«Θεσμικές δομές αμφιλεγόμενης δημοκρατικής νομιμοποίησης»
Συγκροτήθηκε επιτέλους σε σώμα και ορκίστηκαν στις 28-11-2016, τα μέλη του νέου Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, με τη διαβεβαίωση « [sic] Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε στο μέτρο της θεσμικής μας αρμοδιότητας, για να επιλυθούν όλα τα τρέχοντα και σοβαρά ζητήματα, με τη φιλοδοξία οι όποιες ρυθμίσεις να αντέξουν και στο μέλλον. », του νέου προέδρου κ. Κουτρουμάνου.
Η αναγκαιότητα της ρύθμισης ενός ραδιοτηλεοπτικού τοπίου συναλλαγών και διαπλοκής, πολιτικής εξουσίας, οικονομικής ισχύος και μιντιακής δύναμης, με τη συγκρότηση του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, δεν αμφισβητείται από την συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών. Όμως, η ίδια πλειοψηφία πολιτών υποστηρίζει, ότι η συγκρότηση του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης θα υπηρετήσει ξανά τις κομματικο-πολιτικές σκοπιμότητες, και όχι τη Συνταγματική επιταγή για ρύθμιση του Ρ/Τ τοπίου, γιατί η ρύθμιση αυτή, απαιτεί και προϋποθέτει πρωτίστως, ρύθμιση του θεσμικού πλαισίου, του ίδιου του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης. Μια ρύθμιση, που θα εξαλείψει τις αδυναμίες και τις παθογένειες, οι οποίες επί 27 και πλέον χρόνια αποτρέπουν τη ρύθμιση του τοπίου και η οποία ασφαλώς θα διαταράξει τους συσχετισμούς της πολιτικής εξουσίας, οικονομικής ισχύος και μιντιακής δύναμης, που οριοθετούν το αμαρτωλό τρίγωνο του ραδιοτηλεοπτικού τοπίου της χώρας .
Τα πρόσφατα γεγονότα που πυροδότησε η άκομψη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων του ΕΣΡ στον εποπτεύοντα το θέμα Υπουργό, που μάλλον καθόρισε και την απόφαση του ΣτΕ, και η έντονη αντίδραση σύσσωμης της αντιπολίτευσης και των καναλαρχών στις κυβερνητικές προσπάθειες, επιβεβαιώνουν ότι η ρύθμιση του ραδιοτηλεοπτικού τοπίου δεν είναι μια τόσο εύκολη υπόθεση και ασφαλώς θα δοκιμάσει την προεδρική διαβεβαίωση.
Το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης συγκροτήθηκε με το Ν.1866/89, που θέσπισε τη λειτουργία των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών. Αποτελεί ανεξάρτητη θεσμική δομή, εκτός ιεραρχικού ελέγχου και εποπτείας της κεντρικής διοίκησης υποκείμενο μόνο σε έλεγχο νομιμότητας από τη Δικαστική εξουσία και μόνο. Τα μέλη του διαθέτουν προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία αντίστοιχη με αυτή των δικαστών. Διαθέτει ευρείες αποφασιστικές αρμοδιότητες με αντικείμενο τη ρύθμιση θεμάτων του ραδιοτηλεοπτικού τοπίου.
Το ΕΣΡ, μια από τις πέντε συνταγματικά κατοχυρωμένες αρχές κουβαλάει και αυτό, τις εγγενείς αδυναμίες και παθογένειες των Ανεξαρτήτων Αρχών της χώρας, τις οποίες εξέθρεψαν οι κομματικές και πολιτικές σκοπιμότητες και το θεσμικό πλαίσιο της σύστασης και λειτουργίας τους.
Ένα θεσμικό πλαίσιο που επιτρέπει:
α. Την απαλλαγή των μελών των Ανεξαρτήτων Αρχών, του ελέγχου και λογοδοσίας που αποτελούν την πεμπτουσία της Δημοκρατίας, παρά την πρόβλεψη του άρθρου 101Α παρ.3 του Συντάγματος, που ρητά αναφέρει: «[sic] Με τον Κανονισμό της Βουλής ρυθμίζονται όσα αφορούν τη σχέση των ανεξαρτήτων αρχών με τη Βουλή και ο τρόπος άσκησης του κοινοβουλευτικού ελέγχου ».
Αλήθεια..! Ποιος τρόπος άσκησης κοινοβουλευτικού ελέγχου έχει ρυθμιστεί μέχρι σήμερα με τον Κανονισμό της Βουλής, ποιος τον ασκεί, που λογοδοτούν και πότε τα μέλη των ανεξαρτήτων αρχών και του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης;
Πως είναι δυνατόν στη δημοκρατία, πρόσωπα στα οποία έχει παραχωρηθεί πολιτική εξουσία να είναι εκτός ελέγχου και λογοδοσίας όταν ο εκλεγμένος Πρωθυπουργός της χώρας ελέγχεται και λογοδοτεί; Ποιους σκοπούς υπηρετεί η παραχώρηση εξουσίας χωρίς έλεγχο και λογοδοσία εκείνου, που θα την διαχειριστεί;
Πως εξηγείται, τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα να οργιάζουν σε παραπληροφόρηση και τρομοκρατία μέσω φοβικών και εκβιαστικών διλλημάτων και τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης να μην έχουν καμία απολύτως συνέπεια, ούτε να λογοδοτούν; Στο μέτρο, που όλες οι Ανεξάρτητες Αρχές και το ΕΣΡ, δεν λογοδοτούν και πολιτικά είναι ανεύθυνες, που εδράζεται η δημοκρατική τους νομιμοποίηση;
Ο προβλεπόμενος από το Σύνταγμα τρόπος άσκησης του κοινοβουλευτικού ελέγχου και όσα αφορούν τη σχέση των ανεξαρτήτων αρχών με τη Βουλή πρέπει επιτέλους να ρυθμιστούν κατά τρόπο, που δεν θα απαξιώνονται δημοκρατικές αρχές και αξίες (έλεγχος, λογοδοσία) για να δοθεί κύρος στο ρόλο των ούτως ή άλλως καπελωμένων, από το πολιτικό κατεστημένο, Ανεξαρτήτων Αρχών.
β. Τον Καθορισμό οργάνων δηλαδή, θεσμών δημόσιας εξουσίας, έξω από την κύρια δομή των υπουργείων, στις παρυφές της Δημόσιας Διοίκησης, με οργανική και λειτουργική ανεξαρτησία, χωρίς να καθορίζεται η νομιμοποιητική τους βάση.
Οι Ανεξάρτητες Αρχές και το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, δεν αποτελούν Νομικά Πρόσωπα Δημόσιου ή Ιδιωτικού δικαίου, αν και η Συνταγματική θεωρία τις ορίζει ως όργανα του Νομικού Προσώπου του Κράτους. Αν θεωρηθούν όργανα του Κράτους θα πρέπει να υπάγονται στον έλεγχο και στην εποπτεία μιας από τις τρεις, Συνταγματικές εξουσίες, Εκτελεστική, Νομοθετική ή Δικαστική. Υπαγωγή που δεν ορίζεται στο θεσμικό πλαίσιο της σύστασης τους και έτσι φαίνεται να ανήκουν στο πουθενά, γεγονός που προκαλεί θέμα της δημοκρατικής τους νομιμοποίησης.
Επειδή, τίποτε δεν ανήκει στο πουθενά και οι Ανεξάρτητες Αρχές, παρά τις δηλώσεις για οργανική και λειτουργική αυτοτέλεια, διατηρούν άρρηκτους δεσμούς με τα πολιτικά κόμματα δεδομένου ότι, για τις πέντε συνταγματικά κατοχυρωμένες Αρχές τα μέλη αλλά και οι αρμοδιότητες τους, ορίζονται από τα κόμματα και τη Βουλή. Εξάλλου, τα πολιτικά κόμματα είναι εκείνα που ανέχονται και στηρίζουν τις θεσμικές αυτές δομές, αμφιλεγόμενης δημοκρατικής νομιμοποίησης, γιατί πρωτίστως υπηρετούν πολιτικές σκοπιμότητες, καλύπτουν κενά πολιτικής βούλησης για θέματα υψηλού πολιτικού κόστους, αλλά και τις αδυναμίες και απροθυμίες χειρισμού θεμάτων, που απειλούν ή θέτουν σε δοκιμασία το εκάστοτε κυβερνητικό κατεστημένο.
Η οργανική και λειτουργική ανεξαρτησία των μελών του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης επί 15ετία, δεν απέτρεψε την ανυποληψία του και αυτό επιβάλλει την επανεξέταση και αναθεώρηση του θεσμικού του πλαισίου και τη χαλιναγώγηση της ευρύτητας ερμηνείας του όρου «ανεξαρτησία», με σαφέστατο καθορισμό των ορίων ευθύνης των μελών του ΕΣΡ, αλλά και των πολιτικών οργάνων και προσώπων που έχουν αρμοδιότητα της επιλογής τους.
γ. Την επιλογή των μελών των ανεξάρτητων αρχών με απόφαση της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής, με επιδίωξη ομοφωνίας ή την αυξημένη πλειοψηφία των τεσσάρων πέμπτων των μελών της.
Πλειοψηφίες, που διευκολύνουν την πολιτική διαπλοκή αλλά και τις κομματικές συναλλαγές όπως απέδειξε η ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση της διάσκεψης των προέδρων της Βουλής και της διαβούλευσης του προέδρου της Βουλής και των εκπροσώπων των κομμάτων στις 10-11-2016. Μια ζωντανή δημόσια διαβούλευση με εγκωμιαστικές αναφορές αξιόλογων προσώπων, που προτάθηκαν για τη συγκρότηση του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης αλλά και τη δημόσια ταπείνωση τους στη συνέχεια, με την απόρριψη και αντικατάσταση τους, για να ικανοποιηθούν οι όροι της αξιωματικής αντιπολίτευσης, οι κομματικές επιλογές ΠΑΣΟΚ και ΠΟΤΑΜΙ αλλά και οι συναλλαγές, που υποκριτικά αναθεμάτιζαν τα μέλη της Διάσκεψης στη διάρκεια της διαδικασίας όπως αποκαλύπτουν τα πρακτικά της, αλλά προκλητικά και «on camera» δηλώνουν: «[Sic] Πρέπει να δώσουμε την εικόνα και το μήνυμα ότι ενεργούμε με γνώμονα τη συναίνεση και συνεννόηση, ώστε να μην κατηγορηθούν τα κόμματα για συναλλαγή..!! »
Το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, ασφαλώς κάλυψε και καλύπτει κενά πολιτικής βούλησης στην αντιμετώπιση των θεμάτων που σχετίζονται με τη ρύθμιση του ραδιοτηλεοπτικού τοπίου, γιατί οι κυβερνήσεις της μεταπολίτευσης αδυνατούσαν και αδιαφορούσαν να ανταποκριθούν στις Συνταγματικές υποχρεώσεις, για έλεγχο της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης, που σύμφωνα με το άρθρο 15 παρ. 2 του Συντάγματος ανήκει στις αρμοδιότητες τους.
Η αναγκαιότητα του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης δεν τίθεται σε αμφισβήτηση. Η δυνατότητα του όμως, για ρύθμιση του ραδιοτηλεοπτικού τοπίου, θα αποτελεί χίμαιρα, για όσο χρόνο θα καθυστερεί, μια ριζική επανεξέταση και αναθεώρηση της νομιμοποιητικής βάσης, του πεδίου αρμοδιοτήτων, του τρόπου λειτουργίας και της διαδικασίας επιλογής των μελών του. Άραγε, περιλαμβάνεται, στα «ό,τι μπορούν» της διαβεβαίωσης του νέου προέδρου του ΕΣΡ, μια ριζική επανεξέταση του θεσμικού του πλαισίου;
Μανώλης Κομπολάκης
τ. Ειδικός Σύμβουλος Νομάρχη