης σήμερα, ο καπιταλισμός. Ο ακραίος καπιταλισμός, ο φονταμενταλιστικός. Ανεξέλεγκτη κίνηση κεφαλαίων, κατάργηση ολοκληρωτική εργατικών κατακτήσεων. Μοναδικός σκοπός η επίτευξη ποσοτικών αριθμητικών στόχων στην οικονομία. Πτώση του επιπέδου ζωής. Καταστροφή της μεσαίας τάξης. Αποτέλεσμα η αύξηση των ανεξέλεγκτων μεταναστευτικών ροών σε όλο τον πλανήτη που επιβεβαιώνουν την παγκόσμια αστάθεια.
Μετράμε πλέον μόνο τη συνεχή οικονομική μεγέθυνση και όχι την ποιότητα της ανθρώπινης και τη διατήρηση του περιβάλλοντος αγνοώντας τα μηνύματα που μας έρχονται.
Δυστυχώς λείπουν, παγκοσμίως, οι ηγετικές πολιτικές προσωπικότητες που θα πείσουν, και θα συνεγείρουν τους πολίτες, και θα διαμορφώσουν νέες πολιτικές, με κέντρο την βελτίωση της ποιότητας της ζωής του ανθρώπου.
Τέτοιες περιόδους γίνεται ακόμα περισσότερο αισθητή η απουσία ανδρών όπως ο Ρούσος Ανδρέα Κούνδουρος. Που με την προσωπική τους στάση, το ανοιχτό τους πνεύμα και την διάθεση για συνεννόηση και προσφορά θα πείσουν τον απλό λαό ότι αξίζει να αγωνιστεί, να προσφέρει στην συλλογική προσπάθεια, στο κοινό καλό, αφού θα έχει ως πρότυπο τη ζωή και τη δράση των ιδίων .
Σήμερα που η πολιτική μετριότητα είναι ο κανόνας και οι συνεχείς διαψεύσεις του κόσμου είναι οδυνηρές το κενό ικανών ανδρών γίνεται ακόμα πιο δυσαναπλήρωτο.
Η νέα γενιά, που καλείται να διαχειριστεί από δω και πέρα τον κόσμο, πρέπει να ανατρέξει σε προσωπικότητες όπως ο Ρούσος Ανδρέα Κούνδουρος, να αναζητήσει πρότυπα και πρακτικές και να τις προσαρμόσει στην σημερινή κοινωνική πραγματικότητα, για να δοθούν απαντήσεις στα καθημερινά αδιέξοδα και να πεισθούν ότι αξίζει να ασχοληθείς με τα κοινά, να παλέψεις για την ανατροπή της πολιτικής και κοινωνικής κατάστασης που παραλαμβάνουν. Γιατί τίποτα δεν χαρίζεται. Κατακτιέται. Με αγώνα. Και θυσίες. Και πιθανόν πισωγυρίσματα. Αλλά με πίστη στον τελικό κοινό σκοπό.
Που δεν είναι άλλος, από ένα κόσμο με κέντρο τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Με Ελευθερία-Δικαιοσύνη-Δημοκρατία , όπως ήταν το τρίπτυχο του μεγάλου τέκνου του Μεραμπέλου, της Κρήτης, της Ελλάδας, του Ρούσου Ανδρ. Κούνδουρου .
Η συμπατριώτισσα μας γιατρός λογοτέχνης Δήμητρα Σπίθα μέσα σε τέσσερεις στοίχους , στην πρώτη στροφή που έγραψε για τον Ρούσο Ανδρέα Κούνδουρο είπε όλα όσα είπα εγώ παραπάνω, συνοπτικά αλλά απολύτως περιεκτικά . Μ’ αυτές τις τέσσερεις αράδες θα κλείσω γιατί αλλιώς ο όποιος λόγος είναι αδύνατον να αποδώσει αυτά που πρέπει να ειπωθούν για τον τιμώμενο :
‘’ Δεν ξέρω, / δεν μπορώ,/ δεν έχω δύναμη
Να Σου ταιριάξω με την πένα/ τα παινάδια
Όσα Σου πρέπουνε/ και να υμνήσω
Τη ζωή σου / με χρυσόπλεκτα μαγνάδια.’’
Αιωνία του η μνήμη.
Αξίζει να σημειώσουμε, ότι παρών στην εκδήλωση ήταν και ο γιος του, επίτιμος αντιπρόεδρος του συμβουλίου Επικρατείας κ. Τίτος Κούνδουρος καθώς και εκπρόσωποι των τοπικών αρχών.