Οι τεκτονικές δράσεις των αιώνων στο Νότιο Αιγαίο ανύψωσαν, καταβύθισαν, πίεσαν και διέρρηξαν τη σκληρή κρητική γη δημιουργώντας ένα πλήθος από εντυπωσιακά φαράγγια που τα περισσότερα από αυτά προσφέρουν μοναδικές περιπατητικές εμπειρίες.
Καθώς οι ορεινοί όγκοι της Κρήτης βυθίζονται στη θάλασσα, οι ρύακες του νησιού μαζί με τις έντονες γεωολογικές διεργασίες έχουν σμιλέψει τη γη, δημιουργώντας το πιο πυκνό δίκτυο φαραγγιών στην Ευρώπη. Αν και οι περισσότεροι γνωρίζουν ένα, άντε μέχρι πέντε μεγάλα κρητικά φαράγγια, η αλήθεια είναι ότι το νησί αριθμεί περισσότερα από 400.
Μικρά ή μεγαλύτερα, διάσημα ή απομονωμένα, άλλα απάτητα ακόμα και άλλα μαγνήτες πεζοπόρων απ’ όλο τον πλανήτη, τα φαράγγια της Κρήτης είναι ένας ολόκληρος κόσμος και πολλοί είναι αυτοί που κάθε χρόνο θέλουν να κατακτήσουν και ένα. Και αυτό γιατί, όπως και τα βουνά, έτσι και τα φαράγγια έχουν τον χαρακτήρα τους που διαμορφώνεται από τη μορφολογία, την ιστορία και τον φυσικό τους πλούτο.
Οι δυσπρόσιτες αυτές περιοχές υπήρξαν στο παρελθόν καταφύγια επαναστατών και θύλακες μοναχισμού πριν γίνουν διαδρομές πεζοπόρων και αιγοπροβάτων. Μοναστήρια και ξωκλήσια χτίστηκαν στις εισόδους τους και μάχες διεξήχθησαν στα στενά τους τείχη.Αυτό που λίγοι γνωρίζουν είναι ότι στα απόκρημνα σημεία των φαραγγιών της Κρήτης φυτρώνει ένας μεγάλος αριθμός από τα σπανιότερα είδη φυτών του πλανήτη. Οι απότομοι γκρεμοί τους ακόμα φυλάνε αποικίες από σπάνια όρνια και ακόμα και το ζώο-σύμβολο της Κρήτης, ο κρητικός αίγαγρος, βρίσκει προστασία στα πιο κακοτράχαλα σημεία του φαραγγιού της Σαμαριάς.
Το φαράγγι απαιτεί προσοχή
Πολλά από τα φαράγγια είναι ευκολοδιάβατα και ιδανικά για διάσχιση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες αφού τα περισσότερα από αυτά καταλήγουν σε κάποια παραλία και άλλα σε κάποιον δροσερό καταρράκτη.
Λιμνοβάραθρο Βουρβουλίτης
Προσοχή όμως. Τα φαράγγια της Κρήτης δεν αστειεύονται. Τα περισσότερα απαιτούν ιδιαίτερες ικανότητες, γνώσεις και εξοπλισμό. Το σημαντικότερο στις διαδρομές σας είναι να έχετε μαζί σας πολύ νερό γιατί οι πηγές απουσιάζουν, αλλά και έναν καλό χάρτη γιατί πολλοί είναι οι πεζοπόροι που κάθε χρόνο χάνουν τον δρόμο τους στις δαιδαλώδεις σχισμές τους.
Τόπος ασκητών
Αγιοφάραγγο: Το πιο εύκολο για περπάτημα φαράγγι των Αστερουσίων, καθώς χρειάζεται μόλις μισή ώρα για να φτάσεις στην παραλία που σε περιμένει στο τέλος του. Το Αγιοφάραγγο πήρε την ονομασία του από τους πολλούς ερημίτες που ασκήτεψαν εδώ. Μέσα του βρίσκεται ο ναός του Αγίου Αντωνίου, ενώ δίπλα του και κοντά στη θάλασσα βρίσκεται το εντυπωσιακό λιμνοβάραθρο του Βουρβουλίτη.
Λιμνοβάραθρο Βουρβουλίτης Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Οργιώδης βλάστηση
Φαράγγι του Πατσού: Το κατάφυτο αυτό φαράγγι βρίσκεται στην ενδοχώρα του Ν. Ρεθύμνης, στο βορειοδυτικό τμήμα του Δήμου Αμαρίου. Πρόκειται για μία κατάφυτη περιοχή που διασχίζεται από έναν ποταμό που καταλήγει στη λίμνη του φράγματος των Ποταμών. Το φαράγγι έχει αξιοποιηθεί από τη Δασική Υπηρεσία και είναι επισκέψιμο προσφέροντας μια ανάσα δροσιάς στο καυτό καλοκαίρι. Στη διαδρομή σας θα συναντήσετε και τον σπηλαιώδη ναό του Αγ. Αντωνίου, σε ένα σημείο που υπήρχε ιερό αφιερωμένο στον Κραναίο Ερμή.
Φαράγγι του Πατσού Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Βράχια που σμίγουν
Φαράγγι της Τρυπητής: Νότια από το χωριό Βασιλική στα Αστερούσια ξεκινάει το φαράγγι της Τρυπητής που μετά από 4 χλμ. καταλήγει στην υπέροχη ομώνυμη παραλία με το ψιλό βότσαλο. Το αρχικό του τμήμα είναι ιδιαίτερα απότομο και η διάσχισή του απαιτεί τεχνικό εξοπλισμό και ειδικές γνώσεις. Στην έξοδο του φαραγγιού βρίσκεται και ο σπηλαιώδης ναός της Παναγίας της Τρυπητής ή Πρωτοσεπτεμβριανής, από την οποία παίρνει και το φαράγγι το όνομά του. Το πιο εντυπωσιακό σημείο του είναι το Στενό Φαράγγι όπου οι δύο γκρεμοί είναι τόσο κοντά μεταξύ τους που μοιάζουν να ενώνονται.
Φαράγγι της Τρυπητής Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Το δώρο του γίγαντα
Φαράγγι Σαρακίνας: Ο μύθος λέει ότι ο γίγαντας Σαραντάπηχος έσκυψε να πιει νερό σε ένα ποτάμι και η μακριά του γενειάδα έσκισε το βουνό στα δύο, δημιουργώντας το φαράγγι που πήρε το όνομα Σαρακίνας ή Σαραντάπηχου. Βρίσκεται κοντά στο χωριό των Μύθων, 20 χιλιόμετρα από την Ιεράπετρα. Προσφέρεται για περπάτημα το καλοκαίρι καθώς διατηρεί τα νερά του ρέματος που το διατρέχει σε όλο το μήκος του. Με μήκος μόλις 1,5 χλμ. θεωρείται από πολλούς ένα από τα ομορφότερα φαράγγια για περπάτημα του νησιού, λόγω της πυκνής βλάστησης και της ιδιαίτερα όμορφης μορφολογίας του.
Φαράγγι Σαρακίνας Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Η ζούγκλα της Σητείας
Φαράγγι του Ρίχτη: Λίγο έξω από το χωριό Εξω Μουλιανά, στο Λασίθι, ξεκινάει το φαράγγι του Ρίχτη που κινείται μέσα σε μία οργιώδη βλάστηση από πλατάνια, πικροδάφνες και λυγαριές και που μετά από 3 χλμ. ήρεμης πεζοπορίας καταλήγει στην παραλία του Ρίχτη. Στο διάβα σας θα συναντήσετε το παλιό, πέτρινο, τοξωτό γεφύρι του Λαχανά, εγκαταλειμμένους νερόμυλους αλλά και τον εντυπωσιακό καταρράκτη ύψους 20 μέτρων που σχηματίζει μια υπέροχη λιμνούλα ακόμα και μέσα στο καλοκαίρι. Εδώ μπορείτε να ξαποστάσετε σε ένα δροσερό περιβάλλον που θυμίζει περισσότερο κάποια μικρή χαράδρα της Πίνδου, παρά Κρήτη.
Ενας είναι ο φάραγγας
Σαμαριά: Το απόλυτο κρητικό φαράγγι, αυτό της Σαμαριάς, είναι το μακρύτερο και πιο επιβλητικό φαράγγι της Ευρώπης. Τα 18 χιλιόμετρα του μήκους του αποτελούν μία από τις πιο πολυσύχναστες διαδρομές σε όλη την Ευρώπη και όλοι όσοι έρχονται στην Κρήτη νιώθουν ότι οφείλουν να το διασχίσουν. Η Σαμαριά είναι ο πυρήνας του μοναδικού Εθνικού Πάρκου που βρίσκεται στο νησί και υπήρξε καταφύγιο στους αιώνες των πάντα ανήσυχων Σφακιανών επαναστατών. Το πιο εντυπωσιακό του σημείο είναι οι περίφημες Σιδερόπορτες όπου οι πανύψηλοι τοίχοι απέχουν μεταξύ τους μόλις 3-4 μέτρα.
Υδάτινη δημιουργία
Κουρταλιώτικο φαράγγι: Κοντά στο χωριό Κοξαρέ στο Νότιο Ρέθυμνο και ανάμεσα στα βουνά Κουρούπα και Ξηρό κινείται οφιοειδώς το περίφημο Κουρταλιώτικο φαράγγι σε μια πορεία 3 χλμ. Από μέσα του περνάει ο Κουρταλιώτης ποταμός, διασχίζοντας ένα μεγάλο μέρος του φαραγγιού πριν καταλήξει στη λίμνη Πρέβελη. Στην πορεία του το ποτάμι δημιουργεί δεκάδες καταρράκτες και μικρές ειδυλλιακές λιμνούλες, ενώ εδώ θα συναντήσετε και το γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου.
Κουρταλιώτικο φαράγγι Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Βουτιά στο κενό
Φαράγγι Αράδαινας: Ενα από τα μεγαλύτερα φαράγγια του Νομού Χανίων, ιδανικό για πεζοπορία αλλά και για πιο περιπετειώδεις δραστηριότητες. Ξεκινάει από το σπήλαιο Δρακολάκι των Λευκών Ορέων και καταλήγει στην παραλία Μάρμαρα. Εδώ και χρόνια το φαράγγι είναι πόλος έλξης για τους λάτρεις των extreme sports, καθώς η μεταλλική γέφυρα, ύψους 138 μέτρων, είναι η υψηλότερη γέφυρα στην Ελλάδα και δεύτερη στην Ευρώπη για άλματα bungy jumping.
Το απόλυτο χάσμα
Φαράγγι Χα: Κοντά στο χωριό της Βασιλικής στο Λασίθι βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της κρητικής φύσης, το φαράγγι του Χα. Δημιουργία έντονων τεκτονικών διεργασιών ο Χας είναι ίσως το πιο άγριο φαράγγι του νησιού. Πρόκειται για μία από τις πιο παρθένες περιοχές της χώρας μας, καθώς η διάσχισή του έγινε μόλις το 1987. Η κατάκτησή του απαιτεί μεγάλη εμπειρία στο canyoning, καθώς είναι γεμάτο στενά σημεία, νερά και γλιστερά βράχια. Το φαράγγι του Χα έχει το προνόμιο να φιλοξενεί στα βράχια του τον ψηλότερο καταρράκτη της Ελλάδας με ύψος που φτάνει τα 215 μέτρα.
Φαράγγι Χα Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Έθνος / Κείμενο: Δαυίδ Κουτσογιαννόπουλος