Η πύλη της Άμμου γκρεμίστηκε, ξαναχτίστηκε και αποτελεί την μία και μοναδική από τις τρεις πύλες, των Βενετσιάνικων οχυρώσεων των Χανίων που σώζεται σήμερα.
Η ιστορία πίσω από την πύλη είναι μακρά και άκρως ενδιαφέρουσα. Ο Επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων, Μιχάλης Ανδριανάκης, μίλησε στο flashnews.gr, και παρουσίασε όλα τα ιστορικά γεγονότα της πύλης, τα οποία σε πολλούς μέχρι σήμερα είναι άγνωστα.
Η πύλη της Άμμου, γνωστή και ως Σαμπιονάρα (στα ιταλικά la sabbia είναι η άμμος, Porta di Sabbionara), αργότερα από τους Τούρκους ονομάστηκε Κουμ Καπισί, Kum Kapisi δηλαδή πόρτα της άμμου, εξαιτίας της βενετσιάνικης Porta Sabbionara των ανατολικών οχυρώσεων που οδηγεί στην ανατολική αμμώδη ακτή.
Φανταστική απεικόνιση της πόρτας της Άμμου, από το βιβλίο του Τιμ. Βενέρη «Το Αρκάδι δια των αιώνων», βασισμένη στο σκίτσο του Pashley, όπου ο κουμπές «έγινε» πόρτα της Άμμου.
Η σχολή χωροφυλακής πριν το 1940
Η Πύλη της Άμμου είναι μία από τις τρεις πύλες, των Βενετσιάνικων οχυρώσεων των Χανίων και η μοναδική που σώζεται μέχρι σήμερα. Χτίστηκε στις αρχές του 17ου αιώνα, και τροποποιήθηκε στα χρόνια της τουρκοκρατίας. Μάλιστα υπήρχε και μία άλλη πύλη πιο κάτω, που χρησιμοποιείτο κυρίως, για να μπαίνουν οι βάρκες από την πλευρά της θάλασσας.
Η πύλη βρισκόταν στην ανατολική πλευρά των οχυρώσεων, από την πλευρά που υπήρχε άμμος. Σε όλη την περιοχή σε μεγάλο βάθος το έδαφος είναι αμμώδες και έτσι πήρε και το όνομα της η πύλη.
Όπως γράφει ο Γιάννης Τσίβης (1993) στο βιβλίο του “Χανιά 1252-1940”, η πύλη έκλεινε με μία επιβλητική καστρόπορτα κατασκευασμένη από ξύλο και σίδερο. Η πύλη καταστράφηκε το 1645 κατά την πολιορκία της πόλης των Χανίων από τους Τούρκους, οι οποίοι την έχτισαν από την αρχή, και την έκαναν μικρότερη, ώστε να ελέγχουν πιο εύκολα τις εχθρικές επιδρομές, και την ονόμασαν Κουμ Καπί (Kum Kapisi).
Η πύλη της Άμμου πριν γκρεμιστεί
Σήμερα, νότια της πύλης βρίσκονται τα λείψανα του Επιπρομαχώνα Σαμπιονάρα ο οποίος καταστράφηκε τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Ο Προμαχώνας είναι χτισμένος μέσα στη θάλασσα, ενώ στην πρόσοψη του σώζεται ένα κυκλικό έμβλημα με το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου μέσα σε στεφάνι και οικόσημα το οποίο χρονολογείται το 1591.
Ο προμαχώνας δίπλα στον οποίο βρίσκεται η πύλη φέρει το όνομα του Ενετού Mocenigo και είναι χτισμένος μέσα στη θάλασσα. Είναι το κτίσμα στο οποίο πριν πολλά χρόνια φιλοξενείτο η καφετέρια με το όνομα «Πύλη της Αμμου». Ο συγκεκριμένος προμαχώνας δεν έχει συντηρηθεί μέχρι σήμερα.
Κουμ Καπι και η πύλη της άμμου το 1944
Αργότερα, στα τέλη του 19ου αρχές 20ου αιώνα, προκλήθηκαν διάφορα ρήγματα στα τείχη, οπότε και γκρέμισαν το τοίχος που βρίσκεται στη συνέχεια της πύλης. Την πύλη Sabbionara την έκλεισαν και την μετέτρεψαν σε αίθουσα, η χρήση της ήταν αποθήκη του δήμου και τα τελευταία χρόνια μετά την σύμβαση της Εφορίας Αρχαιοτήτων και σε συνεργασία με το δήμο, έγινε αποκατάσταση, και πλέον είναι μία αίθουσα πολιτιστικών εκδηλώσεων. Πλέον, όταν αναφερόμαστε στην “πύλη Σαμπιονάρα” εννούμε την αίθουσα εκδηλώσεων που αποτελούσε είσοδο στην πύλη της άμμου, ενώ “πύλη της άμμου” είναι το οχυρό που βρίσκεται ψηλά. Η πύλη της Άμμου, τα τελευταία χρόνια έχει συντηρηθεί ωστόσο δεν έχει αναδειχθεί ενώ αποτελεί ένα ιστορικό μνημείο, το οποίο επισκέπτεται ο κόσμος καθημερινά, για να θαυμάσει την ακτή από ψηλά, χωρίς να γνωρίζει την ιστορία που κρύβεται πίσω από αυτό.
Η πύλη της Άμμου ίσως γύρω στο 1910
Η πύλη της Άμμου σήμερα
Η πύλη Σαμπιονάρα όπου γίνονται οι εκθέσεις
Πηγή φωτογραφιών: Μανόλης Μανούσακας
