Πολλά σημαντικά γεγονότα συγκλονίζουν τον κόσμο αυτό το καλοκαίρι. Τα συνεχή τρομοκρατικά κτυπήματα του ισλαμικού φονταμενταλισμού, η έκρηξη της ρατσιστικής βίας στις Η.Π.Α. και η απροσδόκητη απόφαση της Βρετανίας να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση θέτουν πλέον σε ευθεία αμφισβήτηση την διαδικασία της παγκοσμιοποίησης και το ευγενές πείραμα της διακρατικής διακυβέρνησης.
Αρκετά από τα ανωτέρω οδυνηρά συμβάντα έχουν τις ρίζες τους στις συνέπειες της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008. Η κρίση αυτή επέφερε τεράστιο πλήγμα στην παγκόσμια οικονομία και επέφερε μία αργόσυρτη ανάκαμψη με αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Οι κεντρικές τράπεζες στην προσπάθεια τους να επιταχύνουν την οικονομική ανάπτυξη, υιοθέτησαν πολιτικές ακραίας νομισματικής χαλάρωσης οι οποίες όμως διόγκωσαν το χάσμα ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς. Το άνοιγμα αυτό της ψαλίδας δημιουργήθηκε από την τεχνητή άνοδο των τιμών των περιουσιακών στοιχείων, τη στιγμή που οι μισθοί παρέμεναν κολλημένοι σε χαμηλά επίπεδα.
Αποτέλεσμα των ανωτέρω είναι η άνθιση κινημάτων λαϊκισμού σε όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α. , παράλληλα με την αναζωπύρωση της ταξικής δυσαρέσκειας, της προκατάληψης για τους μετανάστες και τον άκρατο εθνικισμό.
Για επτά περίπου δεκαετίες, το πολύπλευρο σύστημα θεσμών, κανόνων και συμμαχιών, που αναπτύχθηκε καθοδηγούμενο από τις Η.Π.Α. θεμελίωσε την παγκόσμια ευημερία. Το σύστημα αυτό βοήθησε στην ανόρθωση της Ευρώπης μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, πριόνισε το κλειστό Σοβιετικό κομμουνιστικό σύστημα και βάζοντας την Κίνα στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι πέτυχε την μεγαλύτερη μείωση της παγκόσμιας φτώχειας στην σύγχρονη ιστορία.
Το σύστημα αυτό δείχνει τώρα να αμφισβητείται δυναμικά από ένα ρεύμα παγκόσμιου αντιδημιουργικού λαϊκισμού. Στην παγκόσμια πολιτική σκηνή δεν μιλάμε πια για την παραδοσιακή σύγκρουση δεξιάς – αριστεράς αλλά για την σύγκρουση των οπαδών των ανοικτών συνόρων με τους οπαδούς των κλειστών συνόρων και της ανέγερσης εθνικών τειχών προστασίας.
Στις αναδυόμενες οικονομίες, οι αριστερόστροφοι λαϊκιστές ηγέτες δημαγωγούν ασύστολα για να καταλάβουν την εξουσία, και αφού το πετύχουν υλοποιούν πολιτικές αναδιανομής εισοδήματος οι οποίες τελικά καταστρέφουν το σύνολο της οικονομίας.
Στον αντίποδα τα δεξιόστροφα λαϊκιστικά κόμματα (όπως αυτά που κυριαρχούν σε Πολωνία, Ουγγαρία) σπάνια καταφέρνουν να επιτύχουν οικονομική ανάπτυξη αφού στερούνται τα απαραίτητα εργαλεία ελέγχου και εξισορρόπησης που υπάρχουν στις δημοκρατίες. Έτσι η βούληση του ενός ισχυρού ηγέτη καταλήγει σε καθεστώτα ευνοιοκρατίας και στην αδυναμία λήψης ορθών αποφάσεων.
Οι οπαδοί της ανόρθωσης τειχών προστασίας έχουν ήδη προκαλέσει σημαντική ζημία. Η Βρετανία οδεύει προς οικονομική ύφεση αγνώστου μεγέθους και διάρκειας, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση διέρχεται μία περίοδο έντονης αστάθειας και αμφισβήτησης. Φαντασθείτε τι συνέπειες θα είχε μία ενδεχόμενη νίκη της Λεπέν στις προεδρικές εκλογές της Γαλλίας το 2017. Αλλά και από την άλλη πλευρά του ατλαντικού, ο Τράμπ υπόσχεται περιορισμό των νέων διεθνών συνθηκών ελεύθερου εμπορίου και έξοδο των Η.Π.Α. από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Στην παγκόσμια ιστορία της ανθρωπότητας οσάκις κυριάρχησε η ειρήνη, η συνεργασία μεταξύ των εθνών και η ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων, ανθρώπων και αγαθών, εμφανίστηκε σημαντική οικονομική πρόοδος και ευημερία. Οι όποιες αρνητικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης σε επίπεδο εθνών ή κοινωνικών ομάδων πρέπει να αντιμετωπιστούν με στοχευμένες δράσεις και όχι να εγκαταληφθεί συνολικά η προσπάθεια της παγκοσμιοποίησης. Απαιτείται στήριξη και παροχή νέων ευκαιριών στις κοινωνικές ομάδες που έχασαν τη δουλειά τους λόγω παγκοσμιοποίησης, έλεγχος των μεταστευτικών ροών και επένδυση σε έργα υποδομής όπου θα βρουν ευκολότερα δουλειά οι μετανάστες.
Το ελεύθερο εμπόριο και τα ανοικτά σύνορα προάγουν την κοινωνική ευημερία ενώ παράλληλα η μάχη κατά της τρομοκρατίας απαιτεί παγκόσμια συνεργασία. Τους επόμενους μήνες θα βιώσουμε έντονα τη μάχη παγκοσμιοποίησης – εθνικισμού σε αρκετές εκλογικές αναμετρήσεις με κυρίαρχες την εκλογή προέδρου στις Η.Π.Α. τον προσεχή Νοέμβριο, την εκλογή προέδρου στη Γαλλία την άνοιξη του 2017 και τις εθνικές εκλογές στη Γερμανία το φθινόπωρο του 2017. Ας ελπίσουμε ότι τελικά θα κυριαρχήσει το ανοικτό πνεύμα της συνεργασίας των κρατών και της προόδου των κοινωνιών.