Όλα τα οικονομικά δεδομένα που έρχονται στη δημοσιότητα επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι το τρένο της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης στηρίζεται ολοένα και περισσότερο σε μία μόνο μηχανή, και αυτή είναι η αμερικάνικη οικονομία. Έξη χρόνια μετά την μεγαλύτερη μεταπολεμική οικονομική κρίση, η οποία συγκλόνισε την υφήλιο, οι Η.Π.Α. έχουν σημειώσει τεράστια οικονομική πρόοδο και δείχνουν να επιστρέφουν ξανά στην ομαλότητα και στους διατηρήσιμους μακροπρόθεσμους μέσους ρυθμούς ανάπτυξης.
Ειδικότερα, ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης θα κυμανθεί πέριξ του 2.5% το 2014, παρά τον βαρύ χειμώνα που βίωσαν φέτος οι αμερικάνοι, και αναμένεται να κινηθεί προς το 3% το 2015. Η ανεργία έχει σημειώσει ταχύτατη υποχώρηση και ανέρχεται πλέον στο 5.8% από την κορυφή του 10% το 2010. Υποσημειώνουμε ότι ο στόχος αυτός για την ανεργία επιτεύχθηκε ένα χρόνο νωρίτερα. Ο πληθωρισμός παραμένει σταθερά χαμηλότερα του 2%, βοηθούμενος πρόσφατα από την μεγάλη πτώση στις τιμές του πετρελαίου.
Βασικό ρόλο στην επανάκαμψη της αμερικάνικης οικονομίας έπαιξε αδιαμφισβήτητα η επεκτατική νομισματική πολιτικής της κεντρικής τράπεζας. Επιστρατεύοντας όλα τα διαθέσιμα συμβατικά και μη-συμβατικά όπλα από την φαρέτρα της, η Federal Reserve χρησιμοποίησε με ιδιαίτερη μαεστρία το εργαλείο της νομισματικής πολιτικής και πέτυχε τα βέλτιστα αποτελέσματα. Το στοίχημα τώρα είναι η ομαλή έξοδος από την πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης. Η έξοδος αυτή πρέπει να επιτευχθεί με τις ελάχιστες δυνατές παράπλευρες αντιδράσεις τόσο για τις χρηματοοικονομικές αγορές όσο και για τις οικονομίες του υπόλοιπου κόσμου και ιδιαίτερα για τις αναδυόμενες. Μην ξεχνάμε ότι αρκετές από τις αναδυόμενες οικονομίες στήριξαν σε μεγάλο βαθμό τις εγχώριες επενδύσεις στα ξένα, χαμηλού κόστους κεφάλαια που εκπορεύονταν από τις Η.Π.Α.
Ιδιαίτερη ρόλο στην ανάκαμψη της αμερικάνικης οικονομίας έπαιξε ο ενεργειακός κλάδος. Η επανάσταση στον τρόπο εξόρυξης του πετρελαίου έφερε τεράστιες επενδύσεις στο χώρο, δημιουργώντας χιλιάδες θέσεις εργασίας, πολλές από τις οποίες απευθύνονταν και σε χαμηλότερου επιπέδου εργατικό δυναμικό. Λόγω των νέων μεθόδων εξόρυξης το ενεργειακό κόστος μειώθηκε δραματικά, βοηθώντας έτσι τις διάφορες βιομηχανίες να μειώσουν το κόστος παραγωγής, αυξάνοντας παράλληλα το διαθέσιμο εισόδημα του καταναλωτή.
Βεβαίως υπάρχουν και σημαντικές αδυναμίες στην δομή της αμερικάνικης οικονομίας και κοινωνίας. Οι κυριότερες από αυτές, που αποτελούν και τις βασικές πηγές ανησυχίας για το μέλλον, συνοψίζονται ως εξής :
• Το εκπαιδευτικό σύστημα κατώτερων βαθμίδων θεωρείται ανεπαρκές, σε αντίθεση με τα πολύ καλά πανεπιστήμια που υποδέχονται όμως αρκετούς αλλοδαπούς.
• Το κοστοβόρο και αναποτελεσματικό σύστημα υγείας.
• Οι περιορισμένες κρατικές δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη.
• Οι εισοδηματικές ανισότητες σε διάφορα τμήματα του πληθυσμού, που διαρκώς διευρύνονται και απειλούν να αποτελέσουν σημαντική αιτία κοινωνικών αναταραχών στο μέλλον.
• Η σχετικά αργή βελτίωση της παραγωγικότητας τα τελευταία χρόνια, παρά την καλπάζουσα τεχνολογική πρόοδο.
Η συνολική εικόνα παραμένει όμως θετική, με την επιτευχθείσα πρόοδο στα οικονομικά μεγέθη εντυπωσιακή. Ελπίζουμε και η μεταστροφή νομισματικής πολιτικής να γίνει με εξίσου επιτυχημένο τρόπο. Δυστυχώς δεν υπάρχει αντίστοιχο ιστορικό παράδειγμα. Η Fed θα βαδίσει σε αχαρτογράφητες περιοχές και για αυτό είναι ιδιαίτερα προσεκτική τόσο στην υλοποίηση των αποφάσεων όσο και στην υιοθετούμενη ρητορική. Εφόσον επιτύχει και την ομαλή έξοδο θα αποτελέσει σημείο αναφοράς και μελέτης για δεκαετίας στο μέλλον
Μηνάς Παπαδάκης
Πιστοποιημένος Επενδυτικός Σύμβουλος
Συνδεδεμένος Αντιπρόσωπος της Eurobank Equities