Το 2016 συνοδεύτηκε από αρκετές εκπλήξεις προερχόμενες κυρίως από τον χώρο της πολιτικής και όχι της οικονομίας. Έτσι το Brexit και η εκλογή Τραμπ στην προεδρία των Η.Π.Α. είναι δύο γεγονότα των οποίων οι οικονομικές συνέπειες θα κυριαρχήσουν τα επόμενα χρόνια. Και το 2017 είναι μία χρονιά γεμάτη εκλογικές αναμετρήσεις, ειδικότερα στην γηραιά ήπειρο (Γαλλία, Ολλανδία, Γερμανία). Ενώ οι μέχρι τώρα ενδείξεις δεν παραπέμπουν σε κάποια ιδιαίτερη έκπληξη, η πρόσφατη συμπεριφορά του εκλογικού σώματος στις δυτικές κοινωνίες μας κάνει επιφυλακτικούς αναφορικά με την αξιοπιστία των προβλέψεων και καθιστά πιθανό το οποιαδήποτε εκλογικό αποτέλεσμα.
Με βασικό ρίσκο τις πολιτικές εξελίξεις, ας εξετάσουμε τις επιμέρους παραμέτρους που θα επηρεάσουν την πορεία της οικονομίας και των επενδύσεων το 2017 :
Η παγκόσμια ανάπτυξη αναμένεται να βελτιωθεί, με το παγκόσμιο ΑΕΠ να αυξάνεται μεταξύ 0,3-0,5% σε σχέση με το 2016. Η βελτίωση αυτή θα προέλθει από την ισχυρότερη αμερικανική οικονομία, την σταθεροποίηση στην Ε.Ε. και μία σημαντική βελτίωση στην ανάπτυξη των αναπτυσσόμενων χωρών (κυρίως Βραζιλία και Ρωσία που εξέρχονται από βαθιά ύφεση).
Η δημοσιονομική πολιτική αναλαμβάνει ισχυρότερο ρόλο στην στήριξη της παγκόσμιας ανάπτυξης. Η Ε.Ε. έχει εισέλθει σε μια περίοδο δημοσιονομικής ουδετερότητας, μετά την αυστηρή πολιτική των τελευταίων ετών, δεν έχει όμως μεγάλα περιθώρια δημοσιονομικής χαλάρωσης, πλην ίσως της Γερμανίας. Οι μεγάλες προσδοκίες για ουσιαστική δημοσιονομική χαλάρωση και αύξηση των δημόσιων επενδύσεων έρχονται από τις Η.Π.Α. και την αναμενόμενη υλοποίηση των προγραμματικών δεσμεύσεων του νέου προέδρου Τραμπ. Οι θετικές επιδράσεις της δημοσιονομικής τόνωσης (που υπολογίζονται σε 0,5% του ΑΕΠ) θα αρχίσουν να φαίνονται από το 2018. Το 2017 οι αγορές θα μπορούσαν κάλλιστα να προεξοφλήσουν μέρος αυτών.
Η νομισματική πολιτική θα παίξει πλέον λιγότερο σημαντικό ρόλο σαν δύναμη ώθησης των οικονομιών. Η Fed έχει εξαγγείλει ήδη τρεις αυξήσεις επιτοκίων εντός του 2017 ενώ η ΕΚΤ παρατείνει μεν την ποσοτική χαλάρωση μέχρι το τέλος του 2017 αλλά με λιγότερη ένταση. Μία πιθανή ταχύτερη αύξηση του πληθωρισμού θα ωθήσει τις κεντρικές τράπεζες σε ταχύτερη αύξηση των επιτοκίων και σύσφιξη της ακολουθούμενης νομισματικής πολιτικής. Προσοχή χρειάζεται στις συνέπειες που θα επιφέρει μία περαιτέρω ισχυροποίηση του δολαρίου στις αναδυόμενες οικονομίες και ιδιαίτερα σε αυτές οι οποίες στήριξαν την ανάπτυξη τους στον εξωτερικό δανεισμό και το φτηνό δολάριο.
Σημαντικός παράγοντας ρίσκου στην παγκόσμια οικονομική σταθερότητα παραμένει η Κίνα. Παρά το γεγονός ότι η κινέζικη οικονομία να εμφάνισε σημάδια σταθεροποίησης το 2016, μετριάζοντας τις ανησυχίες των επενδυτών , η Κίνα συνεχίζει να παραμένει βασικός παράγοντας αβεβαιότητας αφού ο δανεισμός του ιδιωτικού τομέα παραμένει σε αρκετά υψηλά επίπεδα ενώ η όποια σταθεροποίηση της οικονομίας έχει επιτευχθεί με σημαντική κρατική παρέμβαση και αύξηση του συνολικού δανεισμού της χώρας. Πιθανή ένταση στις εμπορικές σχέσεις με τις Η.Π.Α. θα επιδεινώσει ακόμα περισσότερο το κλίμα και τις προοπτικές της κινέζικης οικονομίας και θα αυξήσει την αβεβαιότητα σε διεθνή κλίμακα.
Ιδιαίτερα προσεκτικοί θα πρέπει να είναι και οι επενδυτές ομολόγων αφού ο συνδυασμός νέων οικονομικών συνθηκών όπως ο περιορισμός της νομισματικής χαλάρωσης και η επανεμφάνιση του πληθωρισμού θα πιέσουν τις τιμές των ομολόγων (που βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά). Τα κρατικά ομόλογα θα δεχθούν πρώτα τις όποιες συνέπειες.
Με ενδιαφέρον αναμένεται η εξέλιξη της πορείας των τιμών των εμπορευμάτων. Οι δύο βασικές δυνάμεις που θα επηρεάσουν τις τιμές του πετρελαίου θα είναι αφενός ο περιορισμός της παραγωγής από τις χώρες του ΟΠΕΚ (εφόσον τηρηθεί από όλους η συμφωνία περιορισμού της παραγωγής) και αφετέρου η σχετικά υποτονική ζήτηση. Άνοδος των τιμών του πετρελαίου πάνω από τα $65 θα επαναφέρει στο παιχνίδι τους σχιστολιθικούς παραγωγούς, αυξάνοντας έτσι ξανά την προσφορά και περιορίζοντας την άνοδο των τιμών.
Ενδιαφέρουσες προκλήσεις και αρκετά ρίσκα μπροστά μας λοιπόν για το 2017. Το βέβαιον είναι ότι θα είναι μία χρονιά που δεν θα μας λείψουν οι συγκινήσεις.