Κι όμως αυτή η αλλαγή μπορεί να αποβεί κατ\’ επίφαση δημοκρατική.
Συμφωνούμε πως το μέχρι σήμερα ισχύον προνόμιο του αρχηγού να αποφασίζει τη σύνθεση του ευρωψηφοδελτίου δεν μπορεί και δεν πρέπει να συνεχιστεί. Οι ηγεσίες πλέον δεν φαίνονται πανίσχυρες, ούτε ποτέ ήταν a priori πεφωτισμένες. Υπήρξαν βεβαίως κόμματα όπως ο παλιός Συνασπισμός, αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ μετά, που με εσωκομματικές διαδικασίες κατέληγαν στους υποψηφίους.
Η αλλαγή που υιοθετείται μπορεί να απαλλάσσει κομματικές ηγεσίες από δυσεπίλυτα διλήμματα και να ενεργοποιεί μηχανισμούς ώθησης ψηφοφόρων στις ευρωκάλπες, ταυτοχρόνως όμως εγείρει μείζονος πολιτικής ουσίας θέματα.
Ενώ δεν τολμάμε να ανοίξουμε τη συζήτηση για την κατάργηση του σταυρού προτίμησης στις εθνικές εκλογές, ως βασικού εργαλείου διαιώνισης της σχέσης πολιτικής αντιπαροχής βουλευτή – ψηφοφόρου, φέρνουμε την παθογένεια του πελατειακού συστήματος στις ευρωεκλογές. Προφανώς και δεν εννοώ την ενίσχυση του αρχηγοκεντρικού συστήματος και τη δημιουργία όρων ανεξέλεγκτης παντοδυναμίας των κομματικών ηγεσιών. Στην λοιπή Ευρώπη υπάρχουν δικλείδες ασφαλείας με τη λειτουργία δημοκρατικών εσωτερικών διαδικασιών που διασφαλίζουν τις διαφορετικές απόψεις από τον αυταρχισμό των ηγετικών ομάδων.
Στις περισσότερες χώρες η σύνθεση του Ευρωψηφοδελτίου γίνεται με συμμετοχικές προκριματικές διαδικασίες που καθορίζουν τη σειρά εκλογιμότητας στις λίστες. Στις εκλογές οι λίστες είναι κλειστές χωρίς σταυρό προτίμησης και κάθε κόμμα εκλέγει τους βουλευτές του σύμφωνα με αυτή τη σειρά. Μόνο μικρές χώρες όπως η Κύπρος έχουν το σύστημα άμεσης εκλογής με σταυρό προτίμησης. Στο σύνολο σχεδόν των άλλων χωρών, οι διαδικασίες γίνονται σε επίπεδο περιφερειών, από τις προκριματικές μέχρι την τελική εκλογή.
Αποτελεί θεμελιώδη αντίφαση η Ευρώπη να σχεδιάζει και να υλοποιεί τις αναπτυξιακές πολιτικές της σε επίπεδο περιφερειών και μακροπεριφερειών και εμείς να αναφερόμαστε σε μια ενιαία περιφέρεια επικρατείας. Η γνώση και ευαισθησίες για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ή ειδικά προβλήματα των περιφερειών (νησιωτικών, αγροτικών, ορεινών, αστικών κ.α.) αποτελούν εχέγγυα επάρκειας για τους ευρωβουλευτές και την παραγωγή του έργου τους. Όταν όλοι συνηγορούμε ότι οι εκλογικές υπερ-περιφέρειες τύπου Β\’ Αθηνών, Θεσσαλονίκης ή Αττικής συνιστούν όρους φαλκίδευσης της ισονομίας των εκλογέων πολιτών, και ανοίγουν διάπλατα τις πόρτες της διαπλοκής και εξάρτησης από κέντρα ισχύος και επιρροής για τους υποψηφίους, δημιουργούμε μια τερατώδη περιφέρεια επικρατείας για την εκλογή των ευρωβουλευτών. Ποιος αμφιβάλει πώς το κέντρο που συγκεντρώνει τους μισούς ψηφοφόρους θα εκλέξει το σύνολο σχεδόν των βουλευτών; Κι ακόμα χειρότερα, ποιος αμφιβάλει πως οι εκλεκτοί των ΜΜΕ θα έχουν την πρωτιά;
Ποιος σκέφτεται πως το επερχόμενο Ευρωκοινοβούλιο καλείται να δώσει σκληρές μάχες για προοδευτικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις, που θα αλλάξουν δραματικά την πορεία και λειτουργία της Ευρώπης; Ποιος σκέφτεται πώς σε μια πρωτοφανώς ευρω-σκεπτικιστική, ευρω-αρνητική σύνθεση οι εκπρόσωποι των κοινωνιών του Νότου ειδικά θα έχουν βαρύ και δύσκολο έργο που απαιτεί πολιτική επάρκεια γνώσεις, πολιτική εμπειρία και συγκρότηση; Κι αν ρίξουμε μια ματιά στη σύνθεση του εθνικού μας Κοινοβουλίου, μια ομάδα Ελλήνων Ευρωβουλευτών που θα αποτελείται από τηλεπερσόνες, ηθοποιούς και αθλητές που θα διαθέτουν αναγνωσιμότητα εθνικής εμβέλειας, δε θα αποτελεί το καλύτερο team διαχείρισης των θεμάτων μας στην ευρωπαϊκή αρένα.
Αν η αλλαγή αυτή δε είναι καρπός μιας περιστασιακής σκοπιμότητας, ας την κάνουμε σωστά. Ας μη λύσουμε ένα πρόβλημα δημιουργώντας σειρά άλλων σαφώς σοβαρότερων προβλημάτων .
Υ.Γ. Μια και μιλάμε για αλλαγές εκλογικών συστημάτων, τι μας εμπόδισε να αλλάξουμε τον τρόπο εκλογής δημάρχων και δημοτικών συμβούλων κατά τέτοιο τρόπο να απελευθερωθούν τις τοπικές κοινωνίες να εκλέγουν τους άριστους υπερβαίνοντας τις εξαρτήσεις από κόμματα, σόγια, συντεχνίες και κέντρα επιρροής; Ενώ παράλληλα θα μας απήλλασσε από την αδιαφάνεια, τον αυταρχισμό και το δεσποτισμό του δημαρχοκεντρικού μας συστήματος; Μα προφανώς οι μικροκομματικές σκοπιμότητες και η εξυπηρέτηση των κεκτημένων μιας συντεχνίας.
Σπύρος Δανέλλης
Ευρωβουλευτής του ΠΑ.ΣΟ.Κ