Αν πιστέψουμε όσα έγραφαν πολλές ευρωπαϊκές εφημερίδες το Σαββατοκύριακο, το πρόβλημα της Ευρώπης είναι πρόβλημα προσώπων.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου και ο Ιταλός πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι είναι δυο αναξιόπιστοι πολιτικοί ηγέτες που υπαναχωρούν στις συμφωνίες τους με την Ευρώπη, θέτουν σε αναταραχή τις αγορές και σε κίνδυνο το ευρώ. Αυτή είναι η γραμμή που χάραξαν Μέρκελ και Σαρκοζί τις τελευταίες 10 μέρες, αυτή είναι η γραμμή που ακολούθησαν τα περισσότερα ευρωπαϊκά έντυπα. Ανάμεσα στις κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Ιταλίας υπάρχουν, βέβαια, κάποιες ομοιότητες.
Είναι αλήθεια ότι τόσο η κυβέρνηση Παπανδρέου όσο και η κυβέρνηση Μπερλουσκόνι μετά το καλοκαίρι ουσιαστικά παρέπαιαν, καθώς είχαν κληθεί να προωθήσουν αλλαγές που δεν συγκέντρωναν την απαραίτητη συναίνεση μεταξύ των βουλευτών που τις στήριζαν ενώ οι ίδιες διέθεταν μικρή και υπό συρρίκνωση πλειοψηφία. Ωστόσο, ανάμεσα στις δύο χώρες υπάρχει και μια μεγάλη διαφορά. Το δημόσιο χρέος της Ιταλίας ανέρχεται σε 1.94 τρις ευρώ. Είναι δηλαδή τόσο υψηλό που μπορεί εύκολα να αποσταθεροποιήσει την παγκόσμια οικονομία. Η Ελλάδα, κακά τα ψέματα, αντιπροσωπεύει πολύ πιο μικρά μεγέθη.
Το θετικό για την Ιταλία και την Ευρώπη είναι πως η Ρώμη είναι ακόμη φερέγγυα. Ωστόσο το επιτόκιο που καταβάλλει για το χρέος της καθίσταται όλο και λιγότερο βιώσιμο. Το σπρεντ μεταξύ των 10ετών ιταλικών ομολόγων και των αντίστοιχων γερμανικών διπλασιάστηκε μέσα στο καλοκαίρι. Μετά από μια περίοδο ανάπαυλας, άρχισε να ξανανεβαίνει μέχρι που την Παρασκευή έφτασε στο επίπεδο ρεκόρ των 463 μονάδων βάσης και, βέβαια, θα ήταν πολύ πιο ψηλά αν έλειπαν οι αγορές ιταλικών τίτλων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η Ευρώπη γνωρίζει πως η Ιταλία μπορεί να αντέξει τα υψηλά επιτόκια για κάποιο διάστημα, όμως η διαδικασία αυτή πρέπει να σταματήσει πριν γίνει ανεξέλεγκτη. Το 2012 η Ρώμη πρέπει να αναχρηματοδοτήσει εκδόσεις ομολόγων ύψους 300 δις ευρώ. Τι θα γίνει, επομένως, αφού όπως μας έδειξαν οι εξελίξεις της τελευταίας διετίας, τα σπρεντ των κρατών της ευρωπαϊκής περιφέρειας, από τη στιγμή που θα αυξηθούν, είναι εξαιρετικά δύσκολο να μειωθούν;
Η γαλλογερμανική ηγεσία δραπετεύει από το πρόβλημα και τις ευθύνες της δείχνοντας με το δάχτυλο τον Μπερλουσκόνι: «Για όλα φταίει ο Μπερλουσκόνι, τα πάρτι μπούνγκα-μπούνγκα και η περιορισμένη αξιοπιστία του». Είναι κι αυτό μια κάποια λύσις… Πράγματι, αν δεν φταίει ο Μπερλουσκόνι, γιατί τα ιταλικά σπρεντ συνέχισαν να ανεβαίνουν ακόμη κι όταν η ιταλική κυβέρνηση αποδέχτηκε τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που της υπέδειξε η Ευρώπη; Την Παρασκευή ο Μπερλουσκόνι έκανε την έσχατη υποχώρηση αποδεχόμενος την εποπτεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην εφαρμογή του προγράμματος της Ρώμης. Μετά την πτώση Παπανδρέου, η θηλιά σφίγγει και για τον Μπερλουσκόνι: έξι βουλευτές του κόμματος ζητούν την παραίτησή του, ο ηγέτης της Λίγκας του Βορρά και κυβερνητικός εταίρος του Ουμπέρτο Μπόσι θέλει πρόωρες εκλογές κι ο πρόεδρος της Ιταλίας, Τζόρτζιο Ναπολιτάνο ζητά κυβέρνηση τεχνοκρατών…
Θα έρθει και η ώρα του Μπερλουσκόνι…. Σε τι θα αποδώσει όμως η πτώση του από τη στιγμή που η Ιταλία έχει μπει στην αρπάγη των αγορών και που οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν ξεκινήσει το μεγάλο ‘ξεφόρτωμα’ ιταλικών ομολόγων; – όπως έκαναν σύμφωνα με ανακοινώσεις τους η γαλλική τράπεζα BNP Paribas και η ολλανδική ING Bank. Ερωτηματικά χωρίς απαντήσεις, ενδεικτικά του αδιεξόδου της ευρωπαϊκής κρίσης. Κατά τα άλλα, περιμένουμε με μεγάλο ενδιαφέρον τις εξελίξεις στο ιταλικό μέτωπο – όπου θα κριθεί η υπόθεση του ευρώ και της Ευρωζώνης.
Με ενδιαφέρον περιμένουμε επίσης την ανακοίνωση του γαλλικού προγράμματος λιτότητας – και η δεύτερη σε μέγεθος οικονομία της Ευρωζώνης προσχωρεί στην ορθοδοξία της λιτότητας – επί του οποίου τέθηκαν οι τελευταίες πινελιές σε υπουργικό συμβούλιο της κυβέρνησης Σαρκοζί. Σύμφωνα με τις διαρροές, το πρόγραμμα της Γαλλίας είναι ήπιο σε σχέση με τα προγράμματα της ευρωπαϊκής περιφέρειας και περιλαμβάνει αύξηση του ΦΠΑ στα εστιατόρια, αύξηση της φορολογίας των κερδών των επιχειρήσεων άνω των 150 εκατομμυρίων ευρώ σε 36% από 33%, και σημαντικές περικοπές κρατικών δαπανών – άγνωστο τι τύπου – με στόχο τη μείωση του δημόσιου ελλείμματος από 5,7% φέτος σε 4,5% το 2102. Στόχος του Σαρκοζί είναι να διατηρηθεί πάση θυσία η ανώτατη πιστοληπτική αξιολόγηση της Γαλλίας η οποία έχει τεθεί εν αμφιβόλω από την Moody’s. Ποιος αμφιβάλλει ότι δεν θα τον πετύχει;
Νίκος Μουντάκης