Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των Ελλήνων και ξένων επισκεπτών βρίσκεται η Δημοτική Αγορά των Χανίων και τα γραφικά μαγαζιά της με τα παραδοσιακά τοπικά προϊόντα , αποτελεί όχι μόνο κέντρο μεγάλης επιχειρηματικής δραστηριότητας αλλά και μια χειροπιαστή εικόνα της ιδέας της Αγοράς της Αρχαίας Ελλάδας.
Δεκάδες επισκέπτες περνάνε καθημερινά από τα τα παντοπωλεία, τα κρεοπωλεία, τα ιχθυοπωλεία, τα καταστήματα λαχανικών και τα τουριστικά καταστήματα, που στεγάζει η Αγορά αναζητώντας δώρα ή τοπικά εδέσματα, που ξεχωρίζουν για την ποιότητα και τις προσιτές τιμές.
Το γεγονός ότι η Δημοτική Αγορά βρίσκεται στην καρδιά της πόλης την κάνει προσβάσιμη σε κάθε επισκέπτη, που θέλει να βρει συγκεντρωμένα Κρητικά προϊόντα, όπως ντόπια κρέατα, τυριά, γλυκά αλλά και τουριστικά σουβενίρ.
Η Δημοτική Αγορά , βρίσκεται στο κέντρο των Χανίων , στο σημείο που χτυπά η καρδιά της πόλης .
Στο σημείο αυτό στεκόταν επι Ενετοκρατίας ο κύριος προμαχώνας των οχυρώσεων .το οποίο μέχρι τα τέλη του 19 αι. ήταν η άκρη της πόλης .
Χτίστηκε εκεί που βρισκόταν στα υπολείμματα του προμαχώνα Piatta Forma
Για να συμβεί αυτό προηγήθηκε η κατεδάφιση μεγάλου μέρους των ενετικών τειχών στα πλαίσια του « εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης της πόλης».
Μέτρα για την προστασία των βυζαντινών οχυρώσεων θεσπίστηκαν από την πολιτεία μονάχα την δεκαετία του ΄60.
Εντυπωσιακή για το μέγεθος και τη μορφή της είναι η Δημοτική Αγορά Χανίων εχει εκταση 4.000 τ.μ., με περιβάλλοντα χώρο 17.200 τ.μ.
Τη μελέτη κατασκευής συνέταξε ο Κ. Δρανδάκης. Το σχήμα της είναι σταυροειδές με τα 76 καταστήματα της διαταγμένα κατά ομάδες στις τέσσερις κεραίες του σταυρού.
Η κύρια νότια όψη είναι κατασκευασμένη από λαξευτό πωρόλιθο με αρχιτεκτονικά στοιχεία που συνδέονται κυρίως με την τοπική παράδοση, όπως διαμορφώθηκε από την περίοδο της Βενετοκρατίας.
Στις 13/6/1908 συζητείται σε ολομέλεια του Δημοτικού Συμβουλίου Χανιων το θέμα ανέγερσης Δημοτικής Αγοράς.
Το Δημοτικό Συμβούλιο ψηφίζει την πρόταση, που ήταν σε άμεση συνάρτηση και με άλλα έργα ανάπλασης και εξωραϊσμού της πόλης.
Στις 8/8/1908 η αρμόδια για την Αγορά επιτροπή ανακοινώνει στο Συμβούλιο το οριστικό σχέδιο του κτιρίου, τις προτάσεις για σχετικές εργασίες (κατάρριψη του φρουρίου, επιχωμάτωση της τάφρου, αποζημίωση ιδιοκτητών, κατασκευή υπόστεγων, κ.λ.π.) καθώς και τον προϋπολογισμό εξόδων του έργου (320.000 δρχ.).
Τον Φεβρουάριο του 1909 ο μηχανικός Κ. Δρανδάκης τελειοποιεί τα σχέδια της Αγοράς και συμπληρώνεται έτσι ο σχετικός φάκελος που είχε αρχίσει να καταρτίζει παλαιότερα ο μηχανικός Μιχ. Σαββάκης.
Στις 7/12/1910 η Τράπεζα Κρήτης εγκρίνει την παροχή δανείου 300.000 δρχ. με υποθήκη το ίδιο το κτίσμα και τα μελλοντικά ενοίκια των καταστημάτων και στις 23/12/1910 γίνεται δημοπρασία για την εκτέλεση του έργου.
Η θεμελίωση πραγματοποιείται ανεπίσημα από το Δήμαρχο Εμμ. Μουντάκη την 14/8/1911 και το έργο ξεκινά άμεσα.
Το δεύτερο εξάμηνο του 1913 αποπερατώνεται το κυρίως έργο, η Αγορά αρχίζει ανεπίσημα να λειτουργεί από την 1/11/1913.
Τα επίσημα εγκαίνιά της έγιναν από τον τότε Πρωθυπουργό της Ελλάδας Ελ. Βενιζέλο στις 4 Δεκεμβρίου 1913, τρεις μέρες δηλαδή μετά την επίσημη τελετή της ΄Ενωσης της Κρήτης με την Ελλάδα.
Ελάχιστες μέρες πριν από τη Μάχη της Κρήτης, τον Μάϊο του 1941, αποπερατώθηκε και το αντιαεροπορικό καταφύγιο στη νοτιοανατολική πλευρά της Αγοράς.
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής και παρά τη δυναμική αντίδραση του τότε Δημάρχου Ν. Σκουλά, οι Γερμανοί κατέλαβαν όλη την εγκάρσια στοά, την απομόνωσαν και τη χρησιμοποίησαν για τις ανάγκες του στρατού κατοχής.
Το 1980, η Δημοτική Αγορά Χανίων χαρακτηρίσθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού ως διατηρητέο μνημείο.
Η δημοτική αγορά μας σε λίγους μήνες κλείνει έναν αιώνα ζωης.
Όπως κάθε κτήριο έχει ανάγκη από συντήρηση , έτσι κι αυτό το μοναδικό για την πόλη μας κτίσμα έχει ανάγκη από παρεμβάσεις ώστε να καταφέρει να διατηρήσει την φυσιογνωμία του αλλά και να συνεχίσει να εξυπηρετεί τον σκοπό για τον οποίο κατασκευάστηκε και να μην μετατραπεί σε ένα μουσειακό μνημείο για την πόλη μας.
- Η Άννα Χαριτάκη του Δημητρίου είναι Αρχιτεκτων Μηχανικος