Ο περίφημος νόμος περί αποσυμφόρησης των φυλακών και οι αντιπαραθέσεις
Ο Νόμος 4322/2015 ή όπως είναι ευρύτερα γνωστός, «Νόμος Παρασκευόπουλου», είναι ένα νομοθέτημα που αν μη τι άλλο, είχε διχάσει τη βουλή, αποτελώντας αφετηρία για μία μεγάλη ιδεολογική συζήτηση αναφορικά με τον νομικό πολιτισμό της Ελλάδας. Στο τραπέζι είχαν τεθεί, θέματα ηθικής και νομιμότητας με την τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και την αντιπολίτευση να έρχονται σε αντιπαράθεση αρκετές φορές.
Τι είναι όμως αυτός ο περιβόητος ‘’νόμος Παρασκευόπουλου’’;
Πρόκειται για τον Ν 4322/2015, ο οποίος ψηφίστηκε επί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ, κατά τον χρόνο που Υπουργός Δικαιοσύνης ήταν ο Νίκος Παρασκευόπουλος και μεταξύ άλλων, προέβλεπε έκτακτα μέτρα, για την αποσυμφόρηση των φυλακών.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι ο νόμος αυτός δεν ήταν ο πρώτος που ψηφίστηκε από την ελληνική βουλή και προέβλεπε έκτακτα μέτρα για την αποσυμφόρηση των φυλακών. Είχε προηγηθεί, ο νόμος 4274/2014, ωστόσο με τον νόμο Παρασκευόπουλου δόθηκε η δυνατότητα να αποφυλακιστούν νωρίτερα, περισσότερες κατηγορίες κρατουμένων.
Αναλυτικότερα, ο ποινικός κώδικας προέβλεπε (όπως αντίστοιχες ρυθμίσεις εμπεριέχει και ο νέος ποινικός κώδικας) ότι οι κρατούμενοι μπορούσαν να υποβάλουν αίτηση για υφ’όρον απόλυση, δηλαδή για αποφυλάκιση, εφόσον αφενός είχαν εκτίσει ένα μέρος της ποινής τους και αφετέρου, εφόσον είχαν κατά τη διάρκεια της κράτησης τους καλή διαγωγή.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον ποινικό κώδικα που ίσχυε στον παρελθόν, αν ο κρατούμενος εξέτιε ποινή φυλάκισης, είχε δικαίωμα να υποβάλει αίτηση για υφ’όρον απόλυση εφόσον είχε εκτίσει τα 2/5 της ποινής του, ενώ αν εξέτιε ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης είχε δικαίωμα να υποβάλει αίτηση για υφ’όρον απόλυση εφόσον είχε παραμείνει εντός της φυλακής για χρονικό διάστημα ίσο με το 1/3 της ποινής του και σωρευτικά είχε εκτίσει τα 3/5 της ποινής του. Ο νόμος Παρασκευόπουλου, προέβλεπε ότι κρατούμενοι οι οποίοι εξέτιαν ποινή φυλάκισης έως τρία χρόνια αποφυλακίζονταν εφόσον είχαν εκτίσει το 1/10 της ποινής τους, κρατούμενοι οι οποίοι εξέτιαν ποινή έως πέντε χρόνια φυλάκιση ή ακόμα και κάθειρξη αποφυλακίζονταν εφόσον είχαν εκτίσει το 1/5 της ποινής τους.
Την ίδια στιγμή, κρατούμενοι οι οποίοι εξέτιαν ποινή κάθειρξης εως 10 χρόνια αποφυλακίζονταν εφόσον είχαν εκτίσει τα 2/5 της ποινής τους και κρατούμενοι που εξέτιαν ποινές άνω των 10 ετών αποφυλακίζονταν εφόσον είχαν εκτίσει το 1/3 της ποινής τους.
Γιατί ψηφίστηκε ο συγκεκριμένος νόμος
Ο συγκεκριμένος νόμος δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ στις 27/04/2015, και προέβλεπε τροποποιήσεις στον ποινικό κώδικα. Στο διαδικαστικό κομμάτι, ο νόμος ανέφερε ότι οι αποφυλακίσεις, θα γίνονται με διάταξη του εισαγγελέα, ενώ ο ποινικός κώδικας ορίζει, ότι οι κρατούμενοι θα αποφυλακίζονται, με βούλευμα του δικαστικού συμβουλίου, του συμβουλίου πλημμελειοδικών. Η διαφορά σε αυτή την απόφαση είναι ότι η διάταξη του εισαγγελέα βγαίνει αυθημερόν, ενώ το βούλευμα του δικαστικού συμβουλίου, χρειάζεται αρκετό καιρό, μέχρι και μήνες.
Ο λόγος που οδήγησε στην ψήφιση του συγκεκριμένου νόμου ήταν ο υπερπληθυσμός των φυλακών δηλαδή το ότι οι φυλακές ήταν γεμάτες με αποτέλεσμα να μην εξασφαλίζονται αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης εντός αυτών και για αυτό τον λόγο οι ρυθμίσεις του νόμου αυτού ήταν έκτακτες και είχαν ημερομηνία λήξης. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2015 οι φυλακές στην Ελλάδα είχαν 11.569 κρατούμενους ενώ μπορούσαν να φιλοξενήσουν μόλις 9.886. Τους πρώτους 8 μήνες εφαρμογής του νόμου, αποφυλακίστηκαν 1.937 κρατούμενοι, ενώ μέχρι τον Απρίλιο του 2017, οι κρατούμενοι ήταν 9.560.
Παράλληλα, στον νόμο αυτόν προβλεπόταν ότι η ισχύς των ρυθμίσεων θα έληγε ένα χρόνο, μετά την ψήφιση του νόμου, δηλαδή τον Απρίλιο του 2016. Συνεπώς, με βάση τις ευνοϊκές ρυθμίσεις του νόμου αυτού θα αποφυλακίζονταν μόνο οι κρατούμενοι οι οποίοι πριν τη λήξη της ισχύος του νόμου θα συμπλήρωναν τα όρια που αναφέρθηκαν παραπάνω. Ωστόσο, από το 2016 η ισχύς των ρυθμίσεων αυτών, άρχισε να παίρνει συνεχείς παρατάσεις, με αποτέλεσμα, ο συγκεκριμένος νόμος να ισχύει μέχρι τις 28 Αυγούστου του 2019. Με άλλα λόγια επί τέσσερα και πλέον χρόνια, οι κρατούμενοι αποφυλακίζονταν λόγω των έκτακτων ρυθμίσεων, κατά παρέκλιση των ρυθμίσεων του ποινικού κώδικα.
Γιατί επικρίθηκε ο νόμος Παρασκευόπουλου
Ο νόμος Παρασκευόπουλου δέχτηκε πολλές επικρίσεις και πολλές φορές έγινε αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης. Η κριτική σε βάρος του νόμου εστιάστηκε στα παρακάτω στοιχεία. Καταρχάς σε αντίθεση, με τον προηγούμενο νόμο του 2014, ο οποίος προέβλεπε πολλές εξαιρέσεις, επειδή κρατούμενοι που είχαν καταδικαστεί για μια σειρά αδικημάτων που αναφέρονταν στον νόμο αυτό, καθώς επίσης και κρατούμενοι που είχαν καταδικαστεί σε ποινές άνω των δέκα ετών δεν μπορούσαν να υπαχθούν στις διατάξεις του νόμου αυτού και άρα να αποφυλακιστούν νωρίτερα.
Σημειώνεται, ότι ο νόμος Παρασκευόπουλου ούτε προέβλεπε κάποια εξαίρεση ούτε κάποιο περιορισμό όσον αφορά στο ύψος της ποινής. Δηλαδή με βάση τον νόμο Παρασκευόπουλου μπορούσαν να αποφυλακιστούν κρατούμενοι ανεξαρτήτως του αδικήματος το οποίο είχαν διαπράξει και ανεξαρτήτως του ύψους της ποινής τους.
Πάντως επισημαίνεται ότι προκειμένου να μετριαστούν οι αντιδράσεις από το γεγονός ότι ο νόμος Παρασκευόπουλου αφορούσε σε όλους τους κατάδικους ανεξαρτήτως αδικήματος, αργότερα έγιναν κάποιες τροποποιήσεις αποκλείοντας από την εφαρμογή του, κρατούμενους για μία σειρά αδικημάτων.
Παράλληλα, ο νόμος Παρασκευόπουλου, δεχθηκε έντονες επικρίσεις για το γεγονός ότι έδινε το δικαίωμα σε κρατούμενους, ακόμα και σε καταδικασθέντες σε πολυετείς ποινές κάθειρξης, να αποφυλακιστούν νωρίτερα έχοντας εκτίσει ένα μικρό μόνο μέρος της ποινής τους. Επιπλέον, αρνητικά σχολιάστηκε το γεγονός ότι για την αποφυλάκιση των κρατουμένων δεν έπαιζε καμία σημασία η διαγωγή τους μέσα στη φυλακή, με αποτέλεσμα να αποφυλακίζονται κρατούμενοι που όχι μόνο ενδεχομένως είχαν διαπράξει βαριά εγκλήματα και είχαν καταδικαστεί σε πολυετείς ποινές κάθειρξης, αλλά επιπλέον κατά τη διάρκεια της κράτησης τους η διαγωγή τους δεν ήταν καλή έχοντας διαπράξει πειθαρχικά αδικήματα γεγονός που καταδεικνύει απουσία σωφρονισμού και μεταμέλειας.
Κατά τη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας ο νόμος Παρασκευόπουλου έχει έρθει στην επικαιρότητα εξαιτίας συγκεκριμένων περιστατικών όπου κατάδικοι που είχαν αποφυλακιστεί εκμεταλλευόμενοι τις διατάξεις του νόμου Παρασκευόπουλου, λίγο καιρό μετά την αποφυλάκιση τους διέπραξαν νέα εγκλήματα. Πιο πρόσφατη τέτοια περίπτωση είναι η περίπτωση του 47χρονου στην Κέρκυρα του λεγόμενου ‘’τέρατος του κάβου’’, ο οποίος έχοντας καταδικαστεί σε πολυετή ποινή κάθειρξης για βιασμούς κατ’ εξακολούθηση, αποφυλακίστηκε το 2019, με τον νόμο Παρασκευόπουλου και πριν λίγες ημέρες κατηγορήθηκε εκ νέου για βιασμό.
Πολιτικές αντιπαραθέσεις για τον νόμο Παρασκευόπουλου
Ο νόμος Παρασκευόπουλου είχε δεχθεί έντονη κριτική από την τότε αντιπολίτευση της Νέας Δημοκρατίας η οποία αφότου ανέλαβε την εξουσία δεν παρέτεινε την ισχύ του νόμου. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοιού συζητήθηκε έντονα το ενδεχόμενο ψήφισης ενός αντίστοιχου νόμου απόσυμφόρησης των φυλακών για υγειονομικούς λόγους, δηλαδή προκειμένου να αποφευχθεί ο συνωστισμός των κρατουμέων και να μην υπάρξουν τυχόν κρούσματα κορωνοιού στις φυλακές. Ωστόσο, παρόλο που η σκέψη ήταν ο νέος νόμος αποσυμφόρησης που συζητείτο να ψηφιστεί, θα αφορούσε μόνο τους υπερήλικες, καθώς επίσης και κατάδικους που εκτίουν μικρές ποινές, τελικά η κυβέρνηση επέλεξε να μην φέρει προς ψήφιση κανέναν τέτοιο νόμο.
