O πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Δημήτρης Χριστόφιας, αποποιήθηκε, ενώπιον της ερευνητικής επιτροπής, οποιασδήποτε πολιτικής ή προσωπικής ευθύνης για την αποθήκευση των εμπορευματοκιβωτίων, που είχαν κατασχεθεί το 2009 από το πλοίο «Μόντσεργκοκ», και την φονική έκρηξη, στις 11 Ιουλίου, στη ναυτική βάση της Εθνικής Φρουράς, που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 13 ανθρώπων και την καταστροφή του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού Βασιλικού.
Ο κ. Χριστόφιας υποστήριξε ότι για την έκρηξη έχουν «σοβαρή ευθύνη» οι παραιτηθέντες υπουργοί Εξωτερικών, Μάρκος Κυπριανού, Άμυνας, Κώστας Παπακώστας και ο αρχηγός ΓΕΕΦ, αντιστράτηγος Πέτρος Τσαλικίδης.
Στην αρχή της κατάθεσής του ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας ορκίστηκε, βάζοντας το χέρι του στο ιερό Ευαγγέλιο.
Ο πρόεδρος της ερευνητικής επιτροπής, νομικός, Πόλυς Πολυβίου, ρώτησε τον Κύπριο πρόεδρο, πώς είναι δυνατό όλοι αυτοί να έχουν ευθύνη κι ο πολιτικός τους προϊστάμενος όχι;
Η απάντηση του κ. Χριστόφια ήταν: «Πώς να έχω πολιτική ευθύνη, αφού δεν γνώριζα. Ουδείς μου μίλησε για την επικινδυνότητα του φορτίου. Δεν μπορεί οι χειρισμοί άλλων να βαρύνουν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας».
Σε άλλο σημείο ο κ. Χριστόφιας δήλωσε κατηγορηματικά: «Δεν έχω ευθύνη. Οι ευθύνες των αρμοδίων είναι ασήκωτες. Υπήρξε ανεπάρκεια των αρμοδίων να διαπιστώσουν τους κινδύνους. Γιατί πρέπει εγώ να αναλάβω την ευθύνη;\”
Στην αίθουσα όπου διεξάγονται οι ακροάσεις μαρτύρων στην ερευνητική επιτροπή, ήταν παρόντες συγγενείς των θυμάτων με φωτογραφίες των αγαπημένων τους προσώπων. Σε όλη τη διάρκεια της κατάθεσης του κ. Χριστόφια υπήρξε απόλυτη τάξη.
Ένταση δημιουργήθηκε κατά την αποχώρηση του Κύπριου Προέδρου, όταν συγγενείς των θυμάτων του φώναξαν: «Μας κατέστρεψες», «Ο Θεός να σε συγχωρήσει», «Δολοφόνε», «Περιμέναμε ένα mea culpa». Μία νεαρή γυναίκα ρώτησε τον κ. Χριστόφια, αν μπορεί να του υποβάλει μια ερώτηση, εκείνος απάντησε κοφτά «όχι» και αποχώρησε.
Λίγο μετά εισήλθαν στην αίθουσα δύο άνδρες της προεδρικής φρουράς και επεχείρησαν να συλλάβουν το γιο του αδικοχαμένου πλοίαρχου Ανδρέα Ιωαννίδη, Νικόλα. Επενέβησαν δικηγόροι και η σύλληψη αποφεύχθηκε. Οι άνδρες της προεδρικής φρουράς είπαν ότι για τη σύλληψη έδωσε οδηγίες ο κ. Χριστόφιας, γιατί ο νεαρός εξύβρισε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Ανακοίνωση, πάντως, της Προεδρίας σημειώνει ότι «ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν έδωσε ποτέ τέτοια οδηγία».
Ο πρόεδρος της ερευνητικής επιτροπής δήλωσε ότι δεν δικαιολογείται οποιαδήποτε σύλληψη εντός της αίθουσας, γιατί βρίσκεται υπό την επίβλεψή του. Πρόσθεσε δε, ότι κατά την έξοδο θα συνοδεύσει ο ίδιος το Νικόλα Ιωαννίδη.
Απαντώντας σε άλλες ερωτήσεις του κ. Πολυβίου, ο κ. Χριστόφιας ανέφερε, μεταξύ άλλων: «Σε σύσκεψη ο συνταγματάρχης Γιώργος Γεωργιάδης είχε δηλώσει ότι είναι μικρή η επικινδυνότητα του φορτίου, διότι η πυρίτιδα δεν εκρήγνυται από μόνη της, αφού το υλικό αυτό χρειάζεται επεξεργασία. Αυτό με καθησύχασε».
Μία σχετική ευθύνη την έχω, είπε στη συνέχεια ο Κύπριος Πρόεδρος, επισημαίνοντας ότι θα είχε μεγαλύτερη και ολόκληρη ευθύνη, αν γνώριζε τον τρόπο χειρισμού που έγινε από τούς δυο υπουργούς.
Ο κ. Χριστόφιας υποστήριξε ότι δεν γνώριζε τη γειτνίαση της ναυτικής βάσης με τον σταθμό της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου, αλλά εάν γνώριζε δεν θα δεχόταν να φυλαχθεί το φορτίο του πλοίου στη ναυτική βάση.
Επίσης, ο Κύπριος Πρόεδρος υποστήριξε ότι «ήταν πολιτικός ελιγμός», λόγω του Κυπριακού, η διαβεβαίωσή του προς τον Σύρο ομόλογό του ότι το φορτίο θα κρατηθεί στην Κύπρο μέχρι να επιστραφεί στη Συρία ή το Ιράν. Τελικά, πρόσθεσε, η Συρία και το Ιράν αποδέχθηκαν να πωληθεί το φορτίο ή να καταστραφεί.
Ο πρόεδρος της επιτροπής υπέδειξε στον κ. Χριστόφια ότι «δεν μπορεί ο άρχων της πολιτείας να είναι σαν ένας απατημένος σύζυγος, ούτε να λέει ότι έκανε καταμερισμό εργασίας και τα θαλάσσωσαν άλλοι» και έλαβε την απάντηση ότι υποτιμήθηκαν οι κίνδυνοι απ\’ όλους.
«Κοντά μου» πρόσθεσε «ερχόταν η υποτίμηση του κινδύνου» και υπενθύμισε τη δήλωση τους τέως υπουργού Άμυνας, Κώστα Παπακώστα, ότι μπορούσε το υλικό να φυλαχθεί σε κατοικημένη περιοχή.
Αντιδράσεις κομμάτων για την κατάθεση Χριστόφια
Έντονα επικριτική ήταν η αντίδραση των κομμάτων στη σημερινή κατάθεση του προέδρου Χριστόφια στην Ερευνητική Επιτροπή για την έκρηξη στο Μαρί.
Ο εκπρόσωπος του Δημοκρατικού Συναγερμού, Χάρης Γεωργιάδης, σε γραπτή δήλωσή του ανέφερε ότι η παρουσία του προέδρου Χριστόφια ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής ήταν θλιβερή.
«Οι πολίτες ανέμεναν από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας να μιλήσει με ειλικρίνεια και τόλμη, αλλά τελικά ο πρόεδρος παρουσίασε τον εαυτό του ως τον απατημένο σύζυγο, που μαθαίνει τελευταίος την αλήθεια», ανέφερε ο κ. Γεωργιάδης.
Πρόσθεσε ότι η κοινωνία ολόκληρη ανέμενε την έντιμη ανάληψη της ευθύνης από τον αρχηγό του κράτους και της κυβέρνησης, αλλά τελικά ο πρόεδρος περιορίστηκε στο διαμοιρασμό ευθυνών σε όλους εκτός από τον εαυτό του.
Ο κ. Γεωργιάδης ανέφερε ακόμα πως οι συγγενείς των θυμάτων ανέμεναν σήμερα μια απολογία, μια συγγνώμη ή μια ένδειξη έστω ότι αντιλαμβάνεται ο πρόεδρος τον πόνο και την οργή τους και τελικά κινδύνευσαν να συλληφθούν από την Προεδρική Φρουρά.
Ο εκπρόσωπος του ΔΗΣΥ κατέληξε αναφέροντας ότι «οι αντιφάσεις, η επιχειρούμενη απόκρυψη της αλήθειας, που βεβαίως προκύπτει ξεκάθαρα μέσα από το πλήθος εγγράφων και τεκμηρίων που έχουν, ευτυχώς, δει το φως της δημοσιότητας, αλλά και η συστηματική προσπάθεια μετάθεσης ευθυνών είναι ενδεικτικές του τρόπου με τον οποίο ο ίδιος αντιλαμβάνεται τις έννοιες της πολιτικής ευθύνης και της πολιτικής ηγεσίας».
Λύπη για την κατάθεση του προέδρου εξέφρασε και το Δημοκρατικό Κόμμα.
Ο εκπρόσωπός του, Φώτης Φωτίου, ανέφερε ότι η σημερινή ημέρα δεν είναι ευτυχής για κανέναν και κάνει όλους ελάχιστα περήφανους για την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα του κράτους και της κυβέρνησης.
Ο κ. Φωτίου είπε ότι η κατάθεση δεν περιποιεί τιμή στο κράτος και στην κυβέρνηση, ενώ δεν εμπνέει εμπιστοσύνη στο λαό η τακτική της μετάθεσης των ευθυνών και η επιλογή του προέδρου της Δημοκρατίας να αποφύγει τις δικές του.
«Στην πιο κρίσιμη, ίσως, φάση της ερευνητικής διαδικασίας για τον εντοπισμό των υπευθύνων και τον καταλογισμό των ευθυνών για την τραγωδία στο Μαρί περιμέναμε όλοι να απαντηθούν τα μεγάλα ερωτήματα που είχαν εγερθεί σχετικά με τις αντικειμενικές πολιτικές ευθύνες. Δυστυχώς, αντί αυτών των απαντήσεων συσσωρεύτηκαν νέα ερωτήματα», ανέφερε ο κ. Φωτίου.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κόμματος, Δημήτρης Συλλούρης δήλωσε ότι στην ομάδα των ατόμων που δεν ανέλαβαν καμία ευθύνη για την τραγωδία στο Μαρί προστέθηκε σήμερα και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, αν και είχε την ευκαιρία να διασώσει το προσωπικό του κύρος και το κύρος του θεσμού που εκπροσωπεί.
«Με μια δραματική προσπάθεια να υπερασπιστεί τον εαυτό του, φόρτωσε την ευθύνη στους συνεργάτες του και κρύφτηκε πίσω από τη γραφειοκρατία και τις ελλείψεις της δημόσιας υπηρεσίας, επικαλούμενος ελλιπή ενημέρωση», είπε ο κ. Συλλούρης.
Πρόσθεσε ότι αυτό το απίστευτο κυβερνητικό αλαλούμ που οδήγησε τον τόπο στην τραγωδία αποδεικνύει και τις βαρύτατες πολιτικές ευθύνες του κ. Χριστόφια γιατί ο έλεγχος των υπουργών ήταν ευθύνη του, όπως και οι πολιτικές αποφάσεις ήταν δικές του.
Το Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών δήλωσε ότι ο πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν ανέλαβε καμιά πολιτική ευθύνη επιρρίπτοντας τις ευθύνες στους στρατιωτικούς.
Ο εκπρόσωπος Τύπου του Κινήματος, Γιώργος Περδίκης, ανέφερε πως ο πρόεδρος υποβάθμισε το θέμα σε πρόβλημα φύλαξης και ασφάλειας.
Εξέφρασε, επίσης, τη λύπη του Κινήματος για την προσβλητική στάση του προέδρου της Δημοκρατίας έναντι των συγγενών των θυμάτων και καταδίκασε την προσπάθεια σύλληψης του Νικόλα Ιωαννίδη από μέλος της Προεδρικής Φρουράς.
Τέτοιες συμπεριφορές θυμίζουν άλλες εποχές και άλλα καθεστώτα, ανέφερε.
Απάντηση στις επικρίσεις έδωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέφανος Στεφάνου, ο οποίος κάλεσε αυτούς που από την πρώτη ημέρα της έκρηξης αποφάσισαν ότι φταίει ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, να αναγνωρίσουν ότι για πρώτη φορά πρόεδρος της Δημοκρατίας καταθέτει ενώπιον διερευνητικής επιτροπής.
Πρόσθεσε ότι δεν επιδείχθηκε ούτε υποτυπώδης σεβασμός στο θεσμό της προεδρίας και κάλεσε όλους να αναμένουν τα πορίσματα των ερευνών και να τα σεβαστούν.
Είπε ότι η κυβέρνηση ανησυχεί πως κάποιοι έχουν προαποφασίσει ποιος φταίει και δεν θα δεχθούν πόρισμα που να μην επιρρίπτει ευθύνη στον πρόεδρο της Δημοκρατίας.
«Για την κυβέρνηση το πόρισμα θα αποτελεί αντικειμενική βάση για το τι θα πρέπει να γίνει στη συνέχεια. Υπάρχει σύνταγμα με νόμους και κανονισμούς που στηρίζουν τις διαδικασίες για τη διερεύνηση και αν αρχίσουμε να τα αμφισβητούμε και αυτά, τότε θα οδηγηθούμε σε μια ζούγκλα που όλοι θα αμφισβητούν όλους», είπε ο εκπρόσωπος.