Οι παραδόσεις της Κρήτης, τα ήθη και έθιμα που συναντάμε σε κάθε γωνιά του νησιού, διαμορφώνουν έντονα τους ανθρώπους, το χαρακτήρα τους, το παρόν αλλά και το μέλλον μας.
Ειδικά το Πάσχα, αλλά και η περίοδος της Σαρακοστής, έχουν ιδιαίτερο συμβολισμό στην καθημερινότητα των κρητικών, γεγονός που διαμόρφωσε στο πέρασμα το χρόνων, δεκάδες ήθη και έθιμα που διατηρούνται ακόμα και σήμερα.
Όλα αυτά τα χρόνια, τα super markets ΙΝΚΑ, στηρίζοντας τις παραδόσεις μας, τους ντόπιους παραγωγούς και την κοινωνία μας, προσπαθούν να διατηρήσουν αυτές τις εικόνες, τις μυρωδιές και τις γεύσεις που έρχονται από το παρελθόν.
Να «σμίξουν» δηλαδή η οικογένεια και οι φίλοι γύρω από το παραδοσιακό τραπέζι, και να μοιραστούν αναμνήσεις και συναισθήματα, όπως παλιά…
Τα ήθη και έθιμα της Κρήτης λίγο πριν το Πάσχα
Σαρακοστή
Η περίοδος της Σαρακοστής, στην πραγματικότητα διαρκεί 48 μέρες έως την Κυριακή του Πάσχα και θεωρείται ένας από τους λόγους που συμβάλουν στην υγεία και τη μακροζωία. Ενδιάμεσα υπάρχουν άλλες δύο γιορτές, ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου και η Κυριακή των Βαΐων, όπου παραδοσιακά συνηθίζεται να τρώνε ψάρι και ειδικότερα παστό μπακαλιάρο λόγω της δυνατότητας συντήρησής του.
Τα φαγητά που ετοιμάζονται αποτελούνται κυρίως από άγρια χόρτα.Πιο συγκεκριμένα καλίτσες (γλυκά ραδίκια), ασκολύμπροι (άγρια αγκαθωτά χόρτα), ζοχοί, ψικοσιρίδες (χόρτα με υπόπικρη γεύση), χοιρομουρίδες, το διάσημο πλέον σταμναγκάθι (αγκαθωτό ραδίκι) και ραπανίδες.
Φυσικά δεν θα μπορούσαν να λείπουν κρητικές σπεσιαλιτέ όπως οι χοχλιοί (σαλιγκάρια βραστά ή μπουρμπουριστά), διάφορα γιαχνί, τα παπούλια (βραστά όσπρια), ο χυλός, οι βρουβόπιτες (πίτες με χόρτα ή γούλες) και τα κουκιά βρασμένα ή σε μορφή πουρέ.
Ήθη & Έθιμα – Μεγάλη Εβδομάδα
Η Μεγάλη Εβδομάδα, όπως σε όλη την Ελλάδα έτσι και στην Κρήτη είναι περίοδος πένθους και θρησκευτικής κατάνυξης. Μαντινάδες και τραγούδια σταματούν να ακούγονται κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας.
Το πρωί της Μ. Πέμπτης γίνεται το βάψιμο των αυγών, το ζύμωμα των καλτσουνιών (χειροποίητες τυρόπιτες με μαλάκα ή μυζήθρα), τα τσουρέκια και οι λαμπροκουλούρες.
Σύμφωνα με τις παραδόσεις την Μ. Πέμπτη φτιάχνεται ένας σωρός 3-4μ. από ξύλα που θα αποτελέσει τη βάση για το κάψιμο του ομοιώματος του Ιούδα τη λεγόμενη φουνάρα (δηλαδή τη μεγάλη φλόγα).
Την ίδια μέρα κατασκευάζεται και το ομοίωμα του Ιούδα. Οι ανύπαντρες γυναίκες μαζεύουν λουλούδια για τον στολισμό του Επιταφίου.
Το Μ. Σάββατο γίνεται το κάψιμο του Ιούδα και οι πιστοί δίνουν το φιλί της αγάπης στο προαύλιο της εκκλησίας.Μόλις οι πιστοί παραλάβουν το Άγιο Φως συνηθίζεται να επιστρέφουν σπίτι τους για να γευτούν οικογενειακά την παραδοσιακή μαγειρίτσα.
Τραπέζι του Πάσχα
Από την ήδη πλούσια και γευστική κρητική κουζίνα ξεχωρίζουν ακόμα περισσότερο τα νόστιμα και απολαυστικά εδέσματα της Κυριακής του Πάσχα.Με αγάπη και μεράκι οι Κρητικοί ετοιμάζουν το τραπέζι του Πάσχα και από αυτό δεν θα μπορούσε να λείπει το πατροπαράδοτο σουβλιστό αρνί αν και σαν έθιμο ήρθε στην Κρήτη από τους Ρουμελιώτες γαμπρούς.
Παλαιότερα το αρνί μαγειρευόταν με άλλους τρόπους φτιάχνοντας φαγητά όπως οφτό, βραστό, κοκκινιστό, αυγολέμονο. Παράλληλα στο τραπέζι απαραίτητα υπάρχουν στριφτά μακαρόνια, καλιτσούνια, το χλωρό και χοχλιοί.
Στην Κρήτη υπάρχει μεγάλη ποικιλία τυριών καθώς οι άνθρωποί της στηρίζουν την κτηνοτροφία και καταπιάνονται με τη δημιουργία αγνών προϊόντων.Τα πιο δημοφιλή κρητικά τυριά εκείνη την περίοδο, είναι τα λευκά φρέσκα τυριά, ο ανθότυρος, η μυζήθρα και το τυρομάλαμα.
