Την Τετάρτη 25 Απριλίου, ώρα 19.00 παρουσιάζεται στο αμφιθέατρο Γιάννη Περτσελάκη του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης η πρόσφατη έκδοση της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών Γεράσιμος Βλάχος.
Περί της του Μωάμεθ θρησκείας και κατά Τούρκων [Κριτική έκδοση, εισαγωγή και σχόλια Αστέριος Αργυρίου (Ηράκλειο, 2017)]. Κεντρικό πυρήνα του βιβλίου αποτελεί το ένα εκ των δύο αντιρρητικών θεολογικών συγγραμμάτων του Γερασίμου Βλάχου του Κρητός (1607-1685), που εντόπισε ο καθηγητής Μανούσος Μανούσακας στη Μονή του Αγίου Ξενοφώντος στο Άγιο Όρος, και έφερε στο φως στα 1954 με άρθρο του στο περιοδικό Κρητικά Χρονικά της Ε.Κ.Ι.Μ.
Η ζωή και το έργο του Γεράσιμου Βλάχου, η επισκόπηση επιμέρους ανέκδοτων, αντιρρητικών, θεολογικών έργων του λογίου Κρητός (Κατά Ιουδαίων, Σκοτοδίνη των μη ορθώς φρονούντων) και ειδικότερα του Περί της του Μωάμεθ θρησκείας και κατά Τούρκων, απαρτίζουν κεντρικές ενότητες του τόμου, ο οποίος αποτελεί τον ώριμο καρπό της επιστημονικής έρευνας του Αστέριου Αργυρίου.
Όπως σημειώνει ο επιμελητής της έκδοσης «Η παρούσα μελέτη φιλοδοξεί όχι μόνο να προσφέρει σε σύνθεση τις μέχρι σήμερα γνώσεις μας αλλά και να συμπληρώσει ουσιαστικά τα όσα γνωρίζουμε για την προσωπικότητα και το έργο του Κρητός ιεράρχη που κατατάσσεται στη χορεία των εξόχων προσωπικοτήτων μεταξύ των Ελλήνων λογίων του 17ου αιώνα. Η θεολογική του κατάρτιση άλλωστε μας ήταν έως τώρα ελάχιστα γνωστή, αφού τα σπουδαιότερα θεολογικά του συγγράμματα παραμένουν ανέκδοτα και οι δώδεκα χειρόγραφοι τόμοι των περίφημων Διδαχών του φαίνεται να έχουν απωλεσθεί για πάντα. Η παρούσα εργασία έρχεται κυρίως να πληρώσει το κενό αυτό και να διεισδύσει κατά το δυνατό στη θεολογική διάσταση της σκέψης και της δράσης του λογίου ιεράρχη».
Τη συζήτηση για το έργο του Γεράσιμου Βλάχου Περί της του Μωάμεθ θρησκείας και κατά Τούρκων –που φέρνει στην επιφάνεια το γεγονός της έκδοσης του βιβλίου– θα προεκτείνουν οι ομιλητές της εκδήλωσης τοποθετώντας το αντιρρητικό έργο του ιεράρχη στη συγχρονία και τη διαχρονία του. Πιο συγκεκριμένα, η εισήγηση του κ. Σταύρου Ζουμπουλάκη, Πρόεδρου του Ιδρύματος Άρτος Ζωής, θα εστιαστεί στους αντιρρητικούς λόγους του Χριστιανισμού κατά του Ισλάμ και της Εβραϊκής θρησκείας στη διαχρονία τους, με έμφαση στην περίοδο 600-900 μ.Χ. και την επικαιροποίηση του διαλόγου αυτού στα ευρύτερα συμφραζόμενα της σύγχρονης εποχής. Η εισήγηση του κ. Στέφανου Κακλαμάνη, καθηγητή του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, θα εστιαστεί στους τρεις αντιρρητικούς λόγους του Γερασίμου Βλάχου (Περί της του Μωάμεθ θρησκείας και Κατά Τούρκων, Κατά Ιουδαίων, Σκοτοδίνη των μη ορθώς φρονούντων) στη συγχρονία τους και την ευρύτερη θεολογική και πολιτική τους αξία και πολυπλοκότητα στην εποχή τους. Θα συντονίσει ο Αλέξης Πολίτης, ομότιμος καθηγητής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Ο Γεράσιμος Βλάχος (κατά κόσμον Γεώργιος) γεννήθηκε στα 1605 ή 1607 στον Χάνδακα ή στην επαρχία Μεραμβέλλου. Ο νεαρός Γεώργιος, για την οικογένεια του οποίου δεν γνωρίζουμε απολύτως τίποτε πέραν του ότι ήταν οπωσδήποτε ευκατάστατη, μαθήτευσε στον Χάνδακα στη φημισμένη Σχολή του Σιναΐτικου Μετοχίου της Αγίας Αικατερίνης. Μετά την πρώτη του μετάβαση στην Ιταλία για την οποία πολύ λίγα γνωρίζουμε, επιστρέφει στον Χάνδακα στα 1640 και υπηρετεί ως ιερομόναχος της Ιεράς Μονής Αγίας Μαρίας της Στροβηλέας. Εργαζόμενος ως ιεροκήρυκας και διδάσκαλος επιστημών, δίνει μορφή στα πρώτα του συγγράμματα, στα οποία μαρτυρείται το ενδιαφέρον του για την αριστοτελική φιλοσοφία (η παιδεία του είναι άλλωστε κλασική-φιλοσοφική). Την περίοδο του Κρητικού Πολέμου αναπτύσσει αξιόλογη πατριωτική δράση, και ρίχνεται -όχι μόνο με τα φλογερά του κηρύγματα- στα όπλα. Αποκηρυγμένος από τους Τούρκους καταφεύγει στη Βενετία το 1655, όπου εκλέγεται διδάσκαλος του Σχολείου της Ελληνικής Κοινότητας. Παράλληλα με τη διδασκαλία, στα ελληνικά και τα λατινικά, επιδίδεται με ζήλο στη συγγραφή ενός σημαντικού κορμού έργων με θέματα την αριστοτελική φιλοσοφία, τη θεολογία, τη ρητορική, το θείο κήρυγμα, κ.λπ. Το 1662 αναλαμβάνει την ηγουμενία της Ιεράς Μονής της Παναγίας Παλαιοπόλεως στην Κέρκυρα. Στις 3 Οκτωβρίου 1679, εκλέγεται Μητροπολίτης Φιλαδελφείας από την Ελληνική Κοινότητα της Βενετίας, στην οποία θα μεταβεί το 1681 και θα παραμείνει μέχρι το τέλος της ζωής του (1685).