Παλιότερα τα πράγματα ήταν πιο εύκολα. Αυτοχαρακτιζόσουν «Δεξιός». Και, περίπου, ήξερες τι ήσουν. Και έτσι σε ήξεραν οι άλλοι, στο περίπου. Με άνεση διεκδικούσες τον όρο «προοδευτικός» ή «κεντροαριστερός». Και με αυτόν τον επιθετικό προσδιορισμό γινόσουν αποδεκτός στις παρέες σου και στον κοινωνικό σου περίγυρο. Βροντοφωνούσες (ή σιωπούσες, κάτω από ειδικές περιστάσεις, συνομολογώντας, όμως, το πολιτικό σου πιστεύω) ότι είσαι «αριστερός». Ή και «μαρξιστής»! Ή και «κουμουνιστής»!
Αν ρωτήσεις, σήμερα πια, έναν συμπολίτη μας, τι σημαίνει να είσαι «δεξιός», μπορείς να ακούσεις διάφορες απαντήσεις. Θα σπεύσει να σου πει ότι είναι «πατριώτης». Χωρίς βέβαια να παύσει να υποστηρίζει ξενοφοβικές ιδέες. Όχι ότι είναι «ρατσιστής». Ούτε «πατριδοκάπηλος». Πιθανότατα «νοικοκυραίος». Κατά κανόνα, υπέρ της αγοράς. Μπορεί να σου αρνηθεί ότι είναι «καπιταλιστής», αλλά προφανώς θα δέχεται όλους τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας. Τα τελευταία χρόνια, μάλλον τις τελευταίες δεκαετίες, φλερτάρει άγρια με τον νεοφιλελευθερισμό. Είναι υπέρ των επενδύσεων, γιατί δημιουργούν «δουλειές». Και δεν τον απασχολεί ιδιαίτερα η διαρκώς δ ευρυνόμενη εισοδηματική ανισότητα. Κραυγάζει και αυτός κατά του Κράτους.Τίποτα, όμως, δεν τον εμποδίζει στο να επιδοκιμάσει ή να ανεχθεί ακόμα και την επέκταση του Κράτους. Αποδέχεται φραστικά τις μεγάλες κατακτήσεις του κοινωνικού Κράτους. Εργάζεται, όμως, συστηματικά για την υπονόμευσή του. Δέχεται τα πιο πολλά ανθρώπινα δικαιώματα. Στις κρίσιμες, όμως, ιστορικές και πολιτικές φάσεις δεν τα υπερασπίζεται με πάθος. Και, πολλές φορές, υπεραμύνεται της συρρίκνωσής τους στην εφαρμογή και στην πράξη.
Αν ρωτήσεις κάποιον, τι σημαίνει να είσαι «προοδευτικός» και, περίπου, «κεντροαριστερός», πάλι θα χρειαστείς αρκετό καιρό. Για να ακούσεις πολύ περισσότερες απαντήσεις. Σίγουρα, θα διαδηλώσει τον «πατριωτικό» πολιτικό χαρακτήρα του. Άλλωστε σε αυτό το πεδίο, τα κόμματα που εξέφρασαν τον προοδευτικό χώρο, πρέπει να έχουν τις πιο πολλές περγαμηνές. Μετά θα σπεύσει να αναφερθεί στο κοινωνικό Κράτος. Στην παιδεία. Στην υγεία. Στο περιβάλλον. Σε όλους αυτούς τους τομείς, θα σπεύσει ο προοδευτικός και κεντροαριστερός να αναφερθεί στις μεγάλες κατακτήσεις του κοινωνικού Κράτους, στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη. Όχι μόνο στην έκταση και εφαρμογή του κοινωνικού Κράτους. Χωρίς να αγνοεί πια, όλα τα ενδεχόμενα παρατράγουδα. Σίγουρα θα επικαλεστεί ότι και οι άλλοι πολιτικοί χώροι προσχώρησαν στην ριζοσπαστική δική τουαντίληψη περί κοινωνικού Κράτους. Χωρίς να υπαινίσσεται ότι η «νεοφιλελεύθερη»(και πιο κυρίαρχη σήμερα)πλευρά της «δεξιάς»υπονομεύει το κοινωνικό κράτος, που οικοδόμησε η σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Σήμερα ο «προοδευτικός» χώρος και η «κεντροαριστερά», στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, βρίσκεται σε δύσκολους ατραπούς. Επιχείρησε να διευρυνθεί και προς την «δεξιά» και προς την «αριστερά». Σε μια προσπάθεια πολιτικού ρεαλισμού. Έτσι νόμισε.Δεν ηγεμονεύει στην Ευρώπη. Και, κάτω από ειδικές συνθήκες και συγκεκριμένα τραγικά σφάλματα, σπρώχτηκε στο πολιτικό περιθώριο. Ελπίζουμε προσωρινά.
Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα. Τι σημαίνει να είσαι «Αριστερός»; Και να ακολουθείς τα «Αριστερά» ρεύματα και παρατάξεις; Στην Ευρώπη είναι σαν να μην υπάρχεις. Στην Ελλάδα κοινοβουλευτικά, κυριαρχεί. Σύμφωνα με τους απλούς κανόνες της πλειοψηφίας. Χρειάζονται, όμως, κάποιες διακρίσεις. Ιδίως, μετά την καθίζηση και την πλήρη εξαφάνιση των σοσιαλιστικών καθεστώτων του ανατολικού μπλοκ. Με την πτώση του τείχους του Βερολίνου το 1989, επικράτησε πλήρης σύγχυση.
Κάποιοι κράτησαν, με συνέπεια, τον τίτλο του «κουμουνιστή». Και του «μαρξιστή». Τα μέσα της παραγωγής τα θέλουν υποταγμένα στον εργατόκοσμο. Δύσκολα, όμως, μπορούν να ερμηνεύσουν την θέση τους αυτή απέναντι στην κυρίαρχη οικονομική πραγματικότητα. Θεωρούν πυλώνα των θέσεών τους την πάλη των τάξεων. Σ’ αυτό δεν έχουν άδικο. Είναι η μόνη «μαρξιστική» επιστημονική προσφορά που άντεξε στον χρόνο. Και σίγουρα, έχουν πολλά προβλήματα με την «Ευρώπη». Είναι απέναντί της. Και αυτή η θέση δεν περνάει, εύκολα, στον Ελληνικό λαό.
Οι περισσότεροι κυβερνώντες αναφέρονται ιδεολογικά στην «αριστερά». Έχουν παύσει όμως από καιρό να έχουν οποιαδήποτε επαφή με οποιαδήποτε τάση της ιδεολογικής «αριστεράς». Αν προσέξει κανείς την πορεία των περισσοτέρων από αυτούς, ελάχιστοι είναι εκείνοι που στην ιδεολογική τους αφετηρία βρίσκουν ρίζες στην ανανεωτική «αριστερά». Οι περισσότεροί τους ξεκίνησαν από το ΚΚΕ, το εγκατέλειψαν με διάφορους λόγους, ή κυρίως προσχήματα, περιηγήθηκαν σε διάφορες πολιτικές παρέες ή σχήματα, για να ανέβουν στο τέλος με άτσαλο τρόπο στο άρμα της εξουσίας.
Κορυφαίο παράδειγμα. Ο δικός μας Αλέξης! Δεν πρέπει να ασχοληθούμε που μαθήτευσε. Δηλώνει πάντως «Αριστερός» ή οτιδήποτε άλλο σχετικό, χωρίς τα ελάχιστα ιδεολογικά ψήγματα. Τελευταία, τελευταία, αρχίζει να δηλώνει προοδευτικός και εμμέσως «κεντροαριστερός». Και αναζητά την στέγη των «σοσιαλδημοκρατών». Καθαρά τυχοδιωκτικά.
Κορυφαίο παράδειγμα, από τον χώρο των Πανεπιστημιακών και των «διανοουμένων» της «αριστεράς» ο Νίκος Παρασκευόπουλος. Μαζεύουν και μάζεψεαπό τα ρετάλια των ιδεών που είχαν αναπτυχθεί κάποιες ξεχασμένες δεκαετίες. Ο«διαβόητος» νόμος του και οι πιο «διαβόητες» τροπολογίες του,οδήγησαν στην πλήρη ανομία και στην διεύρυνση της εγκληματικότητας. Ήταν ο τρίτος θεσμικός νόμος των κυβερνήσεων Αλέξη Τσίπρα. Τις τελευταίες μέρες παρουσίασε το πόρισμα της υπ’ αυτόν επιτροπής για την άναρχη κατάσταση στα ΑΕΙ. Ο αθεόφοβος, ανάμεσα στις άλλες ασυνάρτητες υποδείξεις του, προτείνει να δημιουργήσουμε χώρους και αίθουσες αναψυχής για τους καταληψίες και να απομακρύνουμε τα ΑΤΜ από τα ΑΕΙ!Και αυτό θα είναι η λύση.
Είναι και αυτό μια σαφής ένδειξη στην κρίση της «αριστερής» ιδεολογίας.
- Ο Αντώνης Βγόντζας είναι Νομικός