Η ρουτίνα της καθημερινότητας και το οικογενειακό περιβάλλον, πολλές φορές “σκοτώνουν” το ενδιαφέρον του μαθητή. Ποιοί τρόποι υπάρχουν για να αποτρέψουμε την ανία και να βοηθήσουμε το μαθητή να ανακτήσει το ενδιαφέρον του.
Η έναρξη κάθε σχολικής χρονιάς είναι συνυφασμένη με νέους στόχους και μεγάλο ενθουσιασμό από πλευράς μαθητών. Τα περισσότερα παιδιά ανυπομονούν να ανοίξουν ξανά τα σχολεία, για να συναντήσουν τους φίλους τους, τους δασκάλους τους, αλλά και γιατί έχουν βαρεθεί από την μεγάλη αδράνεια των καλοκαιρινών μηνών. Καθώς κυλά η σχολική χρονιά, αυτό το αρχικό μεγάλο ενδιαφέρον των μαθητών, αντί να αυξάνεται ή έστω να μένει στα ίδια επίπεδα, μειώνεται δραματικά. Έτσι, μετά και τις διακοπές του Πάσχα, οι εκπαιδευτικοί έχουν να αντιμετωπίσουν μαθητές παραιτημένους και με ελάχιστο ενδιαφέρον για το σχολείο. Οι λόγοι που οδηγούν σε αυτήν την πραγματικότητα είναι πολλοί.
Η ρουτίνα της καθημερινότητας
Αρχικά, καθώς προχωρά η σχολική χρονιά, αυξάνεται η ποσότητα των σχολικών εργασιών, η διδακτέα ύλη, αλλά και ο αριθμός των εξωσχολικών δραστηριοτήτων, στα οποία καλούνται να ανταπεξέλθουν οι μικροί και μεγάλοι μαθητές. Όλα αυτά συνεπάγονται περισσότερη δουλειά, αλλά και άγχος στην πλάτη των μαθητών που προσπαθούν να ανταποκριθούν σε όλα. Δεν είναι τυχαίο που οι μαθητές έχουν χαρακτηριστεί ως «οι πιο σκληρά εργαζόμενοι». Τη θέση λοιπόν, του αρχικού ενθουσιασμού των μαθητών παίρνουν ο αυξημένος φόρτος εργασίας, η κούραση και το άγχος.
Η πίεση από το οικογενειακό περιβάλλον
Ένας άλλος λόγος που οδηγεί σε απώλεια του ενδιαφέροντος των μαθητών για το σχολείο είναι οι υπερβολικά υψηλές απαιτήσεις και προσδοκίες γονιών και εκπαιδευτικών για τη σχολική επίδοση του παιδιού. Είναι σύνηθες λάθος γονιών και εκπαιδευτικών να θέτουν μη ρεαλιστικούς στόχους για τη πορεία του μαθητή, που δεν λαμβάνουν υπόψη τις δυνατότητες και αδυναμίες του. Όταν λοιπόν, ένας μαθητής προσπαθεί να φτάσει σε κάτι υπερβολικά υψηλό για τον ίδιο και αποτυγχάνει, ματαιώνεται και δεν παρουσιάζει το ίδιο ενδιαφέρον για τη μαθησιακή διαδικασία. Όταν μάλιστα ένα παιδί, προχωρά στην επόμενη τάξη, με μεγάλα μαθησιακά κενά από τις προηγούμενες και χωρίς να έχει βοηθηθεί από κανέναν, είναι σχεδόν βέβαιο ότι σταδιακά (όσο και να το επιθυμεί) δεν θα συμμετέχει στο μάθημα και θα βρίσκει άλλους τρόπους να τραβά την προσοχή του εκπαιδευτικού και των συμμαθητών του (π.χ. πρόκληση φασαρίας στην τάξη).Τις περισσότερες φορές η έλλειψη ενδιαφέροντος ενός μαθητή για τη διδασκαλία δεν είναι η αιτία που αυτός παρουσιάζει προβληματική συμπεριφορά, αλλά το αποτέλεσμα συνεχούς ματαίωσης και αποτυχίας του.
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού
Στην παραπάνω κατάσταση σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και ο ίδιος ο εκπαιδευτικός. Όταν δηλαδή, ο εκπαιδευτικός δεν είναι ο ίδιος ενθουσιασμένος με τα αντικείμενα που διδάσκει, χρησιμοποιεί κάθε σχολική χρονιά τις ίδιες μεθόδους και τεχνικές (χωρίς να λαμβάνει υπόψη τους νέους και διαφορετικούς μαθητές του, χωρίς εναλλαγές και ποικιλία δραστηριοτήτων), είναι φυσικό οι μαθητές του να επηρεάζονται άμεσα και να χάνουν το ενδιαφέρον τους. Επιπλέον, μια μεγάλη μερίδα εκπαιδευτικών, ακόμα και σήμερα, που καλείται να διδάξει σε μαθητές που έχουν γεννηθεί μέσα στη τεχνολογία, συνεχίζει να κάνει το μάθημα με τον παραδοσιακό τρόπο, χωρίς τη χρήση της τεχνολογίας και του συνδυασμού εικόνων, ήχων και βίντεο που μπορεί να προσφέρει στη μαθησιακή διαδικασία. Είναι γεγονός πως τα σημερινά παιδιά μαθαίνουν με διαφορετικό τρόπο και χρειάζονται πολλά ερεθίσματα, τα οποία όταν απουσιάζουν, δεν τα κινητοποιούν και τα οδηγούν στην ανία.
Τρόποι αντιμετώπισης της ανίας του μαθητή
Αν εξετάσουμε προσεκτικά τους λόγους που οδηγούν στην απώλεια του ενδιαφέροντος των μαθητών, θα βρούμε και τους τρόπους αντιμετώπισης αυτής της κατάστασης. Αρχικά λοιπόν, οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να δώσουν έμφαση στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα της σχολικής εργασίας (ιδιαίτερα αυτής που ανατίθεται για το σπίτι). Δεν έχει νόημα να φορτώνουν τους μαθητές με πλήθος ασκήσεων, αλλά με ένα λογικό αριθμό που θα συμβάλλει στην εμπέδωση των όσων διδάχτηκαν στην τάξη. Οι μαθητές θα πρέπει την περισσότερη δουλειά να την κάνουν μέσα στη σχολική τάξη και όχι στο σπίτι. Αυτή η κίνηση σε συνδυασμό με τον περιορισμό των περιττών εξωσχολικών δραστηριοτήτων, θα ανακουφίσει τους μαθητές από την υπερβολική κούραση και το άγχος και θα διατηρήσει την όρεξη τους για το σχολείο.
Είναι επίσης, σημαντικό οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να μην έχουν υπερβολικά υψηλές προσδοκίες από τα παιδιά(πχ. Βαθμούς 19-20 ή από το δημοτικό να ονειρεύονται το Harvard) αλλά να θέτουν μικρούς και ρεαλιστικούς στόχους κάθε φορά, δίνοντας στα παιδιά τη δυνατότητα να βιώνουν μικρές επιτυχίες και να συνεχίζουν την προσπάθειά τους. Η συνεχής αποτυχία και ματαίωση οδηγεί σε παραίτηση του μαθητή, ενώ οι μικρές επιτυχίες σε ενίσχυση της αυτοεκτίμησής του. Μεγάλη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στους μαθητές με δυσκολίες και κενά από προηγούμενες χρονιές, ώστε σταδιακά να βελτιωθούν και να αποκτήσουν ξανά κίνητρα και ενδιαφέρον για τα μαθήματα. Οι τρόποι που μπορεί να βοηθηθεί ένας μαθητής που δυσκολεύεται είναι πάρα πολλοί στη σημερινή εποχή: ενισχυτική διδασκαλία στο σχολικό χώρο, εξωσχολικά και διαδικτυακά βοηθήματα και μαθήματα, εξειδικευμένη βοήθεια από ειδικό (αν χρειαστεί) κλπ. Αυτό το ποσοστό μαθητών με δυσκολίες είναι υψηλό στα σχολεία και χρειάζεται τη βοήθεια και το ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών, για να ξαναποκτήσει ενδιαφέρον για τη μάθηση.
Τέλος, το μεγαλύτερο μέρος του «παιχνιδιού» βρίσκεται στα χέρια του εκπαιδευτικού. Ο δάσκαλος οφείλει να σχεδιάζει τη διδασκαλία του λαμβάνοντας υπόψη τους μαθητές του (ικανότητες, αδυναμίες, ενδιαφέροντα, ανάγκες κλπ). Η μέθοδος διδασκαλίας του πρέπει να είναι πολυαισθητηριακή, να περιλαμβάνει δηλαδή δραστηριότητες που κινητοποιούν όλες τις αισθήσεις των μαθητών για να ανταποκρίνεται σε όλους τους μαθησιακούς τύπους (ακουστικός, οπτικός, κιναισθητικός κλπ). Η τεχνολογία θα πρέπει να έχει τη θέση της στην σχολική τάξη, γιατί είναι ιδιαίτερα οικεία και ελκυστική στα σημερινά παιδιά και μπορεί να τους δώσει κίνητρα. Και φυσικά ας μη ξεχνάμε πως ένας εκπαιδευτικός που αγαπά και ενθουσιάζεται με τη δουλειά του, είναι πολύ πιθανότερο να μεταδώσει αυτό τον ενθουσιασμό και στα παιδιά.
Μαρία Πεσλή
Εκπαιδευτικός,
MSc Εκπαιδευτική Διοίκηση