Επιστολή- αίτημα του Δημάρχου Αρχανών- Αστερουσίων, κου. Κυπριωτάκη Ρούσσου και του Προέδρου της Κοινωφελούς Επιχείρησης κου. Αγαπάκη Χάρη με θέμα \”Το πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι», η μετάβαση στο «Κατ’ οίκον Φροντίδα Συνταξιούχων» και οι Κοινωνικές Δομές στην Τοπική Αυτοδιοίκηση\”.
Η επιστολή αναλυτικά:
\”Το πρόγραμμα “Βοήθεια στο σπίτι” αποτελεί μια δομή κατεξοχήν ανοιχτής περίθαλψης και συνδέεται με το δικαίωμα του πολίτη να παραμείνει στο περιβάλλον όπου έχει επιλέξει να ζήσει όσο το δυνατόν περισσότερο και σε όσο καλύτερες συνθήκες γίνεται. Συνδέεται επίσης με την αποφυγή του στιγματισμού και του εγκλεισμού και την, όπου είναι δυνατόν, αποκατάσταση της ανεξαρτησίας του ωφελούμενου – πάσχοντος.
Το πρόγραμμα “Βοήθεια στο σπίτι” βοηθάει σημαντικά και στην ορθολογική διαχείριση των πόρων (παρά τα όσα μπορεί να υποστηρίζουν οι εκτός τόπου και χρόνου αρμόδιοι των υπουργείων) αν σκεφτεί κανείς ότι το κόστος της κλειστής περίθαλψης είναι πολλαπλάσιο από αυτό της ανοιχτής.
Το «Βοήθεια στο σπίτι» καλύπτει βασικές ανάγκες των πολιτών αρκετά χρόνια τώρα, έχει καταξιωθεί στην συνείδηση της τοπικής κοινωνίας μέσω των υπηρεσιών που προσφέρει και έχει ενσωματωθεί στην καθημερινότητα των ωφελουμένων, γεγονός που καθιστά την ύπαρξη του απαραίτητη για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Αποτελεί ίσως την πιο αξιόπιστη και αντιληπτή προς τους δημότες μας υπηρεσία.
Η αποτελεσματικότητα και η αναγκαιότητα του συγκεκριμένου προγράμματος και των δράσεων του είναι αναγνωρισμένες όχι μόνο στο δήμο μας αλλά και σε πανελλήνιο επίπεδο και μάλιστα πολύ περισσότερο σήμερα σε συνθήκες βαθιάς κρίσης και εκτεταμένης αβεβαιότητας για όλους, όπου οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ιδιαίτερα οι περιφερειακοί Δήμοι καλούνται, με ελάχιστα εφόδια, να αντιμετωπίσουν την έκρηξη νέων κοινωνικών αναγκών που αγγίζουν την αξιοπρεπή διαβίωση αλλά και την ίδια την επιβίωση των δημοτών τους
Η υλοποίηση και η εφαρμογή του «Βοήθεια στο σπίτι» ανατέθηκε στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και όχι άδικα. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση (παρά την απαξίωση και τον πόλεμο που δέχεται από το κεντρικό κράτος επιχειρώντας να τοποθετηθεί στο ίδιο κάδρο με το αποτυχημένο κεντρικό πολιτικό σύστημα) παραμένει πιο ευέλικτη στη λήψη αποφάσεων και στην ανάληψη πρωτοβουλιών, είναι σε συνεχή επαφή με τα προβλήματα των πολιτών, παρακολουθεί τις προτεραιότητες τους και λαμβάνει διαρκή και ταχεία ανατροφοδότηση σχετικά με τις ανάγκες και τα προβλήματά τους έχοντας την δυνατότητα μέσα και από συνδυασμένες δράσεις (π.χ. κοινωνικά παντοπωλεία, ομαδικοί εμβολιασμοί κτλ) να είναι αποτελεσματικότερη, ενώ αποτελεί και το καταλληλότερο πεδίο ανάπτυξης πρωτοβουλιών όπως ο εθελοντισμός και η κοινωνική αλληλεγγύη, στοιχείων αναγκαίων για την λειτουργία αυτών των προγραμμάτων και την διατήρηση της κοινωνικής συνοχής. Είναι επίσης σκόπιμο να επισημάνουμε ότι με την ανάπτυξη των κοινωνικών υπηρεσιών ενισχύεται η άσκηση των δικαιωμάτων του πολίτη, οι συλλογικές διαδικασίες και η συμμετοχή ενώ επιπλέον καλλιεργείται και η ισόρροπη τοπική ανάπτυξη.
Τα προγράμματα «Βοήθεια στο σπίτι» και το εξειδικευμένο προσωπικό του, που έχει προσληφθεί μέσω ΑΣΕΠ, αποτελούν σήμερα, για τους Δήμους τη σημαντικότερη δομή κοινωνικής υποστήριξης προς τους δημότες τους. Είναι η υπηρεσία που πολλές φορές αντικαθιστά τα Κέντρα Υγείας (που σε πολλές περιοχές είναι ανύπαρκτα), τις κλινικές ή τα νοσοκομεία (που βρίσκονται στις μεγαλουπόλεις) και την συναισθηματική απομάκρυνση που δημιουργείται μεταξύ των παιδιών και των ηλικιωμένων γονιών εξαιτίας των πολλών υποχρεώσεων που η καθημερινότητα επιτάσσει. Σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν μέσα για την αποκόμιση «πολιτικού οφέλους» για τους αιρετούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όπως λανθασμένα (ή και εσκεμμένα) υποστηρίζουν κάποιοι επιχειρώντας να διαβάλλουν και να μειώσουν τη αξία του προγράμματος προσβάλλοντας παράλληλα βάναυσα τον θεσμό της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Στο «Βοήθεια στο σπίτι» εντάσσονται μέχρι σήμερα και απολαμβάνουν τις υπηρεσίες του Ηλικιωμένοι (κατά προτεραιότητα που διαβιούν μόνοι τους και δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους), άτομα με Αναπηρίες, άτομα με ψυχιατρικά προβλήματα κ.α. Τα κριτήρια ένταξης των ωφελούμενων μέχρι σήμερα δεν ήταν περιοριστικά και δεν υπήρχαν περιπτώσεις αποκλεισμών. Απευθύνονταν σε πολλές κατηγορίες ευπαθών κοινωνικών ομάδων λειτουργώντας ευεργετικά, τόσο στους ίδιους τους εξυπηρετούμενους, όσο και στο συγγενικό τους περιβάλλον.
Το «Βοήθεια στο Σπίτι» δυστυχώς είναι μια από τις ελάχιστες δωρεάν παροχές υπηρεσιών κοινωνικής μέριμνας σε ευάλωτες κοινωνικά ομάδες του πληθυσμού μας σήμερα, τη στιγμή που δεν υπάρχει καμία άλλη σταθερή δομή πρόνοιας σ’ αυτήν τη χώρα και ΝΑΙ (παρά τις αντίθετες απόψεις των καρεκλοκένταυρων των υπουργείων που καλό θα ήταν να έρθουν σε επαφή με τις τοπικές κοινωνίες και τις ανάγκες τους) ΑΣΚΟΥΝ – και πολύ σημαντική μάλιστα – ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ (αν αυτή η έννοια είναι ακόμα αναγνωρίσιμη και σημαίνει κάτι για κεντρικό κράτος και τους κυβερνώντες – ντόπιους και μη).
Το Πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» του Δήμου μας λειτουργεί και στις τρεις Δημοτικές Ενότητες από το 2003 έχοντας προσφέρει πολύτιμη φροντίδα σε αρκετές χιλιάδες!! ηλικιωμένους και ΑΜΕΑ..
Με το Αρ. Φύλ. 2717/8-10-2012 ΦΕΚ, καθώς και την ανακοίνωση-πρόσκληση με Αρ. Γ99/6/1-10-2012 από το Ι.Κ.Α-Ε.Τ.Α.Μ. (σχετικά με τις νέες προϋποθέσεις-κριτήρια επιλογής ωφελουμένων) το νέο Πρόγραμμα «Κατ’ οίκον Φροντίδα Συνταξιούχων» βάσει δηλώσεων και του Υφ. Εργασίας κ. Παναγιωτόπουλου προορίζεται να λειτουργήσει ως μια ομαλή μετάβαση από το Πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι». Ωστόσο έτσι όπως έχει σχεδιαστεί δεν ανταποκρίνεται στο σκοπό και τους στόχους του ήδη ισχύοντος Προγράμματος και δείχνει με ξεκάθαρο τρόπο την κοινωνική αναλγησία και το πόσο απομακρυσμένοι από τις τοπικές κοινωνίες είναι οι ιθύνοντες των συναρμόδιων υπουργείων και φορέων.
Σε πρώτη φάση τα κριτήρια ένταξης των ωφελουμένων στο «Κατ’ οίκον Φροντίδα Συνταξιούχων» είναι να έχουν κριθεί ανάπηροι με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω πιστοποιημένο από αρμόδιο φορέα, το ατομικό τους εισόδημα να μην υπερβαίνει τα 7.715.65, να διαβιούν μόνοι τους ή με σύζυγο ή άλλο πρόσωπο που επίσης έχει ποσοστό αναπηρίας άνω του 67% και το συνολικό ετήσιο οικογενειακό τους εισόδημα να μην υπερβαίνει τα 15.431.30 ευρώ.
Η κατάσταση της υγείας τους να καθιστά αδύνατη την αυτοεξυπηρέτηση τους, να μην λαμβάνουν επίδομα απολύτου αναπηρίας ή εξωιδρυματικό ή οποιοδήποτε άλλο επίδομα συμπαράστασης από τον ασφαλιστικό τους φορέα και να μην διαβιούν σε μονάδες κλειστής φροντίδας κάθε νομικής μορφής ή σε νοσηλευτικές μονάδες του ΕΣΥ ή του ιδιωτικού τομέα.
Έπειτα από τόσα χρόνια λειτουργίας του Προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» είναι κοινή διαπίστωση όλων των απασχολούμενων ότι τα παραπάνω κριτήρια πληρούνται από ένα ελάχιστο μέρος των εν δυνάμει ωφελουμένων. Το υποχρεωτικό 67% επιπλέον περιορίζει τους δικαιούχους αφού αφήνει απ’ έξω άλλες κατηγορίες ΑΜΕΑ με λιγότερο ποσοστό που ενώ έχουν ανάγκες, δε δικαιούνται φροντίδας.
Σε δεύτερη φάση στα κριτήρια επιλογής των ηλικιωμένων ωφελούμενων διαπιστώνουμε ότι για την ένταξη αυτών είναι η συμπλήρωση του 78ου έτους. Πράγμα που σημαίνει ότι και εδώ περιορίζεται δραστικά ο αριθμός αυτών που μπορούν να ενταχθούν με δεδομένο μάλιστα ότι ο μέσος χρόνος ζωής στη χώρα μας είναι για τους άντρες το 75ο έτος και για τις γυναίκες το 82ο .
Τέλος όσον αφορά την πρόσκληση για τους παρόχους διαπιστώνουμε ότι δικαίωμα συμμετοχής στην πρόσκληση έχουν Δημοτικές Δομές και Ιδιώτες. Η συμμετοχή και ιδιωτών βάζει σε κίνδυνο το ήδη υπάρχον προσωπικό και κατ΄ επέκταση την πολύχρονη και σταθερή σχέση εμπιστοσύνης που έχει αναπτυχθεί και εγκαθιδρυθεί ανάμεσα στους εργαζόμενους και τους ωφελούμενους και θα έχει ως αποτέλεσμα τα όσα τραγελαφικά συνέβησαν με τις παρόμοιες κοινές προσκλήσεις για τους παιδικούς-βρεφικούς σταθμούς όπου το μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας πήγε στους ιδιώτες υποβαθμίζοντας την λειτουργία των δομών με δημόσιο χαρακτήρα, κάτι που ως τοπική αυτοδιοίκηση είμαστε υποχρεωμένοι να παλέψουμε για να διατηρηθεί ο δημόσιος και κοινωφελής χαρακτήρας όλων των κοινωνικών δομών μας.
Εν κατακλείδι, το Πρόγραμμα «Κατ’ οίκον Φροντίδα Συνταξιούχων» δεν εκπληρώνει το σκοπό του, δηλαδή, την ομαλή μετάβαση σε ένα νέο πρόγραμμα που υποτίθεται ότι θα παγιώσει την βοήθεια και την φροντίδα προς τους ηλικιωμένους και τα ΑΜΕΑ στη χώρα μας, γιατί απλά δεν τους καλύπτει.
Να θυμηθούμε ακόμα ότι – αντίθετα με τα όσα πράττουν- μετά από συνάντηση που πραγματοποιήθηκε το Σεπτέμβριο του 2012 στο Υπουργείο Εσωτερικών, ο Υπουργός Εσωτερικών κ. Ευριπίδης Στυλιανίδης και ο Υφυπουργός Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας κ. Νίκος Παναγιωτόπουλος ανακοίνωσαν μέσα από δελτίο τύπου την παράταση του Προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» μέχρι τις 31 Μαρτίου 2013 αξιοποιώντας το έμπειρο υπάρχον προσωπικό, αλλά και εξυπηρετώντας τους χιλιάδες αναξιοπαθούντες συμπολίτες μας της Τρίτης Ηλικίας που το έχουν ανάγκη.
Μάλιστα δήλωσαν ότι: «Το πρόγραμμα – διάδοχος του «Βοήθεια στο Σπίτι» θα στηρίζεται στις ευχέρειες των νέων εργαλείων της κοινωνικής οικονομίας, προκειμένου να ενσωματώσει στη δομή του τους φορείς που το υλοποιούν μέχρι σήμερα, κυρίως όσον αφορά εργαζομένους και δήμους» και ότι: «Το Υπουργείο Εσωτερικών επιδίωξε και πέτυχε την παράταση του Προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» που έληξε στις 30 Σεπτεμβρίου μέχρι τις 31 Μαρτίου 2013.
Θεωρούμε σημαντική τη συνέχιση του Προγράμματος από το Υπουργείο Εργασίας μετά το Μάρτιο με την αξιοποίηση των έμπειρων εργαζομένων και την κατά το δυνατό μεγαλύτερη κάλυψη των δικαιούχων. Οι υποδομές των δήμων και η εμπειρία των προηγούμενων ετών τίθενται στη διάθεση του Υπουργείου Εργασίας για την επιτυχή συνέχιση του Προγράμματος με την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων που διατίθενται».
Σύμφωνα με τα παραπάνω για να μην υπονομευθούν οι απαραίτητες για τις τοπικές κοινωνίες υπηρεσίες που προσφέρει εδώ και 10 χρόνια το Πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» και να εξασφαλιστεί το ήδη υπάρχον προσωπικό προτείνουμε-απαιτούμε:
• Λαμβάνοντας υπ’ όψιν μας τις δηλώσεις του κ. Ν. Παναγιωτόπουλου, Υφυπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας στις 26/07/2012 στα ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ ΙΕ΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΜΕΝΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΥΝΟΔΟΣ Α΄ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ Η΄ ότι: «Είναι λογικό και εύλογο να συνεχίσει να απασχολείται στην επόμενη μορφή εκπόνησης αυτού του προγράμματος το ήδη υπάρχον στελεχιακό δυναμικό. Άλλωστε αποτελείται από κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους, που όπως είπα συνδράμουν τους ηλικιωμένους. Μάλλον από ότι φαίνεται στη συντριπτική του πλειοψηφία ο κύριος πάροχος αυτής της συγκεκριμένης υπηρεσίας θα είναι οι δήμοι που θα προστρέξουν να ενταχθούν, οπότε δεν υπάρχει κανένας λόγος να αλλάξει αυτό το καθεστώς.», Να ξεκαθαρίσει άμεσα ο τρόπος που τα συναρμόδια Υπουργεία σκέφτονται να λειτουργήσουν το νέο πρόγραμμα, την χρηματοδότηση του, τις σχέσεις εργασίας που θα ισχύσουν, τον τρόπο επιλογής των παρόχων κτλ και να υπάρξει ανοικτός πραγματικός διάλογος και διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες, την ΚΕΔΕ και τους εργαζόμενους άμεσα και πριν την λήξη του Προγράμματος στις 31/03/2013.
• Να μην πριμοδοτείτε η συμμετοχή Ιδιωτών στο πρόγραμμα, όπου υπάρξει ενδιαφέρον από τους οικείους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
• Να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση που θα εξασφαλίζει πλαίσιο σταθερής εργασίας για τους ήδη εργαζομένους που έχουν προσληφθεί μέσω ΑΣΕΠ και καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες του «Βοήθεια στο σπίτι», προσωπικό το οποίο ουσιαστικά έστησε και λειτούργησε τις δομές καταξιώνοντας τα προγράμματα, στις τοπικές κοινωνίες, μέσα σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες.
• Από το 2010 έως και σήμερα έχει μειωθεί σημαντικά ο αριθμός των ωφελουμένων, σύμφωνα με τα εκάστοτε κριτήρια υπαγωγής που ορίζονται κάθε φορά στο πρόγραμμα ένταξης. Αυτή η τάση μείωσης απειλεί τη σταθερή και βιώσιμη παροχή κοινωνικής φροντίδας και εναντιώνεται στη διατήρηση ενός θεσμικού πλαισίου που προϋποθέτει την παροχή φροντίδας στους συνανθρώπους μας χωρίς αποκλεισμούς. Ζητάμε λοιπόν το όριο ηλικίας των 78 ετών και άνω να παραμείνει στα 65 έτη, έτσι ώστε η συνεχιστεί η παροχή φροντίδας σε μεγάλες ομάδες του πληθυσμού καθώς και να αυξηθεί το ατομικό και οικογενειακό εισόδημα. Επιπλέον να παρέχεται φροντίδα σε όλες τις κατηγορίες ΑΜΕΑ ανεξαρτήτου ποσοστού, είτε λαμβάνουν είτε όχι κάποιο σχετικό επίδομα και να μην αποτελεί βασική προϋπόθεση ένταξης το να διαβιούν με κάποιο άλλο πρόσωπο που επίσης έχει αναπηρία.
• Να συνεχίσει απρόσκοπτα η χρηματοδότηση όλων των κοινωνικών προγραμμάτων μέσα από κονδύλια που μπορούν να εξασφαλιστούν από την ανακατανομή του ΕΣΠΑ την στιγμή μάλιστα που τεράστια ποσά παραμένουν αδιάθετα με απώτερο στόχο την μετατροπή τους σε μόνιμες κοινωνικές δομές των δήμων χρηματοδοτούμενες από τον κρατικό προϋπολογισμό.
• Να γίνει εξορθολογισμός των προγραμμάτων με δίκαιη γεωγραφική κατανομή λαμβάνοντας πάντα υπόψη και τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής.
• Απαιτούμε από την ΚΕΔΕ να δει επιτέλους τα κοινωνικά προγράμματα με σοβαρότητα (και όχι όπως την περίπτωση των βρεφικών και παιδικών σταθμών) και να προκαλέσει ανοικτό διάλογο με τα υπουργεία, τις τοπικές κοινωνίες και τους εργαζόμενους πάνω στο σύνολο των κοινωνικών θεμάτων πριν προχωρήσει (και πιθανόν συνθηκολογήσει όπως έχει κάνει επανειλημμένα) σε οποιαδήποτε πρόταση ή συμφωνία με το κεντρικό κράτος..
• Τέλος προτείνουμε την διοργάνωση ειδικού θεματικού συνεδρίου από την ΚΕΔΕ και τα αρμόδια Υπουργεία με θέμα την Κοινωνική Πολιτική και την Τοπική Αυτοδιοίκηση και είμαστε διατεθειμένοι να το φιλοξενήσουμε στο δήμο Αρχανών-Αστερουσίων.
Εν κατακλείδι, αν το θέμα δεν αντιμετωπιστεί με την πρέπουσα σοβαρότητα από όλους και δεν υπάρξουν οι κατάλληλες βελτιωτικές κινήσεις το νέο Πρόγραμμα του ΙΚΑ θα αποδειχτεί ανεφάρμοστο. Οι απόπειρες δήθεν «εκσυγχρονισμού», σε ένα γενικότερο πλαίσιο ασφυκτικών δημοσιονομικών μέτρων που επιβάλλονται κατά κύματα και η αντιμετώπιση των συνανθρώπων μας και των ζωών τους σαν «νούμερα» που χρήζουν αλλαγές μέσα από «ασκήσεις επί χάρτου» δεν μπορούν να φέρουν κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα παρά μόνο την εξαθλίωση της κοινωνίας και την διατάραξη της κοινωνικής συνοχής.
Η φύση του Προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» (αλλά και όλων των κοινωνικών δομών), είναι ανθρωποκεντρική με ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς μεταξύ εργαζομένων και ωφελούμενων όλα αυτά τα χρόνια λειτουργίας του και η λήξη του πραγματικά θα αφήσει στην μοίρα τους άτομα που το έχουν απόλυτη ανάγκη για να επιβιώσουν.\”