Άρθρο του Γιώργου Α. Ζερβάκη *
Η χρονιά που διανύουμε σε παγκόσμιο επίπεδο, χαρακτηρίζεται από ραγδαίες αλλαγές, ανακατατάξεις, οι πολιτικοί και οικονομικοί εθνικολαϊκισμοί επιχειρούν να διαμορφωθούν μέσα σε μια εντελώς διαφορετική πραγματικότητα. Και κάτω από αυτά τα δεδομένα, επηρεάζουν με τρόπο επιθετικά αρνητικό κάθε πτυχή του πολιτικού, οικονομικού και κοινωνικού γίγνεσθαι.
Στην προηγούμενη 10ετία, αυτήν που εξήγαγε ως χαρακτηριστικό μια πρωτοφανή οικονομική κρίση, δημαγωγικές αντιλήψεις συνδέθηκαν με εθνικιστικά κελεύσματα και αριστερούς ριζοσπαστισμούς. Ειδικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το πως επλήγη από την κρίση αυτή, οι χώρες της κοινοτικής περιφέρειας, ως επι το πλείστον οι χώρες της Συνοχής, Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Κύπρος, βίωσαν μια εξαιρετικά δύσκολη κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα.
Και μέσα σε αυτή την πραγματικότητα, βρήκαν πρόσφορο έδαφος, αντισυστημικές θέσεις και θεωρίες, εκφραστές του Brexit, ακροδεξιοί υπερασπιστές του μάρκου με σκληρή, αντιμεταναστευτική agenda στην Γερμανία, δογματικοί ακροαριστεροί αρνητές της Ευρώπης και του Ευρωπαϊκού Συντάγματος στην Γαλλία, το νεοναζιστικό εθνικοσοσιαλιστικό μόρφωμα της Χρυσής Αυγής, «αγανακτισμένοι» για την διαγραφή του χρέους και εκφραστές της επιστροφής της δραχμής στην Ελλάδα.
Τα δημοκρατικά, κοινοβουλευτικά πολιτικά συστήματα βρήκαν απέναντι τους ετερόκλητα συνονθυλεύματα, με χαρακτηριστικά τους μια ευρεία, δογματική, αντιευρωπαϊκή αντίληψη, που απέναντι στην κρίση δεν είχαν τίποτα άλλο να αντιπροτείνουν παρά την μονότονες ιδεοληπτικές θεωρίες. Στην αναγκαιότητα συνολικής ευρωπαϊκής απάντησης, δια της κοινοτικής μεθόδου, της ενίσχυσης στον ημιτελή πυλώνα της ΟΝΕ, της ανυπαρξίας Τραπεζικής Ένωσης, αναζητώντας ενιαίες πολιτικές για την διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, σκληροί δογματικοί αντιευρωπαϊστές, μέτωπα ανύπαρκτης δημοκρατικής αντίληψης σε όλα τα μήκη και πλάτη της Ευρώπης, είχαν ως απολίτικη θέση την απομάκρυνση από το γίγνεσθαι της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Η υπόθεση της εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, το Brexit, ας μας υπενθυμίζει το πως ο λαϊκισμός των δημοψηφισμάτων λειτούργησε από την προσπάθεια πολιτικής και εκλογικής επιβίωσης του Κάμερον ως πρωθυπουργού, μια τραγική, διαρκή εναλλαγή και μετατόπιση θέσεων από την πρωθυπουργό Μέι, την , ενώ η κυβέρνηση Τζόνσον εξαιτίας της αδυναμίας της να υλοποιήσει την έξοδο, έχοντας υπερβεί κάθε χρονικό όριο για συμφωνία αποχώρησης, μέχρι να επιτύχει την έξοδο, βρέθηκε αντιμέτωπη με παραιτήσεις μελών της.
Σε παγκόσμιο επίπεδο πρέπει να κατανοήσουμε την εκρηκτική αύξηση των fake news, την διάχυση τους και συνεπακόλουθα την ενίσχυση ακραίων και διχαστικών αντιλήψεων, ένα μίγμα που εμφανίστηκε ενισχυμένο από τις αμερικανικές εκλογές του 2016. Να αποτυπώσουμε το περίγραμμα της εξέλιξης του φαινομένου αυτού, παραλλαγή του οποίου ζούμε και στην Ελλάδα από το 2008 με την οικονομική κρίση, περνώντας στην προσφυγική/μεταναστευτική κρίση του 2015, την σημερινή υγειονομική πανδημία. Να δούμε τις υπαρκτές οικονομικές ανισότητες, την δημοκρατική διακυβέρνηση, τον Ψυχρό Πόλεμο Κίνας-ΗΠΑ, το έθνος-κράτος, τον ρόλο της ΕΕ και την διαμόρφωση της θεσμικής της εμβάθυνσης.
Το διακυβερνητικό πρότυπο και μοντέλο που ακολουθήθηκε ανάμεσα στα κράτη-μέλη για την διαμόρφωση του ενοποιητικού σχεδίου, έχει αποδειχθεί πόσο αναποτελεσματικό και περίπλοκο είναι.
Οι επικρατούσες συνθήκες σε παγκόσμιο επίπεδο δημιουργούν πρωτοφανή δεδομένα για τα κράτη, τις εθνικές κυβερνήσεις, τα πολιτικά συστήματα. Αλλά και για τα οικονομικά και κοινωνικά μοντέλα, που εν μέσω της υγειονομικής πανδημίας, αναζητούν τρόπους χρηματοδότησης από τους κρατικούς προϋπολογισμούς.
Παρά το ότι με την ένταση της κρίσης υπήρξε αποτύπωση πως μέσα από ένα μακροχρόνιο σύστημα εγκλωβισμού της χώρας σε παθογένειες και ελλείμματα, οι δυνάμεις αυτές εξακολουθούν να προβάλλουν αντιλήψεις που δεν έχουν καμία σχέση με τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται. Στο εσωτερικό περιβάλλον, η πολιτική διαχείριση παρελθόντων ευρωπαϊκών προγραμμάτων οφείλει να μας θέσει σε ετοιμότητα αποφυγής παθογενειών και σφαλμάτων, που οδήγησαν στο να χαθεί πολύτιμος χρόνος αλλά και κρίσιμοι πόροι. Και αυτά τα ελλείμματα, απαιτούν αναθεώρηση οικονομικών πρακτικών και δραστηριοτήτων, για να μπορέσουμε πραγματική να θέσουμε την ανάπτυξη σε γερά θεμέλια.
Για αυτό και στο κυβερνητικό έργο, πρέπει να αναπτυχθεί ο σχεδιασμός και οι προτεραιότητες του, από την μια για την αντιμετώπιση των υφεσιακών καταστάσεων του δημοσιονομικού περιβάλλοντος, μέχρι και την αξιοποίηση κατά τρόπο αποτελεσματικό των πόρων που μας τροφοδοτεί η ΕΕ, μια και οι εμμονές του παρελθόντος δεν εξυπηρετούν τους προσδιορισμούς για την Ελλάδα της επόμενης 20ετίας.
Τρείς παρ’ ολίγον κρίσεις, αστοχίες λανθασμένων πρακτικών και κατευθύνσεων κυβερνητικών στελεχών, που αποκλιμακώθηκαν από την έγκαιρη πρωθυπουργική παρέμβαση, voucher, ελληνικό ποδόσφαιρο, διοικητές νοσοκομείων, αποτυπώνουν ξεκάθαρα την προσπάθεια που χρειάζεται να καταβληθεί για να υποχωρήσουν παραδοσιακοί αναχρονισμοί και να υπερισχύσουν νεωτερικές αντιλήψεις και πρακτικές στην δημόσια συζήτηση, στην ευρύτερη διακυβέρνηση της χώρας, από το κεντρικό κράτος έως τις Περιφέρειες και τους Δήμους.
* Ο κ. Γιώργος Α. Ζερβάκης είναι εκπρόσωπος των Ευρωπαίων Φεντεραλιστών Κρήτης. Το άρθρο έχει γραφεί για τον ιστότοπο flashnews.gr