Ειλικρινά! Έχει νόημα η συζήτηση για την Κεντροαριστερά; Μήπως πρόκειται για μία ιστορία προσωρινής τακτοποίησης των εκκρεμοτήτων επωνύμων και μη στελεχών του άλλοτε κραταιού ΠΑΣΟΚ; Μήπως αυτή η αγχώδης συζήτηση ενδιαφέρει μόνο ένα συρρικνούμενο ακροατήριο, που κινητοποιήθηκε από τον Ανδρέα Παπανδρέου και τον Κώστα Σημίτη; Μήπως καταλήξει αυτή η μικροκυματική κουβέντα σε σωσίβιο των αγωνιστών της Ανανεωτικής Αριστεράς, που προδόθηκε από την αμφισημία του συμπαθούς, κατά τα άλλα, Φώτη Κουβέλη;
Μήπως δεν υπάρχουν περιθώρια συζήτησης για την Κεντροαριστερά, αφού πια βρήκε τον ολοκαίνουργιο εκφραστή της τον Αλέξη Τσίπρα; Και την ομάδα του; Μια και φροντίζουν με έξυπνους τακτικισμούς να απαλλαγούν από τους παλιούς συντρόφους τους; Όσους τους ενοχλούν!
Ο Σουλτς τους θέλει και τον θέλουν. Ο Ολάντ τους φλερτάρει άκομψα. Η Μέρκελ έχει βολευτεί. Το προσφυγικό λύθηκε (έστω μέχρι τις γερμανικές εκλογές) στα μέτρα του δικού της πολιτικού ακροατηρίου. Τους δίνει από το πολιτικό περίσσευμα της. Και τι κόσμιο; Εκείνοι έπαυσαν να τη χυδαιολογούν.
Μια συνοπτική αναφορά στην ιστορικότητα των ερωτημάτων δίνει τις πρώτες – όχι τελεσίδικες – απαντήσεις.
Η πρώτη απόπειρα ίδρυσης πολιτικού φορέα με σαφή προοδευτικό ιδεολογικό χαρακτήρα συνέβη το 1909. Με το κόμμα των Φιλελευθέρων και τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Η εθνική ταπείνωση από την πτώχευση του 1893 και η πανωλεθρία από τον επιπόλαιο πόλεμο για την εθνική ολοκλήρωση το 1897, έδωσαν το κατάλληλο πλαίσιο αντιμετώπισης των αγωνιών και προσδοκιών του λαού μας μέσα σε ένα διεθνές περιβάλλον δραματικών εξελίξεων. Στο προσκλητήριο του Ελευθερίου Βενιζέλου ανταποκρίθηκαν προσωπικότητες, που δεν βαρύνονταν με τα δεσμά του πολιτικού και κομματικού «κοτσαμπασισμού» της εποχής εκείνης.
Το κόμμα των Φιλελευθέρων πραγματοποίησε ένα συγκλονιστικό σχέδιο εθνικής ολοκλήρωσης. Μία συντεταγμένη προώθηση θεσμικών μεταρρυθμίσεων. Στο Κράτος Δικαίου. Στο Κοινωνικό Κράτος. Κατάφερε να αμυνθεί επιτυχώς στις διχαστικές πρωτοβουλίες του τότε βασιλιά. Δυστυχώς μόνο μέχρι τον Νοέμβριο του 1920.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ελλάδα. Το κόμμα των Φιλελευθέρων περιήλθε στα χέρια αξιόλογων μεν συνεργατών του, μη ισοδυνάμων όμως με την προσωπικότητα του ιδρυτού του. Οι συνέπειες της Μικρασιατικής καταστροφής τους ξεπερνούσαν. Και παρά τη θριαμβευτική επάνοδο του Ελευθερίου Βενιζέλου, μετά τις εκλογές του 1928 και το παραγωγικό έργο του, η κρίση του 1932 και η αυτονόμηση κορυφαίων συνεργατών του οδήγησε σε διασπάσεις.
Η δεύτερη αξιόλογη δημιουργία κομματικού φορέα στον προοδευτικό χώρο επιχειρήθηκε το 1961. Λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές της «βίας και νοθείας». Η Ένωση Κέντρου ήταν το προϊόν συγκόλλησης φιλόδοξων πολιτικών αρχηγών «κομματιδίων». Οι αγώνες και η γοητευτική προσωπικότητα του Γεωργίου Παπανδρέου τον αναγόρευσαν σε φυσικό ηγέτη μεγάλων λαϊκών πλειοψηφιών. Οι ηγέτες των κομματιδίων, όμως, δεν παραιτήθηκαν από τη διεκδίκηση της πρώτης θέσης. Έτσι ερμηνεύονται οι μετέπειτα περιπέτειες της Ένωσης Κέντρου. Εκείνος ο κομματικός φορέας είχε μία ιστορική προστασία: τον Λαό.
Το επόμενο εγχείρημα συντελέστηκε από τον Ανδρέα Παπανδρέου το 1974. Ο Ανδρέας Παπανδρέου δημιούργησε μια κομματική δύναμη που κατέλαβε ολόκληρο το χώρο του Κέντρου και μεγάλο μέρος της Αριστεράς. Το ΠΑΣΟΚ οικοδόμησε την ιδεολογική του ταυτότητα με συγκεκριμένους – και δύσκολους – σταθμούς. Η διαδοχή από τον Κώστα Σημίτη διεύρυνε αρκετούς ορίζοντές του. Τα μετά τα γνωρίζουμε. Η ιδεολογική ταυτότητα του ΠΑΣΟΚ ξεθώριασε. Και εμφανίστηκαν πολλοί ισοδύναμοι «αρχηγίσιμοι». Αντίστοιχα, η Ανανεωτική Αριστερά ξέπεσε από τα μεγάλα οράματα των πρωταγωνιστών της ανανέωσης.
Η Κεντροαριστερά μπορεί να λάβει οποιοδήποτε όνομα. Έχει, όμως, πάντα ένα σταθερό πυρήνα ιδεών για μια αυτοδύναμη ιδεολογική ταυτότητα. Με ιστορικές αντοχές. Την εμμονή στη γνήσια προστασία των δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Την έντιμη διεύρυνση του κοινωνικού κράτους. Την ενίσχυση και προστασία του Κράτους Δικαίου, της έντιμης Δημόσιας Διοίκησης και της Νομιμότητας. Τη θωράκιση της Εθνικής Ανεξαρτησίας στο πλαίσιο της Ενωμένης Ευρώπης. Τη σύγχρονη οριοθέτηση της παρέμβασης του Κράτους στην ιδιωτική οικονομία.
Ο Αλέξης Τσίπρας δεν το μπορεί. Δεν πίστεψε ποτέ στα διαχρονικά αιτήματα της Αριστεράς. Δεν μπορεί να γίνει άλλο πιστευτός. Ούτε σήμερα ούτε αύριο, στην προσπάθειά του να φανεί αρεστός σε όσους τον υποστηρίζουν. Η βουλιμία του για εξουσία είναι εξόφθαλμη.
Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πρώτο Θέμα, Κυριακή 24.4. 2016