Με αφορμή την πρόσφατη και αιφνίδια προκήρυξη εκλογών θα ήταν χρήσιμο να εξετάσουμε εν συντομία πως επηρεάζονται επιχειρήσεις και καταναλωτές από μια ενδεχόμενη εκλογική διαδικασία.
Τόσο η mainstream οικονομική θεωρία όσο και η ιστορία μας διδάσκει, ότι αυτό που επηρεάζεται άμεσα από την προκήρυξη εκλογών είναι οι προσδοκίες των καταναλωτών και των επιχειρήσεων.
Αρχικά, οι καταναλωτές, αντιδρώντας στο αρχικό σοκ της προκήρυξης εκλογών, πιστεύουν ότι το εισοδημά τους στο άμεσο μέλλον θα είναι σαφώς μικρότερο. Ως εκ τούτου τείνουν να καταναλώνουν λιγότερο και ταυτόχρονα αν είναι δυνατόν τείνουν να αποταμιεύουν περισσότερο ή να μεταβάλλουν τις ανάγκες τους για δανεισμό στο άμεσο μέλλον. Επιπλέον τείνουν να τηρούν μια στάση αναμονής ως προς την εξόφληση υποχρεώσεων τους.
Λόγω της παραπάνω συμπεριφοράς των καταναλωτών οι επιχειρήσεις σταματούν να επενδύουν ή και να αποθεματοποιούν αγαθά, καθώς πιστεύουν ότι οι καταναλωτές θα μειώσουν την καταναλωσή τους. Επιπλέον υπό τον φόβο της αβεβαιότητας μειώνουν την παραγωγή τους εκποιώντας πάγια περιουσιακά στοιχεία και μειώνουν μισθολογικό κόστος με απολύσεις ή μειώσεις αποδοχών. Η φοροδοτική ικανότητα των επιχειρήσεων, όπως και των καταναλωτών μειώνεται. Επιπλέον, όπως και οι καταναλωτές, τείνουν να τηρούν μια στάση αναμονής ως προς την εξόφληση υποχρεώσεων τους.
Αυτά μας λέει μεταξύ άλλων η στοιχειώδης οικονομική θεωρία. Ευτυχώς όμως οι υφεσιακοί κύκλοι λόγω εκλογών είναι συνήθως σύντομοι και αναστρέψιμοι. Ιδιαίτερως δε αν από την εκλογική διαδικασία προκύψει μια σταθερή κυβέρνηση τότε οι προσδοκίες αντιστρέφονται και πλέον η ως άνω συμπεριφορά παύει να ισχύει.
Επί του πρακτέου λοιπόν, τι συμβαίνει στην ελληνική οικονομία για καταναλωτές και επιχειρήσεις; Οι επιχειρήσεις που έχουν παραγωγή μειώνουν την παραγωγή τους και μειώνουν τα αποθεματά τους. Οι εμπορικές εταιρείες κρατάνε μικρότερο απόθεμα αγαθών. Οι επιχειρήσεις δεν προβαίνουν σε νέες επενδύσεις ή αγορές. Συγχρόνως αποταμιεύουν τα χρήματα που εισπράττουν από τις πωλήσεις. Μάλιστα όπου είναι δυνατόν εκμεταλλεύονται την ευκαιρία και μειώνουν τους μισθούς.
Ομοίως οι καταναλωτές πιστεύουν ότι τα εισοδήματα στο άμεσο μέλλον θα μειωθούν και ως εκ τούτου καταναλώνουν λιγότερο και αποταμιεύουν ή μειώνουν τον δανεισμό τους σε μεγαλύτερο βαθμό.
Ωστόσο μετά το πέρας της εκλογικής διαδιακασίας και λόγω της συσσώρευσης κεφαλαίου που έχει επιτευχθεί, οι επιχειρήσεις έχουν καταφέρει, ίσως αφενός να μειώσουν μισθούς και να απαλλαχθούν από περιττά αποθέματα και αφετέρου να αρχίσουν έναν νέο κύκλο παραγωγής σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Ως εκ τούτου για τις μεγάλες επιχειρήσεις, εν αντιθέσει με τους εργαζόμενους που σε παρόμοιες καταστάσεις είναι περισσότερο ευάλωτοι, δεν είναι κατ’ ανάγκην κακή μια προκήρυξη εκλογών. Εν προκειμένω οι εκλογές δεν είναι κατ’αναγκην επιζήμιες για τις επιχειρήσεις αφού συνήθως ακολουθεί ένας αντίστροφος κύκλος μεγαλύτερης διάρκειας και έντασης από τον προεκλογικό υφεσιακό κύκλο.
Κατά συνέπεια η προκήρυξη εκλογών δεν είναι πηγή αστάθειας για την οικονομία. Απεναντίας σε πηγή αστάθειας μπορεί να μετατραπεί η ακολουθούμενη από την νεοεκλεγείσα κυβέρνηση οικονομική πολιτική.
Κοσμάς Μανουδάκης
Δρ. Οικονομικής Θεωρίας, Επιστημονικός Συνεργάτης ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας