Γράφει η Ελένη Γερακάκη, Κοινωνική Επιστήμονας – Σύμβουλος Ψυχικής υγείας.
Στην αναμονή του νέου νόμου για την υποχρεωτική συνεπιμέλεια, είναι πολλές οι απόψεις που έχουν ακουστεί, εισηγηθεί και τεκμηριωθεί. Είναι πολλές οι τοποθετήσεις που διατυπώνονται με στόμφο, ενεργητικά και με αδιαμφισβήτητη σιγουριά ορθότητας. Πολλοί ειδικοί έχουν βρεθεί στο επίκεντρο, συχνά ερωτώμενοι για την γνώμη τους με βάσει την εμπειρία ή την επιστημονική γνώση με βάσει την βιβλιογραφία. Πολλοί είναι πάλι εκείνοι, που αποφαίνονται και τοποθετούνται υπέρ της μίας ή της άλλης θέσης, επικαλούμενοι ισχυρά και βέβαια τεκμήρια.
Ωστόσο πως μπορεί κάποιος ειδικός και μάλιστα ειδικός ψυχικής υγείας να παραμένει ακλόνητα σε μια και μόνο θέση, ιδιαιτέρως όταν σε αυτή την θέση διακυβεύεται το ύψιστο συμφέρον του ανθρώπου και δη του παιδιού;
Προσωπικά, δεν θα ταχτώ υπέρ καμίας θέσης επειδή θεωρώ ότι αναφορικά με τις ανθρώπινες σχέσεις και τα ανθρώπινα ζητήματα θα ελλοχεύει πάντοτε μια αμφιβολία για την ορθότητα της όποιας απόφασης, ακόμη και σε περιπτώσεις που εκείνη φαίνεται να είναι η μόνη ορθή. Δεν θέλω να σταθώ σε δεδομένα, στατιστικά στοιχεία, επίσημες καταγραφές ή βιβλιογραφικές αναφορές καθώς όλα αυτά είναι εύκολα προσβάσιμα σε όλους μέσω των μηχανών αναζήτησης. Δεν είναι αναγκαίο να προβώ σε επανάληψη πραγμάτων που αξιόλογοι και καταρτισμένοι ειδικοί έχουν ήδη αναφέρει.
Δεν επιθυμώ μέσω του κειμένου μου να αποφανθώ σε οποιαδήποτε κατεύθυνση υποστήριξης ή απόρριψης και φυσικά επουδενί δεν αντιτίθεμαι της συνεπιμέλειας. Όμως, δεν μπορώ να θεωρήσω σωστή την θέσπιση του όρου της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας. Παρόλα αυτά, πιστεύω ότι κάποιος που δεν συμφωνεί με τις περιπτώσεις υγιούς συνεπιμέλειας δεν μπορεί να πρεσβεύει το καλό των γονέων, πόσο μάλιστα των παιδιών. Η μόνη μου επιθυμία, μέσω του έγγραφου λόγου μου είναι να εκφράσω τον προβληματισμό μου και να μοιραστώ μερικές σκέψεις μου όσο αφορά τις διατυπώσεις που γίνονται και οι οποίες πολλές φορές μας απομακρύνουν από την πραγματική ρίζα του θέματος. Εξάλλου, για όλα τα υπόλοιπα και τις όποιες αποφάσεις υπάρχουν οι κατεξοχήν αρμόδιοι για να τις λάβουν.
Θεωρώ ακράδαντα ότι η γονεική φροντίδα και η ορθή λειτουργία του ρόλου του γονέα, δεν είναι προνόμιο του ενός ή του άλλου φύλου, αλλά προνόμιο του ανθρώπου που αγαπά, εκτιμά, σέβεται και μεριμνά για το παιδί του, για τους συνεχιστές και το μέλλον του. Αυτό ως προνόμιο και απαραβίαστο δικαίωμα ανήκει-και πρέπει να ανήκει χωρίς αμφιβολία ή περιορισμούς- σε κάθε άνθρωπο που επιτελεί με ενδιαφέρον και επιμελούσα προσοχή το γονεικό του ρόλο.
Ωστόσο, η συνεπιμέλεια, ενέχει το πρόσημο του «συν», δηλώνει το «και» που ενώνει τουλάχιστον δύο μπορεί και περισσότερα πράγματα(όπως πχ τα μέλη της οικογένειας). Όσο αφορά την γονεική συνεπιμέλεια, αυτό το «συν» εμπεριέχει την σύνδεση δύο. Αυτή η σύνδεση είναι υψηλής σημαντικότητας σε περιπτώσεις διαζυγίων που υπάρχουν παιδιά. Συγχρόνως, πρόκειται για μια σύνδεση που από μόνη της είναι υποχρεωτική, μοναδική και παντοτινή. Ακριβώς για αυτό το λόγο, οι γονείς επιτελώντας στο ακέραιο το ρόλο που επέλεξαν και κλήθηκαν να αναλάβουν, οφείλουν να εργάζονται συνεχώς, ώστε να δημιουργούν σχέσεις υγιούς επικοινωνίας μεταξύ τους, διασφαλίζοντας την άρρηκτη διαπροσωπική σχέση τους και κατ’επέκταση την σχέση τους με τα παιδιά τους. Είναι αναγκαίο ότι σε αυτήν την σχέση πρέπει να υπάρχουν χαρακτηριστικά σεβασμού, αποδοχής και ανεκτικότητας. Επιπρόσθετα, αυτή η σχέση των γονέων πρέπει να εμπλουτίζεται με όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που θεωρεί ο κάθε γονέας ως αναγκαία επιθυμητά για να διαπαιδαγωγήσει το παιδί του και να το διαμορφώσει σε ένα υγιή και καθόλα ολοκληρωμένο ενήλικα. Με γνώμονα αυτό και άλλα πολλά, η διαμάχη περί υποχρεωτικής συνεπιμέλειας δυστυχώς διαιωνίζει τις μεγάλες αντιπαραθέσεις και τις ασυμβίβαστες διαφωνίες μεταξύ των γονέων που χωρίζουν. Μεταξύ εκείνων που επέλεξαν ως ζευγάρι πλέον να μην συμπορεύονται. Μεταξύ εκείνων που υποφέρουν, επιφορτίζονται και τραυματίζονται από το αναπάντεχο ή όχι ενός χωρισμού και δεν ξέρουν πως να το αντιμετωπίσουν σωστά, αλλά αντιθέτως προβάλουν όλα τα συναισθήματα που γεννιούνται στο χωρισμό στα παιδιά τους. Εκείνοι είναι οι ίδιοι που ενώ έχουν όλη την πρόθεση να προστατέψουν και να διαφυλάξουν τα παιδιά τους, τελικώς τα εκθέτουν ανεπανόρθωτα. Μετατρέπουν τα παιδιά τους σε «Παιδιά Αρμαγεδδών».
Έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά δεν στιγματίζονται ούτε και πληγώνονται από ένα διαζύγιο ως ενέργεια, αλλά από τις αντιδράσεις και τις στάσεις των διαζευγμένων γονέων ή ακόμη και του περίγυρου στο διαζύγιο αυτό. Νομίζω ότι η διαπίστωση αυτή από μόνη της επαρκεί για να μας καταδείξει, ότι ζητούμενο δεν είναι να μένουμε σε γάμους που ως συντρόφους δεν μας αρκούν ή να προβαίνουμε σε διαζύγια με έντονες καταστάσεις αντιπαραθέσεων, συναισθηματικών διαφωνιών, χρόνιων αντιδικιών ή εξοντωτικών -του ενός ή του άλλου- λύσεων, αλλά να επιλέγουμε τις όποιες ενέργειές μας με την σκέψη όλων αυτών που-χωρίς εγωισμούς, έντονο θυμό, μη διαλλακτικότητα ή επιρροές- πραγματικά μας ενδιαφέρουν. Με γνώμονα πάντοτε το ένα και το ύψιστο συμφέρον που δεν είναι άλλο από εκείνο του ίδιου του ανθρώπου και δη επί της παρούσης, του ανθρώπου που εγώ δημιούργησα.
Αδιαμφισβήτητα πρόκειται για ένα κρίσιμο και επιτακτικό ζήτημα που μας αφορά όλους, ατομικά, κοινωνικά και συλλογικά. Ίσως όμως πρέπει πριν από αυτό, να διερευνήσουμε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες αυτές οι τόσο έντονες αντιπαλότητες προβαίνουν και να κινηθούμε προς επίλυση όχι των αφορμών αλλά των βαθύτερων αιτιών. Να επιδιώξουμε να ενδυναμώσουμε την οικογένεια στον πυρήνα της, δίνοντας σε καθένα από τα μέρη της τον απαιτούμενο σεβασμό και την αναγκαία προσοχή. Επιπλέον, να αναγνωρίσουμε την εξέχουσα συμβολή και αναγκαιότητα ύπαρξης και των δύο γονέων στην ζωή των παιδιών επί ίσης όρους και σε όλες τις καταστάσεις. Δεν μπορούμε να μιλάμε για συμφέρον του παιδιού και μέριμνα για την ψυχική υγεία του, όταν έχουμε γονείς αποστασιοποιημένους, απομακρυσμένους, εχθρικούς. Γονείς παρόντες απόντες στην ζωή ενός παιδιού με όρους και προϋποθέσεις που ρυθμίζονται από άλλους και πολλές φορές χωρίς κάν την συμμετοχή των ίδιων(σε περιπτώσεις όπου τα παιδιά είναι μεγαλύτερης ηλικίας), με χρονική διάρκεια, συγκεκριμένες μέρες ή συγκεκριμένες περιόδους. Δεν δύναται οι γονείς να υπάρχουν μόνο σε μερικές από τις στιγμές των παιδιών και όχι σε όλες. Δεν δύναται να περιορίζονται σε συμφωνημένες μέρες και συγκεκριμένες δραστηριότητες(πχ γονέας του Σαββατοκύριακου ή πχ η μαμά θα σε πηγαίνει στο μπαλέτο τις Δευτέρες ή ο μπαμπάς θα σε πηγαίνει ποδόσφαιρο της Τετάρτες).
Ο ρόλος που ένας γονέας φέρει είναι πολύπλευρος και έτσι θα πρέπει να είναι καθόλα ολοκληρωτικός.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα αυτά και ενεργώντας με το βέλτιστο των σκέψεων, εξαιρώντας περιπτώσεις όπου υπάρχουν συνθήκες κατεπειγουσών παρεμβάσεων των αρχών, η συνεπιμέλεια ως όρος θα έπρεπε να είναι υποχρεωτική, ως υποχρεωτικά επιδιωκόμενη, από όλους του γονείς, όλους τους σημαντικούς άλλους των παιδιών ενεργώντας με αυτό το τρόπο προς το ύψιστο συμφέρον τους…