23 Αυγούστου, 2013 | 18:46

Σήμερα πριν 69 χρόνια! Τα βογγητά και ουρλιαχτά από τα ολοκαυτώματα και τις εκτελέσεις των εκατοντάδων ανθρώπων των εφτά χωριών του Αμαρίου (Βρύσες, Γουργούθοι, Καρδάκι, Γερακάρι, Σμιλές, Δρυγιές και Άνω Μέρος) και την Κρύα Βρύση της επαρχίας Αγίου Βασιλείου, ακούγονται και φτάνουν ως τις βουνοκορφές του Κέντρους.

Οι ναζί με τις θηριωδίες τους ήθελαν να δώσουν την πιο σκληρή απάντηση στο διεθνή διασυρμό που υπέστησαν με την απαγωγή του στρατηγού Καρλ Κράιπε και ξέσπασαν κατά των αθώων του πληθυσμού. Κατεδάφισαν τα πάντα στα οκτώ χωριά μετατρέποντάς τα σε σωρούς ερειπίων, αφού πρώτα λεηλάτησαν όλα τα σπίτια…

Ελάχιστοι, πλέον, από τους κατοίκους που έζησαν τα γεγονότα, μετά από εφτά δεκαετίες σχεδόν από τη διάπραξη των εγκλημάτων και των καταστροφών είναι ακόμη ζωντανοί στην επαρχία Αμαρίου, και όταν αρχίζουν να τα εξιστορούν ματώνουν.

Όπως ο Νίκος Σταματάκης σήμερα στα 88 του χρόνια: «… Με βλέπουνε εκειά που ‘μουνε, και μπαίνουνε ‘σαμε τριάντα! Μ’ αρχίξανε και με δέρνανε και με φέρνουνε στο σκολειό, που ‘χανε και τα’ άλλους που ‘θελα σκοτώσουνε…»

Πριν χαράξει η μέρα της 22ας Αυγούστου του ’44, ισχυρές δυνάμεις Γερμανών στρατιωτών κύκλωσαν τις Βρύσες και τους άντρες και τα γυναικόπαιδα που βρήκαν, τους συγκέντρωσαν στο σχολείο και στην αυλή του κτηρίου. Η επιχείρηση ήταν αιφνιδιαστική και οι περισσότεροι κάτοικοι βρίσκονταν ακόμη στα κρεβάτια τους!

Η εντολή που δόθηκε στα γυναικόπαιδα ήταν, μέσα σε τρεις ώρες να πάρουν από τα σπίτια τους ένα κατοικίδιο ζώο κι ότι άλλο μπορούσαν να κρατούν, και στους άντρες που φρουρούσαν το σχολείο είπε Γερμανός αστυνομικός ότι το χωριό θα καεί επειδή κάτοικοί του τροφοδοτούσαν τους αντάρτες και οι Βρύσες ήταν τόπος φιλοξενίας του στρατηγού Κράιπε και των απαγωγέων του.

»Πάω στο σκολειό, με πάνε στη-ν-αίθουσα», συνεχίζει στη μαρτυρία του ο κ. Σταματάκης, «και βλέπω ‘κεια πέρα και το-μ-πατέρα μου. Βλέπω όλους αυτούς που τσι σκοτώσανε. Αλλά έρχεται ένας Γερμανός αποπάνω και φωνάζει. Ήτονε στο Φουρφουρά στο φυλάκιο, κι ήξερενε τα ελληνικά. Λέει και δείχνει εμένα: «Αυτός στο γραφείο μου…»

»Με πάνε στο γραφείο κι είδα άλλους εκειδά πέρα. Μας επήρανε από ‘κει για το Μέρωνα. Το βράδυ μας εβάλανε σ’ ένα φορτηγό, μας εβλέπανε τέσσερις Γερμανοί με τα ταχυβόλα, και μας επήγανε στσι φυλακές στη Φορτέτζα, στο Ρέθεμνος. Εκεί έκαμα δεκαοχτώ μέρες στα σύρματα…

»Στη-ν-αρχή, στη Φορτέτζα, μας είπανε πως θα μας πηγαίνανε στη Γερμανία, για τσι φούρνους. Μετά ήρθενε άλλη διαταγή και μας εδώκανε παλάμες, κασμάδες και ανοίξαμε δυο- τρεις λάκκους κι υποθέσαμε πως ‘θελα μας εσκοτώσουνε, να μας εβάλουνε μέσα. Όμως ήρθενε διαταγή και μας αμολάρανε. Μαζί με μας στσι φυλακές, στη Φορτέτζα, είχανε πάρει κι απού του Γερακάρη…

»Ήρθα στο χωριό κατά τση 10 του Σετέμπρη και το χωριό εκάπνιζενε ακόμη. Όλο το χωριό ήτονε ερείπια. Δεν υπήρχενε εκτός ένα σπίτι μόνο. Και τα’ εκκλησίες και το σκολειό τα ‘χανε ανατινάξει. Εβάλανε φωθιά και μετά βάλανε και δυναμίτες κι ανατινάξανε τσι Βρύσες. Τα νουβάρια πετούντονε από ‘δω σε μεγάλη απόσταση…»

ΟΙ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΨΙΜΟ ΣΤΑ «ΤΡΙΧΙΑΝΑ»

Σε ένα άλλο μαρτυρικό χωριό, το Άνω Μέρος, και εδώ οι κάτοικοι πιάστηκαν στον… ύπνο! Ίσα που άρχισε να χαράσσει η μέρα, και μεγάλες δυνάμεις του γερμανικού στρατού, κύκλωσαν το χωριό και άρχισαν να εισβάλλουν στα σπίτια συγκεντρώνοντας στο σχολείο τους κατοίκους για να κάνουν την επιλογή των μελλοθανάτων.

Ο Στέλιος Μιχαλάκης 82 χρόνων σήμερα θυμάται ανάμεσα στα πολλά τραγικά που είδε: «…Πάμε στο κάτω σχολείο, στή-μ-πίσω μεριά

στσι γούρνες, και κάνει τη διαλογή όσων ήθελε να εκτελέσει. Η μητέρας μου με κράτησε τότε, πονούσε το πόδι της και πήγαινε κουτσαίνοντας. Το-μ-πατέρα μου το-ν-εκλείνουνε μέσα. Άμα έγινε η διαδικασία, λένε: «Να πάτε στα σπίθια σας, να πάρετε ψωμί κι ότι θέλετε για δυο μέρες…».

»Πήγαμε με το-ν- αδελφό μου το Μιχάλη, το-μ-πιο μικρό. Αυτός έφυγε και πήγε στο-ν-αμερκάνικο στρατό, στο Σώμα των αλεξιπτωτιστών και πολέμησε στη-γ-Κορέα. Ήτο-ν-ένα δυνατό στοιχείο! Πάμε στο σπίτι με το-ν-αδερφό μου. Εμείς κάναμε κάτι τυριά και τα βάναμε στο λάδι. Του λέω: «Κατέβα κάτω να βγάλεις μερικά τυριά, να τα φέρεις, να τα καθαρίσομε, να πάρομε δυο-τρία. Γέμωσε κι ένας μπουκάλι νερό, γιατί δε-γ-ξέρομε πού θα μας πάνε».

»Κατέβηκε αυτός, άνοιξα ‘γω τη-γ-κασέλα, είχε ρούχα η μητέρα μου ’κει πέρα, καθαρά, άπιαστα από τότε που ‘χε παντρευτεί. Και παίρνω πετσέτες, καθάριζα απού τα λάδια τα τυριά τσι πετούσα χάμε. Επήραμε ορισμένα πραματάκια και μερικές πετσέτες και πάμε στο σκολειό…

»Μας είχενε πει ο επικεφαλής των Γερμανών ότι, όσοι δε βρεθούνε στο σκολειό μετά δυο ώρες, θα τσ’ εκτελούνε οι Γερμανοί στρατιώτες στα σπίθια μέσα. Όταν ανεβαίναμε απού το σπίτι, γιατί ‘τανε στη-γ-κάτω μεριά του χωριού, είδα ένα Γερμανό ο οποίος είχε ένα μαχαίρι μεγάλο, απου τα κρητικά, στη-μ-πίσω μπάντα στην τσέπη-ν-του και το μαχαίρι αυτό ήτονε δικό μας. Σηκωθήκαμε και πήγαμε στο σκολείο, μας βγάλανε έξω συνοδεία με Γερμανούς και πήγαμε στο Μέρωνα. Εκεί κάνανε άλλες επιλογές. Παίρνανε πάλι κοπέλες και άντρες, τσι βάλανε σε φορτηγά και τσι πήγανε στη Φορτέτζα…

»Εδώ τους πηγαίνανε σε σπίθια στα «Τριχιανά» ή «Πέρα Ρούγα». Στο σκολείο τσι μαντρώσανε και μετά τσι πηγαίνανε στα σπίθια του Χαριτάκη του Σταυρουλάκη, του Μανώλη και τ΄Ορφανού του Τριχάκη του Γιώργη. Τους ανεβάζανε στη σκάλα και μόλις τσι πλησιάζανε στη-μ-πόρτα, τους ρίχνανε με τ’ αυτόματα και τους ρίχνανε μέσα. Και μετά βάλανε εκρηκτικά και φωθιά, άμα τελειώσανε τη-ν-εκτέλεση και τους πετρώσανε ‘κει πέρα. Εβρεθήκανε μετά και καμένα οστά και ρούχα…»

ΙΔΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Οι γερμανικές Αρχές στην ισοπέδωση των οκτώ  χωριών και οικισμών του Κέντρους και τις εκτελέσεις των εκατοντάδων πολιτών, είχαν κοινή μεθοδολογία στις επιχειρήσεις τους και στο χρόνο πραγματοποίησής τους σε όλα τα χωριά.

Χαρακτηριστικά είναι τα αποσπάσματα από την έκθεση της Κεντρικής Επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων εν Κρήτη, που συνέταξαν τα μέλη της ( Ν. Καζαντζάκης, Ι. Καλιτσουνάκης, Ι. Κακριδής και Κ. Κουτουλάκης) το καλοκαίρι του 1945. Τονίζεται μεταξύ των άλλων: «Ο επισκεπτόμενος σήμερα τα χωρία του Αμαρίου ευρίσκετο προ θεάματος από τα σπαρακτικότερα.

Τα άλλοτε ανθούντα χωρία έχουν μεταβληθεί εις ερείπια, 500 οικογένειαι έχουν παραμείνει άστεγοι, δίχως ενδύματα, δίχως έπιπλα, δίχως σκεύη, δίχως τίποτε. Και έπειτα ο επισκέπτης οδηγείται προ μιας ερειπωμένης οικίας, κάτω από τα χαλάσματα της οποίας ευρίσκονται ακόμη θαμμένοι οι ομαδικώς εκτελεσθέντες-36 εις τον Γερακάρην, 20 εις το Καρδάκι, 30 εις τις Βρύσες, 30 εις το άνω Μέρος…

»Επί των ερειπωμένων και ημικαύστων τοίχων εκάστης οικίας και επί των πέριξ λίθων διακκρίνονται άφθονα ακόμη τα ίχνη του αίματος των μαρτύρων. Χαμηλά δε, εις το κέντρο της οικίας, υπο τας από την ανατίναξιν συσσωρευθείσας πέτρας, τα γυμνά οστά των. Η γενική πέριξ καταστροφή και ερήμωσις συμπληρώνει την εικόνα της φρίκης…»

Όσον αφορά στις αιτίες που προκάλεσαν τις εκτελέσεις και τα ολοκαυτώματα τα μέλη της επιτροπής στην  έκθεσης τους διατυπώνουν τις εξής άποψη: «… Η αρπαγή εξ άλλου του Γερμανού στρατηγού Κράιπε, ήτις εγένετο κυρίως δια να καταξείξη την δύναμιν της Αγγλίας εντός αυτής της ισχυρότατα φρουρούμενης Κρήτης, επληρώθη πολύ ακριβά, καταστραφέντων δεκάδων χωρίων και τυφεκισθέντων εκατοντάδων ανδρών και γυναικών…»

madeincreta.gr