Στις 5 Μαΐου 1981, πέθανε στα 27 του χρόνια και μετά από 66 μέρες απεργίας πείνας στις φυλακές Λονγκ Κες, κοντά στο Μπέλφαστ, ο Μπόμπι Σαντς (Gerald Robert “Bobby” Sands), μέλος του IRA και εκλεγμένος βουλευτής στο Βρετανικό κοινοβούλιο.
Ο «γελαστός Μπόμπι», όπως τον αποκαλούσαν, ήταν ο πρώτος μεταξύ άλλων 9 Ιρλανδών φυλακισμένων [1] που έχασαν τη ζωή τους το 1981, αγωνιζόμενοι για την άρση του ειδικού καθεστώτος κράτησης των Ιρλανδών κρατουμένων. O Σαντς και οι συγκρατούμενοί του, δεν θεωρούνταν από τους Βρετανούς πολιτικοί κρατούμενοι ή αιχμάλωτοι πολέμου (όπως αυτοπροσδιορίζονταν), αλλά απλοί κατάδικοι στους οποίους απαγορεύονταν να φορούν «πολιτικά ρούχα» και τους επιβάλλονταν στολή καταδίκου.
Βασική διεκδίκηση των απεργών πείνας ήταν να τους αναγνωριστεί η ιδιότητα των πολιτικών κρατουμένων, αίτημα που δεν ικανοποιήθηκε ποτέ από την βρετανική κυβέρνηση.
Η απεργία έληξε στο τέλος του καλοκαιριού όταν ο Καθολικός κλήρος έπεισε τις οικογένειες των κρατουμένων που είχαν χάσει τις αισθήσεις τους από την πολυήμερη αποχή από τη σίτιση, να τους ταΐσουν ενδοφλεβικά και ενώ στη συνέχεια η βρετανική κυβέρνηση ικανοποίησε κάποια από τα αιτήματα των κρατουμένων.
Ο Μπόμπι Σάντς και το «κίνημα» των απεργιών, στο οποίο ηγήθηκε, ενδυνάμωσε τις δραστηριότητες και τη δημόσια στήριξη του IRA (αν και το νόμιμο πολιτικό του σκέλος, το Ρεπουμπλικάνικο κόμμα του Σιν Φέιν, ήταν αντίθετο στην απεργία) και πέρασε στην ιστορία, αφού πρώτα προσέλκυσε φανατικούς υποστηρικτές αλλά και σφοδρούς πολέμιους.
(βίντεο από την κηδεία του Bobby Sands o αγώνας του οποίου έγραψε ιστορία)
Το βέβαιο ήταν ότι σε αυτήν την μάχη όλοι ήταν συνεπείς, από την αρχή μέχρι το τέλος, όχι επειδή σε αυτήν την σύγκρουση υπήρξαν νεκροί αλλά επειδή οι δύο αντίπαλοι είχαν ξεκάθαρες θέσεις και ιδεολογίες. Ο Σάντς και οι συναγωνιστές του, μέσα και έξω από τις φυλακές, αλλά και η βρετανική κυβέρνηση της Θάτσερ.
Ας έρθουμε όμως στα δικά μας, στην εγχώρια μάχη που έχει ξεσπάσει τις τελευταίες ημέρες, εδώ που η ασυνέπεια και η ασυνέχεια περισσεύει, από την αρχή μέχρι το τέλος και από όλες τις πλευρές.
Τα γεγονότα είναι λίγο πολύ γνωστά αλλά καλό είναι να γίνουν ορισμένες επισημάνσεις.
Καταρχήν η πρώτη απεργία πείνας με αίτημα την παροχή εκπαιδευτικής άδειας δεν ξεκίνησε από τον Ρωμανό αλλά πολύ πιο πριν, από τον Ηρακλή Κωστάρη, στις 29/10 και διήρκησε περίπου 30 ημέρες με τον τελευταίο να οδηγείται σε σοβαρή κατάσταση στον Ευαγγελισμό.
Ουδείς όμως ασχολήθηκε τόσο, ούτε καν ο Ρωμανός, στις “πύρινες επιστολές του” δεν είχε να πει μια κουβέντα αλληλεγγύης για τον σύντροφό του που για 4 χρόνια έπαιρνε κανονικά εκπαιδευτικές και τακτικές άδειες χωρίς ποτέ να έχει παραβιάσει τους όρους τους και όμως αυτές διεκόπησαν άδικα στην περίπτωσή του.
Φυσικά στην απεργία Κωστάρη δεν «συνέδραμε» ο γνωστός δικηγόρος κ. Ραγκούσης και η δημόσια έκκληση του για τον πελάτη του που κινδύνευε, ούτε όμως και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πήραν φωτιά όπως έγινε στην περίπτωση Ρωμανού. Βλέπετε ακόμα και αυτός ο επαναστικός συρμός, σύρρεται από επικοινωνιακούς κανόνες που αγγίζουν ίσως και τα όρια ενός ιδιότυπου αγωνιστικού lifestyle. Η εικόνα του συμπαθητικού παιδιού που γνέφει από το παράθυρο, υποδεικνύοντας τον άδικο «εγκλεισμό» του από το κράτος (κάτι μου θυμίζει αυτή η εικόνα «έγκλειστου ομορφόπαιδου» να χαιρετάει από παράθυρο) και το κύμα συμπαράστασης που διαδόθηκε από το διαδίκτυο, «καπέλωσε», την προηγούμενη απεργία πείνας του Κωστάρη και των υπολοίπων που ακολούθησαν.
Μικρό το κακό θα μου πεις αν δεν υπήρχε το εξής παράδοξο: ένα καινοφανές αίτημα όπως είναι αυτό του Ρωμανού (εξηγώ παρακάτω) υπερίσχυσε και «καπέλωσε» μια δίκαιη διεκδίκηση όπως αυτή του Κωστάρη και έγινε σύνθημα εκατοντάδων διαδηλωτών που πραγματοποίησαν πορείες σε όλη την Ελλάδα, προσωποποιώντας επικίνδυνα μια διεκδίκηση που θα έπρεπε να έχει συλλογικότερο χαρακτήρα, υπέρ της πρόσβασης κρατουμένων στην εκπαίδευση.
Το αίτημα, Ρωμανού για εκπαιδευτικές άδειες είναι καινοφανές και μεταφράστηκε σε σύνθημα για το δικαίωμα του 21χρονου στην παιδεία αν και ο ίδιος ομολογεί ότι οι άδειες αυτές είναι πρόφαση (ο Ρωμανός δεν τιμωρείται όπως λένε για τις ιδέες του, δεν πλήτει κανέναν, αλλά γιατί είναι ύποπτος φυγής, έχει εκτίσει ελάχιστη από την ποινή του και μετά την απόδραση Ξηρού, η νομοθεσία έγινε αυστηρότερη προβλέποντας ρυθμίσεις για φυλακές τύπου – Γ για όσους διώκονται με βάση τον αντιτρομοκρατικό νόμο).
Όπως ο ίδιος λέει σε επιστολή του που δημοσιεύτηκε στις 8 Νοεμβρίου στο indymedia:
“Με βάση τους δικούς τους νόμους, λοιπόν, από τον Σεπτέμβρη δικαιούμαι να αρχίσω να παίρνω εκπαιδευτικές άδειες από τη φυλακή για να παρακολουθώ το πρόγραμμα της σχολής… δεν υπερασπίζομαι τη νομιμότητά τους· αντίθετα, απευθύνω έναν πολιτικό εκβιασμό ώστε να κερδίσω ανάσες ελευθερίας από την ισοπεδωτική συνθήκη του εγκλεισμού”.
Το ζήτημα λοιπόν για τον ίδιο δεν είναι να σπουδάσει Διοίκηση Επιχειρήσεων Μονάδων Υγείας, αλλά να παίρνει άδειες, όπως ο ίδιος λέει, για να κερδίσει «ανάσες ελευθερίας».
Για αυτές τις ανάσες προσωπικής ελευθερίας, ξεχνάει μια βασική θέση που επικαλείται σε άλλη επιστολή του, το Μάϊο του 2014, πάλι στο indymedia:
“έχει ιδιαίτερη σημασία να επιμείνουμε στις αντιδικαστικές πρακτικές μας αποφεύγοντας την παγίδα της επίκλησης των δικαιωμάτων μας και των νομικών μας υποχρεώσεων απέναντι στο κράτος”.
Σύμφωνοι, αφού ο ίδιος δεν έχει πρόβλημα με την ιδεολογική του ασυνέπεια, όμως με ποια λογική απαιτεί ο Εισαγγελέας να κάνει δεκτό το αίτημά του και να «παραμυθιαστεί» από τον λαλίστατο Ρωμανό ότι και θα σεβαστεί τους όρους των αδειών και ότι θα τις χρησιμοποιήσει για εκπαιδευτικούς σκοπούς, όταν ο ίδιος με ανακοινώσεις του πείθει για το αντίθετο.
Ο Ρωμανός απαιτεί με άλλα λόγια από το αστικό κράτος εναντίον του οποίου μάχεται να του συμπεριφερθεί όπως κάθε άλλο ποινικό κρατούμενο, αν και ο ίδιος προτρέπει τους συντρόφους του σε αντάρτικο πόλεως. Δηλαδή το πρωί αντάρτης πόλεως – επαναστάτης, το βράδυ ποινικός, για τους συντρόφους “σύντροφος” στον αντάρτικο αγώνα, για το κράτος ποινικός κρατούμενος που έχει περιθώρια συμβιβασμού.
Από την πλευρά του καλά κάνει, όμως και το κράτος από την δική του πλευρά επίσης καλά κάνει και δεν ενδίδει σε έναν πολιτικό εκβιασμό, όπως τον χαρακτηρίζει ο ίδιος ο Ρωμανός.
Εν τω μεταξύ, λίγη ώρα μετά την απόρριψη του αιτήματός του από το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Πειραιά, ο 21χρονος απεργός πείνας, εξέδωσε μια επιστολή – ανακοίνωση την οποία θα πρέπει πρώτα από όλα να διαβάσουν οι σύντροφοι και συναγωνιστές του.
Ο τρόπος γραφής, η γλώσσα αλλά και το πνεύμα του κειμένου με τίτλο «Χορεύοντας με τον θάνατο για 24 μέρες» δεν έχει καμία σχέση με τις αγωνιστικές επιστολές που έχουν δημοσιευτεί με την υπογραφή Ρωμανού.
Γενικώς και πάντα οι επιστολές και οι ανακοινώσεις για ζητήματα που έχουν τεθεί στη δημόσια σφαίρα, θα πρέπει να διαβάζονται προσεκτικά, για τον σκοπό, τον χρόνο, τον λόγο της αποστολής τους ακόμα και για τον πραγματικό αποστολέα ή και συγγραφέα τους.
Καχύποπτη γαρ, υπάρχουν δύο ενδεχόμενα για την ανακοίνωση του 21χρονου απεργού πείνας: ένα άσχημο και το πιθανότερο ενδεχόμενο είναι ότι αυτή έχει γραφτεί με την παρέμβαση άλλου ή εξ’ολοκλήρου από άλλον και ένα κάκιστο και λιγότερο πιθανό σενάριο να έχει γραφτεί από τον ίδιο.
Και αυτό, γιατί η ανακοίνωση αποτελεί στην ουσία ένα κείμενο υπεράσπισης επικεντρωμένο αποκλειστικά σχεδόν πάνω στον Ρωμανό και με μιδαμινή αναφορά στους άλλους απεργούς πείνας. Όχι και τόσο συντροφικό. (Ο Μπόμπι Σάντς, προσφέρθηκε να αρχίσει πρώτος απεργία πείνας, δυο εβδομάδες πριν από τους υπόλοιπους συγκρατούμενούς του, ώστε εάν πεθάνει, ο θάνατός του να εξασφαλίσει την ικανοποίηση των αιτημάτων τους).
Αντίθετα γίνεται εκτενής αναφορά στον ειδικό εφέτη ανακριτή Ευτύχη Νικολόπουλο ο οποίος στοχοποιείται «πονηρά» ενώ η χρονολογική διατύπωση του δικαστικού ιστορικού για την διεκδίκηση του αιτήματος χορήγησης εκπαιδευτικών αδειών, μάλλον δείχνει την ιδιότητα (αν όχι την ακριβή ταυτότητα) εκείνου που «συνέδραμε» με οποιοδήποτε τρόπο στο κείμενο.
Και εδώ το παιχνίδι παίρνει άλλη τροπή και όποιος θέλει να παρασυρθεί από ανεύθυνα κολπάκια, που καλούν μάλιστα “στους δρόμους της οργής την 6η Δεκέμβρη”, απλά περαστικά.
Από την άλλη μεριά, ο τρόπος που το κράτος χειρίζεται το όλο θέμα, απλά επιβεβαιώνει ότι καμία πολιτική στην Ελλάδα δεν σχεδιάζεται με συνέχεια και συνέπεια.
Όταν δίνεις ένα βραβείο σε έναν φυλακισμένο επειδή πέτυχε στις πανελλαδικές εξετάσεις και στην ουσία μετά… συνειδητοποιείς ότι δεν το άξιζε, όταν έχεις έναν Υπουργό Δημόσιας Τάξης που δηλώνει περήφανος σε ταξίδι του στην Αμερική ότι η Ελλάδα κατόρθωσε να συλλάβει τον Νο 1 τρομοκράτη, χωρίς να συνειδητοποιεί ότι είναι το ίδιο που τον είχε αφήσει ελεύθερο ή όταν έχεις έναν Υπουργό Παιδείας που twittαρει, πριν βγει απόφαση του συμβουλίου των φυλακών, ότι θα πρέπει να δοθούν άδειες σε Ρωμανό και Κωστάρη (σημειώνω και πάλι ότι θεωρώ ότι πρόκειται για τελείως ανόμοιες περιπτώσεις), δεν πρέπει να ελπίζεις και πολλά. Αν στο πολιτικό κάδρο προστεθούν και οι τοποθετήσεις βουλευτών και κομμάτων, τότε η σκέψη για το πώς θα γίνει η διαχείριση της επόμενης μέρας, τρομάζει.
Γιατί ανεξάρτητα από τον τρόπο που θα επιλεγεί να εκτονωθεί η κατάσταση και να αποφευχθούν τα χειρότερα, τα κακώς προηγούμενα που έχουν δημιουργηθεί θα τα βρουν μπροστά τους, όλες οι πλευρές.
Ελένη Ζουμαδάκη
[email protected]
[1] (Φράνσις Χιούζ, Πάτσι Ο’ Χάρα, Ρέιμοντ Μακ Κρις, Τζόζεφ Μακ Ντόνελ, Μάρτιν Χάρσον, Κέβιν Λιντς, Κίραν Ντόχερτι, Τόμας Μακ Άλγουι, Μάικλ Ντέβιν)