Με καθυστέρηση λίγων μηνών, αλλά αρκετά επιθετικά, ο Μάριο Ντράγκι ανακοίνωσε την περασμένη Πέμπτη τα νέα μέτρα νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ, τα οποία περιλαμβάνουν πλέον και μέτρα μιας ιδιότυπης ποσοτικής χαλάρωσης. Ειδικότερα η ΕΚΤ αποφάσισε να μειώσει τα επιτόκια της κατά 10 μονάδες βάσης στο 0.05% και παράλληλα να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα αγορών ομολόγων τιτλοποιημένων δανείων (δομημένα χρεόγραφα) , το ύψος του οποίου δεν ανακοινώθηκε αλλά από τα συμφραζόμενα παραπέμπει σε μέγεθος 500 – 700 δις ευρώ.
Η αγορά αυτή των δομημένων χρεογράφων συνιστά την ιδιόμορφη ποσοτική χαλάρωση. Διαφέρει από την ποσοτική χαλάρωση που ακολούθησε η FED γιατί δεν αγοράζει κρατικά χρεόγραφα αλλά χρεόγραφα τραπεζών. Οι λόγοι που αποφάσισε να κινηθεί κατά αυτόν τον τρόπο η ΕΚΤ είναι οι εξής :
• Πέραν της ευρύτερης στήριξης της οικονομίας στην οποία στοχεύει το πρόγραμμα, η ΕΚΤ θέλει να οδηγήσει την χορηγούμενη ρευστότητα κατευθείαν στην πραγματική οικονομία και στις επιχειρήσεις. Έτσι προσπαθεί να χορηγήσει ρευστότητα στις τράπεζες συνοδευόμενη από περιορισμούς για περαιτέρω διοχέτευσης της στις επιχειρήσεις.
• Στην παρούσα φάση δεν μπορούσε ήταν ακόμα ισχυρές οι αντιρρήσεις του Βερολίνου για επαναγορά κρατικών τίτλων, δεν υπήρχε όμως και η ανάγκη να γίνει κάτι τέτοιο αφού τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων στην ευρωζώνη κινούνται σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα για όλες τις χώρες, ακόμα και για αυτές που μόλις πρόσφατα εξήλθαν από μνημόνια.
Πολλοί αναλυτές εκφράζουν ανησυχίες κατά πόσον θα αποφέρουν τελικά αποτελέσματα οι πολιτικές της ποσοτικής χαλάρωσης και φοβούνται την δημιουργία μίας νέας φούσκας αποτιμήσεων η οποία θα μας οδηγήσει σε χειρότερες καταστάσεις. Οι λόγοι που καθιστούν την ποσοτική χαλάρωση στην Ευρώπη απαραίτητη στην παρούσα συγκυρία συνοψίζονται κατωτέρω :
• Η χορήγηση ρευστότητας στις διεθνείς αγορές από τις Η.Π.Α. σταματάει οριστικά τον Οκτώβριο, αφήνοντας ένα τεράστιο κενό με σοβαρές συνέπειες για την διεθνή οικονομία και ιδιαίτερα για τις αναδυόμενες οικονομίες.
• Οι πολιτικές ποσοτικής χαλάρωσης δεν αποτελούν πανάκεια, και πρέπει να εφαρμόζονται σωστά για αποφευχθούν τα δυσάρεστα επακόλουθα. Είναι όμως απαραίτητες για να καταπολεμηθεί ο αποπληθωρισμός, το φάντασμα του οποίου πλανάται πάνω από αρκετές χώρες της ευρωζώνης.
• Η εμπειρία της εφαρμογής των πολιτικών αυτών στις Η.Π.Α. έδειξε εντυπωσιακά αποτελέσματα. Μέσα σε λίγα χρόνια η οικονομία των Η.Π.Α. απέφυγε την κατάρρευση και την μακροχρόνια βαθιά ύφεση, η ανεργία επιστρέφει στα προ κρίσης επίπεδα και οι ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης επιστρέφουν στα φυσιολογικά επίπεδα, Παράλληλα βοηθήθηκε η απομόχλευση νοικοκυριών και επιχειρήσεων και στηρίχθηκαν οι αποτιμήσεις των κάθε λογής περιουσιακών στοιχείων.
• Η ποσοτική χαλάρωση θα πρέπει να συνοδευτεί και από την κατάλληλη δημοσιονομική πολιτική ώστε να φέρει πιο γρήγορα το ποθητό αποτέλεσμα.
• Η ΕΚΤ πρέπει να δείξει γρήγορα αντανακλαστικά, ώστε μόλις διαπιστώσει τα πρώτα σημάδια πληθωρισμού στις οικονομίες να αρχίσει να περιορίζει την χορηγούμενη ρευστότητα και να αποφύγει την απειλή του πληθωρισμού. Οι αμερικάνοι νομίζω μας δίνουν σεμινάρια και στον τρόπο ανάκλησης των πολιτικών ποσοτικής χαλάρωσης.
Στην θετική κατεύθυνση λοιπόν κινούνται οι πρόσφατες αποφάσεις της ΕΚΤ. Ελπίζουμε να πλαισιωθούν σύντομα από αντίστοιχες δημοσιονομικές πολιτικές από τα διάφορα κράτη μέλη της ευρωζώνης, για να μπορέσει η Ευρώπη να ξαναβρεί τον δρόμο της.
Μηνάς Παπαδάκης
Πιστοποιημένος Επενδυτικός Σύμβουλος
Συνδεδεμένος Αντιπρόσωπος της Eurobank Equities