Παραμονές Χριστουγέννων του 1975 στο Παλιό Ψυχικό, ένας άγνωστος πυροβολεί τρεις φορές με ένα πιστόλι Κολτ τον σταθμάρχη της CIA στην Ελλάδα Ρίτσαρντ Γουέλς. Αστυνομικοί, πολιτικοί και εφημερίδες της εποχής μεγαλουργούν. Είναι ξεκαθάρισμα προσωπικών λογαριασμών, έργο της CIA (!), ακροδεξιών, της KGB, των Τούρκων και Ισραηλινών μισθοφόρων που «συμμετέχουν σε ένα απαίσιο παιχνίδι προβοκάτσιας σε βάρος της χώρας μας». Η «17Ν» –η οργάνωση που έχει σκοτώσει τον αμερικανό πράκτορα και έχει αφήσει προκήρυξη στο τόπο της εκτέλεσης– είναι σε απόγνωση. Κανείς δεν την παίρνει στα σοβαρά. Στέλνει και δεύτερη προκήρυξη σε όλες τις ελληνικές εφημερίδες αλλά και πάλι τίποτα. Τα μέλη της «17Ν» καταφεύγουν τελικά στον Ζαν-Πολ Σαρτρ στον οποίο παραδίδουν μια (τρίτη) προκήρυξη που θα δημοσιευθεί στην Liberation ένα χρόνο μετά!

Στην Ελλάδα όμως μια λέξη γεννιέται ξανά. Προβοκάτσια! Αρκετοί μάλιστα πολιτικοί – κόμματα ολόκληρα- επιμένουν να αποκαλούν «προβοκάτορες» τα μέλη της «17Ν» (μέχρι την σύλληψη τους το 2.002). Ο ΕΛΑ; Και αυτοί προβοκάτορες. «Το κράτος μπορεί να μην δουλεύει, το παρακράτος όμως είναι εδώ και απειλεί» (έτσι πρέπει να σκέφτεται ο λαός). Στην πορεία του Πολυτεχνείου το 1980, αστυνομικοί χτυπούν μέχρι θανάτου τον Κουμή και την Κανελλοπούλου, υπαίτιοι όμως είναι σύμφωνα με τον Ανδρέα Παπανδρέου, «προβοκάτορες άγνωστης και ύποπτης προέλευσης». Ο σοσιαλιστής ηγέτης εγκαινιάζει έτσι μια νέα πολιτικοκοινωνική χρήση του όρου. Προβοκάτορες είναι αυτοί που «αμαυρώνουν τις μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις». Προβοκάτορες είναι αυτοί που διαφοροποιούνται από τις «γραμμές» των κομμάτων – και των συνδικάτων. Προβοκάτορες είναι οι φοιτητές που από τα Προπύλαια γιουχάρουν τις πορείες της ΚΝΕ. Σε μια χώρα που όλα της τα δεινά προέρχονται από «σκοτεινά κέντρα» και «ξένες δυνάμεις» οι προβοκάτορες αρχίζουν να γίνονται μια βολική λύση. Προβοκάτορες είναι αυτοί που καίνε την Μαρφίν. Προβοκάτορες αυτοί που γιουχάρουν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στην Θεσσαλονίκη. Προβοκάτορες αυτοί που κάνουν «ντου» στην Βουλή. Προβοκάτορες «δια πάσα νόσο»…

Προβοκάτορες αυτοί που σκότωσαν το αφγανάκι στα Πατήσια. Προβοκάτορες αυτοί που πετούν αυγά στον Νταλάρα. Προβοκάτορες οι δημοσιογράφοι που παγιδεύουν με τις ερωτήσεις τους αγνούς βουλευτές.

Τελευταία προβοκάτσια το γάζωμα με καλάσνικωφ των γραφείων της Νέας Δημοκρατίας στη Συγγρού. Μνημονιακή προβοκάτσια για να ξεχάσει ο κόσμος την λίστα Λαγκάρντ. Όλα μπορείς να τα ακούσεις στα ατέλειωτα τηλεοπτικά παράθυρα. Και στο ίντερνετ, που πάντα έχει κάτι παραπάνω να σου πει, θα μάθεις ότι «τα γκαζάκια και τα καλάσνικωφ είναι προβοκάτσια της CIA που προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει την περιοχή». Κάτι σαν την Coca Cola δηλαδή είναι η προβοκάτσια. Πάει με όλα. Και κυρίως με αυτά που αδυνατούμε να ερμηνεύσουμε. Γιατί, πού να τρέχεις τώρα να αναλύεις την αντίδραση, την αντίσταση, την βία, το έγκλημα, την παραβατικότητα, την ανομία. Τα βάζεις όλα στο ίδιο τσουβάλι, λες «προβοκάτορες» και τελείωσες. Άλλωστε το μυστικό στην εποχή της κρίσης είναι – για πολιτικούς και δημοσιογράφους – να δείχνεις το ίδιο χαζός με τους φανατικούς του ακροατηρίου σου. Έτσι θα πιστέψουν ότι είναι έξυπνοι όσο και εσύ. Και θα σου παραδοθούν. Αλλιώς, πού πας χωρίς τυφλούς φανατικούς;

Σταύρος Θεοδωράκης
protagon.gr