Του Νίκου Δερεδάκη
Αναμφίβολα, το μεγαλύτερο αναπτυξιακό έργο που χρειάζεται, δεκαετίες τώρα, η Κρήτη, είναι ο Βόρειος Οδικός Άξονας (ΒΟΑΚ). Ένα έργο που σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε, στη σημερινή του μορφή, την περίοδο της επταετίας. Τα χρόνια πέρασαν, οι ανάγκες αυξήθηκαν και ο ΒΟΑΚ, είναι πλέον γνωστό τοις πάσι, ότι δεν καλύπτει ούτε κατά διάνοια τόσο τις μεταφορικές και συγκοινωνιακές ανάγκες του νησιού, ούτε, βέβαια, τους στοιχειώδεις κανόνες ασφάλειας.
Πέρασαν τρία ευρωπαϊκά κοινοτικά πλαίσια στήριξης από την Κρήτη και σήμερα βρισκόμαστε στη μέση του 4ου (ΕΣΠΑ) και τίποτα, σχεδόν, δεν έχει γίνει προς την κατεύθυνση αυτή. Παράλληλα, σε άλλες περιοχές της Ελλάδας (Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη, Πελοπόννησος) βλέπουμε να γίνονται τεράστια έργα οδοποιίας, με σημαντικότερο αυτό της Εγνατίας οδού. Έναν σύγχρονο αυτοκινητόδρομο, μήκους 670 χμ. και πλάτους 24,5 μ., συνολικού προϋπολογισμού 6 δις ευρώ! Ένα έργο που ξεκίνησε το 1997 και που, σχεδόν, έχει ολοκληρωθεί, μέσα σε 13 μόλις χρόνια!
«Ο ΒΟΑΚ, όχι άδικα, θεωρείται από τους πιο επικίνδυνους δρόμους της χώρας, σύμφωνα με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, αφού σε πάμπολλα σημεία του συναγωνίζεται, δυστυχώς με μεγάλη επιτυχία, τα φονικά κομμάτια του εθνικού δρόμου Αθηνών-Πατρών και το περίφημο πέταλο του Μαλιακού.
Την τελευταία εικοσαετία οι παρεμβάσεις που έγιναν κατέληξαν στη βελτίωση μόλις 45 χιλιομέτρων. Παρωχημένες μελέτες, κακό οδόστρωμα, συχνά μία και μόνη λωρίδα κυκλοφορίας, έλλειψη διαχωριστικού στηθαίου και φωτισμού, είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση στις περισσότερες των περιπτώσεων για έναν δρόμο που διασχίζεται καθημερινά από 12.000 οχήματα, στα οποία συμπεριλαμβάνονται πολλά φορτηγά και τουριστικά λεωφορεία. Οσοι έχουν ασχοληθεί επισταμένα με το θέμα, τονίζουν πως δεν υπάρχει έστω 1 χιλιόμετρο, από τα 313, που να μην παρουσιάζει έστω ένα μικρό πρόβλημα σε κάποιο σημείο!
Τις πταίει για το σημερινό χάλι; Η ιστορία του ΒΟΑΚ θυμίζει το ρητορικό ερώτημα της κότας και του αβγού. Σημασία έχει ότι στον εθνικό δρόμο της Κρήτης, που ξεκίνησε το 1968, επί δικτατορίας, οι όποιες βελτιώσεις έγιναν, κατέληξαν, συνήθως, σε πασαλείμματα. Η πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων, που χαρακτηρίζει το ελληνικό Δημόσιο (άλλα σημεία του οδικού δικτύου π.χ. ανήκουν στο ΥΠΕΧΩΔΕ, άλλα υπάγονται στην Περιφέρεια κ.λπ.) απλώς επέτεινε το πρόβλημα. Κι ενώ σε άλλες περιοχές «υπήρξαν χρήματα αλλά φαγώθηκαν», εδώ η χρηματοδότηση υπήρξε με το σταγονόμετρο, συγκριτικά με άλλους ελληνικούς δρόμους, και κυρίως για λόγους συντήρησης του οδικού δικτύου.
Όπως εκτιμάται, ενώ το κόστος των απαλλοτριώσεων το 1970 θα ήταν μόλις 5%-6% της αξίας κατασκευής του έργου, με τα σημερινά δεδομένα το κόστος των αποζημιώσεων αναμένεται να είναι ισόποσο με καθεαυτό το έργο!» (Ελευθεροτυπία, 25/10/2010)
«Ο υπουργός Υποδομών, Δημήτρης Ρέππας, στις 23 Μαρτίου στη διάρκεια επίσκεψης του στο Ρέθυμνο, εξήγγειλε τη δημιουργία του φορέα «ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΚΡΗΤΗΣ Α.Ε.» και επίσης αναφέρθηκε στις 20 αναγκαίες, μεγάλες και σημαντικές παρεμβάσεις που θα γίνουν κατά μήκος του ΒΟΑΚ από το Λασίθι έως τα Χανιά σε 108 συνολικά χιλιόμετρα οδικού δικτύου, από τα οποία τα 76 θα κατασκευαστούν με τετράιχνη διατομή. Ο προϋπολογισμός κόστους κατασκευής, όπως τον παρουσίασε ο υπουργός, ανέρχεται σε 745 εκ ευρώ, ένα ποσό μεγάλο, για τα δεδομένα μάλιστα της περιόδου που διανύει η χώρα». (Ρ.Ν., 12/ 11 /2010)
Βέβαια, ο κ. Ρέππας δεν δέχτηκε επουδενί να συμμετέχει η Περιφέρεια Κρήτης ως μέτοχος στις «ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΚΡΗΤΗΣ Α.Ε.» παρά την πίεση του κ. Αρναουτάκη, ο οποίος θεωρούσε ότι με τη συμμετοχή της Περιφέρειας, θα «ξεκολλούσαν» πιο εύκολα κάποια θέματα.
«Την ώρα που ο υπουργός Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, χαρακτηρίζει το ΕΣΠΑ ως τελευταία ελπίδα «οικονομικής και κοινωνικής επιβίωσης», ο περιφερειάρχης Σταύρος Αρναουτάκης περιγράφει για την Κρήτη, μια εικόνα αποκαρδιωτική. Ο ίδιος είπε ενώπιον του υπουργού ότι το μεγαλύτερο αναπτυξιακό έργο της Κρήτης -ο ΒΟΑΚ- όπως πέρυσι έτσι και φέτος, δε θα απορροφήσει ούτε ένα ευρώ! Ο κ. Αρναουτάκης πριν ακόμα αναλάβει επίσημα τα καθήκοντά του, έχει επιδοθεί σ’ ένα αγώνα δρόμου για την ωρίμανση έργων, που δύνανται να ενταχθούν στο ΕΣΠΑ. Χθες μάλιστα επεσήμανε στον κ. Χρυσοχοΐδη, την τραγική κατάσταση, που διαμορφώνει η απουσία των απαλλοτριώσεων, ειδικά στα μεγάλα οδικά έργα. Οι χρηματοδοτήσεις του ΕΣΠΑ για την Κρήτη, ανέρχονται στα 545 εκατομμύρια ευρώ κι ενώ η χρηματοδοτική περίοδος λήγει το 2013, οι απορροφήσεις είναι κάτω από το 20%». (Κ.Ε. 26/1/2011)
Από τα παραπάνω αποσπάσματα του τοπικού και αθηναϊκού Τύπου φαίνεται ξεκάθαρα η αντιδιαστολή απόψεων μεταξύ του κ. Ρέππα και του κ. Αρναουτάκη. Ο κ. Αρναουτάκης λέει ξεκάθαρα ότι ΒΟΑΚ μην περιμένετε, αφού ούτε πέρυσι ούτε φέτος δεν θα απορροφήσει ούτε 1 ευρώ!!! Και με δεδομένο ότι ουσιαστικά μελέτες δεν έχουν γίνει, ούτε και απαλλοτριώσεις, μέχρι το 2013, που κλείνει το ΕΣΠΑ, είναι ανθρωπίνως αδύνατον να έχει δημοπρατηθεί το σύνολο του ΒΟΑΚ. Αν είμαστε τυχεροί, ίσως, να έχουν δημοπρατηθεί κάποια μικρά τμήματά του.
Εδώ, λοιπόν, γεννιούνται κάποια σημαντικά ερωτήματα:
• Γιατί τόσες δεκαετίες δεν εκμεταλλεύτηκαν τα ευρωπαϊκά προγράμματα για την αναβάθμιση του ΒΟΑΚ;
• Ποιος ήταν ο σχεδιασμός και προγραμματισμός σε επίπεδο Περιφέρειας, Νομών και Δήμων για τα μεγάλα έργα;
• Ποιοι ήταν υπεύθυνοι για αυτό τον προγραμματισμό και σχεδιασμό;
• Ποιες ενέργειες έκαναν οι κατά καιρούς βουλευτές και υπουργοί της Κρήτης προς αυτή την κατεύθυνση;
Θεωρώ ότι ο ΒΟΑΚ έπεσε θύμα της κολυβοποίησης και του κατακερματισμού, τόσο των εθνικών πόρων όσο και των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Καθένας πίεζε για να κάνει κάποιο «εργάκι» στην περιοχή του, προς «άγραν ψήφων», αδιαφορώντας, ουσιαστικά, για ένα έργο όπως ο ΒΟΑΚ που θα απαιτούσε ένα πολύ μεγάλο κονδύλι, παραπέμποντάς τον στις καλένδες. Ακόμα και τα τμήματα του ΒΟΑΚ που έχουν γίνει, θεωρούνται έργα αστικού χαρακτήρα, αφού αφορούν, ουσιαστικά, κόμβους εισόδου στις πόλεις του νησιού.
Και βέβαια, όσον φορά στο Ρέθυμνο, πλην της παράκαμψης που έγινε, για να αποσυμφορήσει κυκλοφοριακά την πόλη και τον κόμβο του Ατσιπόπουλου, που αποτελεί είσοδο της πόλης από δυτικά, τίποτα άλλο δεν έχει υλοποιηθεί, ούτε καν μελετηθεί…
Ας μην τρέφουμε, λοιπόν, φρούδες ελπίδες. Ο ΒΟΑΚ θα ζει και θα βασιλεύει με τη μορφή που έχει και θα τρώει καθημερινά τα παιδιά μας και ίσως κι εμάς τους ίδιους…