Για άλλη μια φορά θα παρακολουθήσουμε εορταστικά δρώμενα απόδοσης τιμών, που αποδίδονται για να ικανοποιήσουν την έπαρση και ματαιοδοξία των «επισήμων» που θα τις δεχτούν, παρά να τιμήσουν τους νεκρούς ήρωες των εθνικών αγώνων και τους ζώντες ανάπηρους πολέμου που αποκλειστικά τις δικαιούνται.
Αναμφισβήτητα, οι επίσημοι που ορίζονται να εκπροσωπήσουν την Πολιτεία και τις αρχές του Κράτους στις εθνικές εορταστικές εκδηλώσεις, δικαιούνται εκτίμησης και σεβασμού, όχι όμως τιμές, που αποδίδονται για να τιμηθούν οι νεκροί ήρωες των εθνικών αγώνων και οι ζωντανοί ανάπηροι πολέμου.
Τα απρεπή συνθήματα, οι άκομψες πρακτικές του αγανακτισμένου πλήθους και οι προσβλητικές χειρονομίες των μαθητών προς τις εξέδρες των επισήμων στις εορταστικές εκδηλώσεις προηγουμένων χρόνων, επιβάλλουν επιτακτικά την ανάγκη σοβαρής και εμπεριστατωμένης μελέτης, εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης του εορτασμού των εθνικών μας επετείων με τη ριζική αναθεώρηση των εορταστικών δρώμενων. Μέρος της μελέτης μπορεί και πρέπει να αφορά, στους μέχρι σήμερα προβληματισμούς, για τη σκοπιμότητα και αναγκαιότητα των παρελάσεων, στρατιωτικών και μαθητικών, αλλά και στην εναλλαγή θέσεων και ρόλων, τιμωμένων και επισήμων.
–Εναλλαγή, που θα εξαλείψει επιβιώσεις μιας ξεπερασμένης αντίληψης, η οποία ηθικά ιδεολογικά και κοινωνιολογικά προκαλεί, τις απαιτήσεις μιας σύγχρονης ελεύθερης δημοκρατικής κοινωνίας.
–Εναλλαγή, που αναμφίβολα θα αναδείξει το πραγματικό νόημα και το φρονηματικό σκοπό των εορταστικών εκδηλώσεων με την απόδοση τιμών σε αυτούς που ανήκουν δικαιωματικά και από τους επισήμους εκπροσώπους της Πολιτείας.
Νόημα και σκοπός Παρελάσεων
Άν πραγματικά, ο σκοπός των παρελάσεων, ως μέρος των δρώμενων των εορταστικών εκδηλώσεων, είναι η απόδοση τιμών στους ήρωες της πατρίδας, νεκρούς ή ζωντανούς, όπως αναφέρεται στα κείμενα των σχετικών πρωτοκόλλων και υπηρεσιακών εγκυκλίων, γιατί αυτές πρέπει να γίνονται, ενώπιον των εκάστοτε εκπροσώπων κυβερνητικών, αυτοδιοικητικών αρχών, στρατιωτικών, και δημοσίων υπηρεσιών και όχι ενώπιον εκείνων που τις δικαιούνται ; Εκπροσωπούν, οι εκάστοτε οριζόμενοι επίσημοι, τους νεκρούς ήρωες και τους ζωντανούς αγωνιστές ;
Μια τέτοια επίκληση είναι αδιανόητη για τους νεκρούς ήρωες, γιατί βεβηλώνει τη μνήμη τους και παράλογη για ζωντανούς αγωνιστές, αφού η προσωπική τους παρουσία καθιστά περιττή κάθε εκπροσώπηση.
Ποιες στ’ αλήθεια τιμές..!! αποδίδονται, στους νεκρούς ήρωες και ζωντανούς αγωνιστές αναπήρους πολέμου, με την παρέλαση προ του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη, όταν μπροστά από το μνημείο, φωλιάζουν τα κιόσκια και οι εξέδρες των επισήμων, σύμβολα υπεροψίας, από όπου οι « επίσημοι » θα δεχτούν τιμές που δικαιούνται αποκλειστικά οι ήρωες, που συμβολίζει και εκπροσωπεί η νεκρή φιγούρα του μνημείου πίσω τους και οι επιζώντες ανάπηροι πολέμου, που το πρωτόκολλο τοποθετεί απέναντι τους χαμηλότερα…, και υποκριτικά θα χαιρετήσουν στο τέλος της παρέλασης…;
Όταν τα σύμβολα των νεκρών ηρώων αποκρύπτονται και οι ζωντανοί ανάπηροι πολέμου τοποθετούνται χαμηλότερα, ποιος τιμά ποιον…;
Τι είδους τιμές..!! δέχεται, ο επιζών ανά την επικράτεια ανάπηρος πολέμου, που καλείται από το εορταστικό πρωτόκολλο να παρελάσει πρώτος, να στρέψει την κεφαλή για να αποδώσει τιμές σ’ εκείνους που οφείλουν να τον τιμήσουν και, με ή χωρίς βοήθεια, να πάρει θέση απέναντι της εξέδρας των επισήμων, για να υποστεί σε όλη τη διάρκεια της παρέλασης την απόλυτη ταπείνωση και εξευτελισμό με τη στροφή της κεφαλής των τμημάτων της παρέλασης προς τους επισήμους και την αποστροφή από το πρόσωπο του;
Όταν το πρωτόκολλο ορίζει να παρελάσει πρώτος ο τιμώμενος ανάπηρος πολέμου, και να αποδώσει τιμές, σε εκείνους που οφείλουν να τον τιμήσουν, ποιος τιμά ποιον…;
Μαθητικές Παρελάσεις
Σήμερα όπως έχουν εξελιχθεί να γίνονται οι μαθητικές παρελάσεις στις εθνικές και τοπικές εορτές, ούτε βοηθούν στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης ούτε εθνική ανάταση δημιουργούν. Οι διαχωρισμοί αγόρια-κορίτσια, ψηλοί-κοντοί, καλοί-κακοί μαθητές, Έλληνες-αλλοδαποί, που επιβάλουν οι παρελάσεις αγγίζουν πολλές φορές τα όρια σεξισμού – ρατσισμού και τραυματίζουν σοβαρά τον παιδικό ψυχισμό.
Έχουμε αναρωτηθεί ποιες αξίες και τι πρότυπα συμπεριφοράς εμπνέει στα νέα παιδιά μια στρατιωτικού ύφους τελετή, με ομοιόμορφες στολές, πειθαρχημένο βηματισμό, και υπό τους ήχους πολεμικών εμβατηρίων που επιβάλλουν οι παρελάσεις;
Η ανάπτυξη του εθνικού φρονήματος των μαθητών και μαθητριών δεν μπορεί να είναι αντικείμενο μιας παρέλασης την ημέρα του εορτασμού της επετείου, αλλά αντικείμενο εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων εθνικού ιστορικού και πολιτιστικού περιεχομένου ποικίλων δράσεων βιωματικού χαρακτήρα. μέσα στον χώρο του σχολείου. Αναπαραστάσεις ιστορικών γεγονότων, θεατρικά δρώμενα, πανηγυρικοί λόγοι, ομιλίες, εργασίες μαθητών με παρουσιάσεις αρχειακού υλικού, επιβραβεύσεις πρωτότυπων δράσεων και άλλα, θα φέρουν τους μαθητές σε άμεση επαφή με το ιστορικό μας παρελθόν, που μπορεί να τους κάνει υπερήφανους για την εθνική μας ταυτότητα και να τους τονώσει το αίσθημα εθνικής συνείδησης και φρονήματος.
Σημαιοφόροι και παραστάτες
Εγκύκλιοι του Υπουργείου Παιδείας εδώ και δεκαετίες καθορίζουν ότι οι «άξιοι» να σηκώνουν τη σημαία ή να είναι παραστάτες, είναι οι μαθητές με την υψηλότερη βαθμολογική επίδοση στα μαθήματα.
Οι εγκύκλιοι όμως αυτές δεν μας δίδουν και τις απαντήσεις που πρέπει να δοθούν σε ένα μαθητή με μαθησιακές δυσκολίες. Είναι άραγε ανάξιος, λόγω του προβλήματος του, να φέρει τη σημαία; Έτσι θα τον βοηθήσουμε παιδαγωγικά να ανεβάσει την αυτοεκτίμησή του και να βελτιωθεί; Ούτε βέβαια τι θα πούμε στο φτωχό μαθητή, που εργάζεται για να βοηθήσει την οικογένεια του και δεν έχει την πολυτέλεια του χρόνου μελέτης, που χρειάζεται να είναι αριστούχος. Είναι και αυτός ανάξιος να φέρει τη σημαία ή να είναι παραστάτης; Το Υπουργείο Παιδείας με τα κριτήρια του δεν θεωρεί άξιους τους μαθητές των κατηγοριών αυτών να φέρουν τη σημαία, και κατά συνέπεια επιβεβαιώνει την άποψη. «Αν και ένα μόνο μαθητή το εκπαιδευτικό μας σύστημα, δεν θεωρεί άξιο να φέρει τη σημαία, αυτό είναι ένδειξη αποτυχίας όλης της παιδαγωγικής διαδικασίας.»
Αναμφισβήτητα η σημερινή διαδικασία καθορισμού του σημαιοφόρου και των παραστατών της σημαίας στις παρελάσεις, η συσχέτισης της με τη βαθμολογική απόδοση των μαθητών και η συγκυρία αριστούχων αλλοδαπών μαθητών, δίχασε τις τοπικές κοινωνίες, δημιούργησε μίση και πάθη και καθιστά επιτακτική την ανάγκη να μελετηθεί σε βάθος ο θεσμός, ώστε να αμβλυνθούν ακραίες θέσεις που διατυπώθηκαν από διάφορες πλευρές σχετικά με το εθνικό σύμβολο της σημαίας, το οποίο γίνεται αδικαιολόγητα έπαθλο, μιας υποκειμενικής κρίσης βαθμολογίας, της οποίας δεν είναι εύκολο να τεκμηριωθεί η αμεροληψία.
Το αντικείμενο απαιτεί σοβαρή και εμπεριστατωμένη μελέτη, στις παραμέτρους εκτιμήσεις της οποίας μπορεί να ενταχθεί και η πρόταση, να αποφασίζουν οι ίδιοι οι μαθητές και μαθήτριες ποιούς θέλουν για σημαιοφόρο και παραστάτες της Σημαίας σε κάθε εθνική επέτειο.
Η επιλογή των αξιοτέρων από τα ίδια τα πρόσωπα που επιδιώκουν και διεκδικούν και εκείνα τον ίδιο σκοπό, αναδεικνύει υψηλό αίσθημα υπευθυνότητας της νεολαίας αλλά και δημοκρατική κατάκτηση του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
«Είναι ανεκτίμητο το όφελος για κάθε σημερινό μαθητή και αυριανό πολίτη να αγωνίζεται, όχι για μια υποκειμενική βαθμολογία, που προσωρινά τον ευχαριστεί, αλλά για ανάπτυξη σχέσεων εκτίμησης και σεβασμού με τους συμμαθητές του, που θα επιτρέψουν να τον επιλέξουν σήμερα στο σχολείο και αύριο στην κοινωνία για αυτό που πραγματικά εκείνος αξίζει.»
Η σιωπή των νεκρών ηρώων, που δεν προκαλεί τις μωροφιλοδοξίες εκείνων που συνωστίζονται για μια θέση στις εξέδρες σε χρόνο υψηλής τηλεθέασης, αλλά και η συνεχής μείωση των αναπήρων πολέμου, που ο χρόνος αναπόφευκτα επιφέρει, θα επιτρέπουν και θα δικαιολογούν δυστυχώς, τη συνέχιση των εκδηλώσεων στη σημερινή τους μορφή, για όσο χρόνο οι κοινωνίες μας θα ανέχονται αυτό το θέαμα.
Υπάρχουν όμως κοινωνίες, που συντηρούν και ενισχύουν την εθνική τους μνήμη τιμώντας τους νεκρούς και ζωντανούς ήρωες, χωρίς καταφυγές σε μιλιταριστικές πρακτικές που δένουν με τις Ρωμαϊκές φιέστες και τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, χωρίς αποστροφές της κεφαλής από το πρόσωπο του ήρωα ανάπηρου πολέμου, που δικαιούται τις τιμές, χωρίς μαθητικές παρελάσεις που καλλιεργούν το ναρκισσισμό, χωρίς η αξιοσύνη κάθε μαθητή, να φέρει ή να είναι παραστάτης της Σημαίας, να γίνεται ανταποδοτικό όφελος μιας βαθμολογίας υποκειμενικής κρίσης.
Είναι οι κοινωνίες που έχουν διαμορφώσει συλλογική μνήμη που απελευθερώνει και δεν υποδουλώνει. –Είναι οι κοινωνίες που αξιοποιούν σωστά τα ιδεολογικά τους προτάγματα. –Είναι οι κοινωνίες που ξεπερνούν τα ταμπού και δίδουν πραγματικό νόημα στα σύμβολα και δυναμική στους συμβολισμούς.
Πόσα χρόνια θα περάσουν ακόμη για να τις….. φθάσουμε;
Μανώλης Κομπολάκης
τ. Ειδικός Σύμβουλος Νομάρχη