Η βάρβαρη επίθεση που έχει δεχθεί η ελληνική κοινωνία από την εφαρμογή των μνημονιακών μέτρων , έχει ήδη προκαλέσει δραματικές επιπτώσεις στην καθημερινότητα εκατομμυρίων συμπολιτών μας και έχει δημιουργήσει συνθήκες πρωτοφανούς για ευρωπαϊκή χώρα ανθρωπιστικής κρίσης.
Την τελευταία τριετία, παρουσιάζεται ραγδαία αύξηση της μακροχρόνιας ανεργίας και της αδυναμίας των μικρομεσαίων επαγγελματοβιοτεχνών και εμπόρων να συντηρήσουν τις επιχειρήσεις τους και να καταβάλλουν τις ασφαλιστικές τους εισφορές στον ΟΑΕΕ. Η ΓΣΕΒΕ εκτιμά ότι ο αριθμός των επαγγελματιών και των μελών των οικογενειών τους που είναι σήμερα χωρίς υγειονομική περίθαλψη υπερβαίνει ήδη το 1 εκατομμύριο. Δεκάδες χιλιάδες είναι και οι ανασφάλιστοι αυτοαπασχολούμενοι επιστήμονες , κυρίως από το χώρο των μηχανικών.
Υπάρχει πληθώρα επιστημονικών μελετών που αποδεικνύουν ότι η ανεργία, η επισφαλής εργασία, η μείωση των εισοδημάτων και η φτώχεια που προκαλεί η καπιταλιστική κρίση, έχουν σημαντική αρνητική επίπτωση στην υγεία, αυξάνει τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα. Η διεθνής αλλά και η ελληνική βιβλιογραφία συνηγορεί στη διαπίστωση ότι η λιτότητα και οι περικοπές στο Σύστημα Υγείας και το Κοινωνικό Κράτος είναι απολύτως «ανθυγιεινές». Η ακραία νεοφιλελεύθερη οικονομική και κοινωνική πολιτική που υλοποιείται στα πλαίσια του δημοσιονομικού προγράμματος και των μνημονιακών δεσμεύσεων, εντείνει την ανισότητα στην πρόσβαση και τον αποκλεισμό από τις δημόσιες υπηρεσίες υγείας μιας μεγάλης και ολοένα αυξανόμενης κατηγορίας του πληθυσμού, που σύμφωνα με εκτιμήσεις υπερβαίνει πλέον το 30%. Είναι οι μακροχρόνια άνεργοι, οι νέο-ανασφάλιστοι (επαγγελματίες που έκλεισαν τις επιχειρήσεις τους ή αδυνατούν να καταβάλλουν τις ασφαλιστικές τους εισφορές), οι άνθρωποι σε οικονομική ένδεια που όμως δεν υπάγονται στο καθεστώς του απόρου. Η διαδικασία από-ασφάλισης αυτού του τμήματος του πληθυσμού δημιουργεί μια εκτεταμένη ζώνη «υγειονομικής φτώχειας» στην κοινωνία και αναδεικνύει την ανάγκη δραστικής αντιμετώπισης αυτού του φαινομένου ως κορυφαία κοινωνική και πολιτική προτεραιότητα σήμερα.
Σύμφωνα με τις δηλώσεις του Πρόεδρου του ΕΟΠΥΥ κ. Κοντού σε πρόσφατο συνέδριο, 3.068.000 πολίτες είναι καταγεγραμμένοι ως ανασφάλιστοι. Είναι λοιπόν επείγουσα η ανάγκη να υπάρξει μια λύση καθολικής και ισότιμης πρόσβαση όλων των πολιτών, ανεξάρτητα από εργασία, ασφάλιση ή νομιμότητα παραμονής στη χώρα, σε δημόσια, ποιοτική και δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Είναι προφανές ότι η πρόσφατη εφαρμογή του Health Voucher/Εισιτηρίου Ελεύθερης Πρόσβασης σε Υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας είναι τελείως ανεπαρκής και αναντίστοιχη του μεγέθους του προβλήματος, αφού απευθύνεται μόνο σε 230.000 ανασφάλιστους πολίτες, κατανεμημένους σε διάρκεια δυο ετών, χωρίς να καλύπτονται βασικές ανάγκες, όπως η νοσηλεία και η φαρμακευτική αγωγή.
Επιπλέον, οι οριζόντιες περικοπές σε όλο το σύστημα υγείας, σε συνδυασμό με την αύξηση της συμμετοχής για φάρμακα και εξετάσεις αλλά και την επιβολή χαρατσιών για πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας (5 ευρώ για τα εξωτερικά ιατρεία, 25 ευρώ για την εισαγωγή στα δημόσια νοσοκομεία και 1 ευρώ ανά συνταγή), επεκτείνουν τον αποκλεισμό από την πρόσβαση στις δημόσιες δομές υγείας ακόμα και μεγάλης μερίδας ασφαλισμένων, καθώς καλούνται να πληρώνουν όλο και περισσότερο από την (άδεια) τσέπη τους για δαπάνες περίθαλψης που οφείλει η Πολιτεία να εξασφαλίζει χωρίς επιπλέον (πέραν της φορολογίας εισοδήματος και των ασφαλιστικών εισφορών) οικονομική επιβάρυνση των πολιτών.
Η φτωχοποίηση της κοινωνίας τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει στο φαινόμενο της υποκατάστασης υπηρεσιών της -ούτως ή άλλως ανεπαρκούς και ελλειμματικής- πρωτοβάθμιας περίθαλψης , με υπηρεσίες νοσοκομειακής περίθαλψης και κυρίως με την προσφυγή χιλιάδων ασθενών καθημερινά στα ΤΕΠ των δημόσιων νοσοκομείων ως υγειονομική υπηρεσία «ύστατης καταφυγής». Όμως , ακόμα και όταν χρειάζεται εισαγωγή στο νοσοκομείο και νοσηλεία, την ώρα δηλαδή που ο ασθενής δεν έχει άλλη επιλογή, η μνημονιακή συγκυβέρνηση επιβάλει εισπρακτικούς μηχανισμούς τόσο κατά την εισαγωγή των πολιτών σε αυτά (25 ευρώ ), όσο και μετά τη νοσηλεία τους, μεταφέροντας το δυσβάστακτο πλέον -λόγω των πολύ ακριβών ΚΕΝ- κόστος νοσηλείας στις οικείες ΔΟΥ.
Είναι προφανές επίσης , ότι για τον κόσμο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού δεν υπάρχει η δυνατότητα να απευθυνθεί στον ιδιωτικό τομέα υγείας. Οι ιδιωτικές δαπάνες σε περίοδο εισοδηματικής ένδειας γίνονται καταστροφικές για τα φτωχά και μεσαία νοικοκυριά, όπως συνάγεται από πρόσφατη επιστημονική μελέτη. Οι συλλογικές αντιστάσεις των υγειονομικών και των εργαζομένων στο ΕΣΥ που αναπτύσσονται για να εξασφαλίσουν το αναφαίρετο δικαίωμα όλων των ανθρώπων στην πρόσβαση σε δωρεάν και υψηλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας, είναι πολύ σημαντικές και ελπιδοφόρες αλλά όχι ικανές για τη ριζική αντιμετώπιση του προβλήματος.
Αντίστοιχα, η δημιουργία τα τελευταία χρόνια σε όλη την Ελλάδα πολύμορφων και αυτοοργανωμένων δομών κοινωνικής αλληλεγγύης, όπως είναι τα κοινωνικά ιατρεία και φαρμακεία, είναι μια πολύ σημαντική πρωτοβουλία πολιτικής συνειδητοποίησης και ενεργοποίησης των πολιτών μπροστά στον ορατό κίνδυνο της κοινωνικής βαρβαρότητας που συνεπάγεται ο αποκλεισμός από την περίθαλψη εκατομμυρίων ανθρώπων. Το πολιτικό αίτημα που αναδεικνύει η υποδειγματική -από άποψη επιστημονικής δεοντολογίας, διατομεακής συνεργασίας, ανθρωπιστικής αντίληψης και κοινωνικής υπευθυνότητας- λειτουργία των κοινωνικών ιατρείων είναι η καθολικότητα και η ισοτιμία στην πρόσβαση στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας. Η συγκρότηση ενός μεγάλου δικτύου δομών κοινωνικής αλληλεγγύης που εξυπηρετεί καθημερινά, με την ανιδιοτέλεια και την ευαισθησία εθελοντών υγειονομικών όλων των κατηγοριών, δεκάδες χιλιάδες ανασφάλιστους με χρόνια νοσήματα, με ογκολογικά προβλήματα, εγκύους, μετανάστες, έφηβους και παιδιά, αποκαλύπτει τις εγκληματικές πολιτικές ευθύνες της κυβέρνησης για την συστηματική κατεδάφιση της δημόσιας περίθαλψης και το διάτρητο σύστημα κοινωνικής προστασίας στη χώρα, αλλά δυστυχώς δεν μπορεί από μόνη της να καλύψει την εκρηκτική αύξηση των αναγκών υγειονομικής φροντίδας των ανασφάλιστων. Ίσως ακριβώς γι’ αυτό το λόγο η κυβέρνηση επιδεικνύει αυτό το μένος εναντίον τους και προσπαθεί να τα στοχοποιήσει ως εστίες «ανομίας» και φορείς κομματικών επιδιώξεων (βλ. «έφοδος» στο Μητροπολιτικό Κοινωνικό Ιατρείο Ελληνικού και στο Ιατρείο των Γιατρών του Κόσμου με πρόσχημα τον έλεγχο παράνομης διακίνησης ναρκωτικών).
Δυστυχώς, παρά την ευαισθησία των ανθρώπων που δουλεύουν στο Σύστημα Υγείας και παρά την υπερπροσπάθεια των κοινωνικών ιατρείων, υπάρχουν χιλιάδες ανασφάλιστοι άνθρωποι που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να προμηθευτούν τα απαραίτητα φάρμακα ή να υποβληθούν σε διαγνωστικές εξετάσεις και θεραπευτικές πράξεις, χάνοντας τη μάχη με την αρρώστια και το θάνατο.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, τα τμήματα Υγείας και Εργασίας του ΣΥΡΙΖΑ έχουν καταθέσει στη Βουλή επίκαιρη επερώτηση που συνυπογράφουν 53 βουλευτές με επικεφαλής τον Πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα, με στόχο να προκληθεί μια γενικευμένη συζήτηση μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων και να ληφθούν μέτρα για το μείζον πρόβλημα της υγειονομικής κάλυψης των ανασφάλιστων συμπολιτών μας.
Θεωρώντας ότι η Υγεία είναι ένα κοινωνικό δικαίωμα και αγαθό προσιτό σε όλους χωρίς εξαιρέσεις και ότι η περίθαλψη δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως προνομιακό πεδίο για την αγορά, την επιχειρηματικότητα, την κερδοσκοπία και τον ελεύθερο ανταγωνισμό, οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ρωτούν τους αρμόδιους Υπουργούς αν:
1. Γνωρίζουν την έκταση του φαινομένου της «υγειονομικής φτώχειας» που πλήττει τα λαϊκά στρώματα και τις οικονομικά αδύναμες κοινωνικές ομάδες; Έχουν εκτίμηση για τον αριθμό των αποκλεισμένων πολιτών από τις υπηρεσίες υγείας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης;
2. Ποιά είναι τα άμεσα μέτρα που σκοπεύουν να πάρουν για να αντιμετωπιστεί η ανθρωπιστική κρίση που διαδραματίζεται στη χώρα μας και να σταματήσει ο αποκλεισμός των ανασφαλίστων πολιτών από τις δημόσιες υπηρεσίες υγείας;
3. Πως θα καλύψει η κυβέρνηση επαρκώς και με ποιοτικές υπηρεσίες τον αυξανόμενο αριθμό του πληθυσμού που στρέφεται στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας όταν μειώνεται συνεχώς η χρηματοδότησή και η στελέχωση του ΕΣΥ και του ΕΟΠΥΥ και κλείνουν υγειονομικές μονάδες;
4. Είναι στις προθέσεις της κυβέρνησης να διασφαλίσει την ελεύθερη, χωρίς περιορισμούς και δωρεάν πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη όσων έχουν ανάγκη και να εξασφαλίσει με μηδενική συμμετοχή όλα τα αναγκαία φάρμακα σε ευπαθείς και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες;
Ανδρέας Ξανθός
Βουλευτής Ρεθύμνου και συντονιστής του τομέα Υγείας της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ