Σήμερα που τα θέμα έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις με κατασχέσεις εις χείρας των τραπεζών ακόμη και για το ποσό των 3 ευρώ (τέλος νεκροταφείου!!! από δήμους) θα προσπαθήσουμε να ρίξουμε φως στο πώς μπορείτε να προστατευθείτε από τις παράνομες κατασχέσεις στο «ακατάσχετο» ποσό των τραπεζικών καταθέσεων που προέρχεται από μισθούς, συντάξεις, επιδόματα κλπ έσοδα. Και τα οποία αποτελούν για τους περισσότερους τα ελάχιστα χρήματα της επιβίωσής τους.
Το πρόβλημα εστιάζεται σε δύο τομείς. Στις κατασχέσεις τραπεζικών καταθέσεων από το δημόσιο και στις αντίστοιχες κατασχέσεις από ιδιώτες και τράπεζες όσον αφορά χρήματα που αποτελούν μισθούς, συντάξεις και ασφαλιστικά βοηθήματα.
Η νομοθεσία μας προβλέπει το «ακατάσχετο» υπό προϋποθέσεις, οι οποίες όμως εισάγουν τις εξαιρέσεις ή το «παράθυρο» του νόμου στις κατασχέσεις. Ποια όμως είναι τα όρια που αν ξεπεραστούν γεννούν τις προϋποθέσεις αντίδρασης από τους πολίτες;
Δημόσιο
Tον Ιούνιο του 2013 ψηφίστηκε ο νόμος 4161/2013, στο άρθρο 20 του οποίου, κατά την άποψή μας, στήθηκε μια «μεγάλη παγίδα» ή ανοίχθηκε ένα μεγάλο παράθυρο στις κατασχέσεις.
Έτσι λοιπόν «Απαιτήσεις από καταθέσεις σε πιστωτικά ιδρύματα είναι ακατάσχετες μέχρι του ποσού των χιλίων πεντακοσίων (1.500) ευρώ και των δύο χιλιάδων (2.000) ευρώ σε περίπτωση κοινού λογαριασμού. Από το προηγούμενο εδάφιο εξαιρείται ως δανειστής το Δημόσιο, για το οποίο ισχύουν οι διατάξεις του άρθρου 31 του ν.δ. 356/1974 (Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων, ΦΕΚ Α΄ 90), όπου προβλέπει ακατάσχετο 1.000 ευρώ και κατάσχεση του ¼ στο υπερβάλλον.»
Δηλαδή ποσά πάνω από 1.000 ευρώ κατάσχονται από όποια αιτία και αν προέρχονται στο ¼ του ύψους τους.
Ιδιώτες και τράπεζες
Εδώ το ακατάσχετο ορίζεται και από τον ΚΠολΔ στο άρθρο 982 παρ. 2, το οποίο όπως φημολογείται ότι θα τροποποιηθεί προς το δυσμενέστερο.
Δηλαδή σήμερα:
Κατάσχονται χρηματικές καταθέσεις σε τράπεζες άνω των 1.500 ευρώ και 2.000 ευρώ για κοινούς λογαριασμούς.
ΔΕΝ κατάσχονται α) η εταιρική μερίδα σε προσωπικές εταιρίες, β) οι απαιτήσεις διατροφής, γ) απαιτήσεις για συνεισφορά των συζύγων στις ανάγκες της οικογένειας, δ) οι απαιτήσεις μισθών, συντάξεων ή ασφαλιστικών παροχών, εκτός αν πρόκειται να ικανοποιηθεί απαίτηση για διατροφή, καθώς επίσης και ε) οι κάθε είδους κοινοτικές ενισχύσεις ή επιδοτήσεις στα χέρια του Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε. ως τρίτου, μέχρι την κατάθεση τους στον τραπεζικό λογαριασμό των δικαιούχων ή την με άλλο τρόπο καταβολή τους σε αυτούς.
Οι ιδιώτες και οι τράπεζες δεν μπορούν να κατάσχουν χρήματα αν στο υπόλοιπο του λογαριασμού υπάρχουν διαθέσιμα 1.500 ευρώ ή 2.000 ευρώ σε κοινό λογαριασμό από οποιαδήποτε αιτία ή αν εμπίπτει στις ανωτέρω εξαιρέσεις.
Ειδικά για τις απαιτήσεις διατροφής ή μισθών, συντάξεων κλπ, οι οποίες κατατίθενται σε τραπεζικό λογαριασμό κατάσχονται χωρίς κανένα περιορισμό από το νόμο, άνω των 1.500 ή 2.000 ευρώ αντίστοιχα υπό την προϋπόθεση του άρθρου 3 του άρθρου 982 ΚΠολΔ.
Σύμφωνα με το άρθρο 982 ΚΠολΔ παρ. 3 σε κάθε περίπτωση, πάντως, ο μισθός, η σύνταξη, το επίδομα απαγορεύεται να κατάσχεται στην πηγή του ή αμέσως μόλις κατατεθεί στον τραπεζικό λογαριασμό και για χρονικό διάστημα παραμονής εντός του λογαριασμού μέχρι το πέρας της επομένης της ημέρας καταβολής (για ποσά 1.500 ευρώ ή 2.000 ευρώ αντίστοιχα).
Με αυτό τον τρόπο ο νομοθέτης θεωρεί ότι με την καταβολή του μισθού κλπ θα καλυφθούν οι άμεσες ανάγκες επιβίωσης του πολίτη. Ωστόσο, η παραμονή του χρηματικού ποσού (άνω των 1.500 ή 2.000 ευρώ αντίστοιχα) και την επομένη ημέρα αίρει αυτό τον περιορισμό και επιτρέπει την κατάσχεση.
Με ποια βήματα ξεπερνιέται το αδιέξοδο;
1) Οι πολίτες πρέπει να σπεύσουν να δηλώσουν στις τράπεζες τους λογαριασμούς τους ως λογαριασμούς μισθοδοσίας.
2) Πρέπει οι τράπεζες να οργανώσουν μηχανογραφικά το σύστημά τους έτσι ώστε εάν δέχονται κατασχετήρια εις χείρας τους να εξαιρούν τους λογαριασμούς μισθοδοσίας για τα ποσά του ακατάσχετου τόσο για τους ιδιώτες όσο και για το δημόσιο. (Μέχρι σήμερα έχει παρατηρηθεί οι τράπεζες να μην έχουν την δυνατότητα να ελέγχουν το είδος του λογαριασμού παρά μόνο να δεσμεύουν υπέρ του κατάσχοντος το ποσό που αιτείται εφόσον αυτό είναι επαρκές από οποιονδήποτε λογαριασμό του και ανεξαρτήτως υπολοίπου του οφειλέτη.)
3) Ο προϊστάμενος της ΔΟΥ έχει την ευχέρεια σύμφωνα με τον Κώδικα είσπραξης Δημοσίων εσόδων να επιλέγει το μέτρο είσπραξης και το ποσό της κατάσχεσης. Έτσι, θα αποφεύγεται η κατάσχεση για ποσά που σύμφωνα με το νόμο είναι ακατάσχετα. Βέβαια η πρακτική αυτή μοιάζει με μονόδρομο υπό τη «δαμόκλεια σπάθη» της «καρατόμησης» για τη μη επίτευξη στόχων.
4) Οι πολίτες σε περίπτωση που δεν τηρείται ο νόμος να προβαίνουν σε όλες τις προβλεπόμενες δικαστικές διαδικασίες για διεκδίκηση της απόδοσης των κατασχεθέντων και της αποζημίωσης σε περίπτωση αδικοπραξίας.
.capital.gr/ Του Ν. Σιαμάκη
ο κ. Σιαμάκης είναι δικηγόρος