Μια από τις σπάνιες εμπειρίες που μπορεί να ζήσει κανείς έζησαν οι οργανωτές του Επιστημονικού Συνεδρίου \”Τέχνη και Πολιτισμός στα χρόνια της Ένωσης\” που οργανώθηκε από την Ενορία Παναγίας Μασταμπά σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης, το Τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης και το ΤΕΙ Κρήτης. Για τρεις ημέρες επικράτησε το αδιαχώρητο στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου.
Εκατοντάδες πολίτες, όχι μόνο ειδικοί επιστήμονες, καθηλώθηκαν για πολλές ώρες προκειμένου να παρακολουθήσουν τις πρωτότυπες εισηγήσεις που δεν αποκάλυπταν μόνο την τέχνη και τον πολιτισμό της περιόδου, αλλά και άγνωστες πτυχές της καθημερινής ζωής.
Οι εισηγητές ανέλυσαν τις επιρροές που δέχτηκαν όλες οι μορφές της τέχνης από τους αγώνες των Κρητικών, τους τρόπους με τους οποίους εκφράστηκαν τα εθνικά και κοινωνικά οράματα, καθώς και τις επιρροές που άσκησε η τέχνη στη διαμόρφωση της ιδεολογίας αυτής της εποχής.
Η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα υπήρξε κορύφωση μιας μεγάλης σειράς γεγονότων, όχι μόνο πολεμικών. Η ζωγραφική, η γλυπτική η αρχιτεκτονική, η λογοτεχνία, η μουσική, η φωτογραφία έγιναν αγωγοί νοημάτων τα οποία κοινοποιήθηκαν μέσα από την πραγματική και τη συμβολική γλώσσα με την οποία εκφράζεται η τέχνη.
Νοήματα και μηνύματα δεν έλειψαν ούτε από τα ξυλόγλυπτα τέμπλα ούτε από τις αγιογραφίες που τοποθετούνταν στους ναούς, ούτε από τα λόγια των ποιητών. Ακόμη και οι υφάντρες της Κρήτης δημιούργησαν ονειρικούς κόσμους για να προδιαγράψουν το λαμπρό μέλλον που ονειρεύονταν για την απελευθερωμένη Κρήτη.
Οι συνδιοργανωτές του Συνεδρίου, η Οργανωτική και η Επιστημονική Επιτροπή αισθάνονται την υποχρέωση να ευχαριστήσουν τους εκλεκτούς επιστήμονες που μετέφεραν τα πορίσματα πολυετών μελετών διακρινόμενοι για την πρωτοτυπία των εργασιών τους.
Αισθάνονται, όμως, και την ανάγκη να ευχαριστήσουν το κοινό που παρακολούθησε με ξεχωριστό ενδιαφέρον ένα τόσο σημαντικό πολιτιστικό γεγονός.
Οι Σύνεδροι ενέκριναν ομόφωνα δυο ψηφίσματα τα οποία και θα αποσταλούν σε όλους τους αρμόδιους φορείς.