Ημερίδες που ανασύρουν μνήμες από την κατοχή και την αντίσταση της περιόδου 1941-44, ενώ παράλληλα εμπλουτίζουν την επιστημονική έρευνα για το κρητικό ζήτημα, αλλά και τις κρητικές επαναστάσεις του 19ου αιώνα διοργανώνει αυτό το Σαββατοκύριακο ο Δήμος Μινώα Πεδιάδας σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ιστορίας Νεότερης Ελλάδας και Νεοελληνικού Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, το Δημοτικό Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού και Περιβάλλοντος, την Ιερά Μητρόπολη Αρκαλοχωρίου Καστελλίου και Βιάννου και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Καστελλίου.
Συγκεκριμένα, το Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου στις 7:30μ.μ. στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του Γυμνασίου Καστελλίου διοργανώνεται ημερίδα μνήμης με θέμα «Οι διερμηνείς των κατοχικών δυνάμεων του πολεμικού αεροδρομίου Καστελλίου και η συμβολή τους στον αντιστασιακό αγώνα 1941 -1944». Το πρόγραμμα της ημερίδας περιλαμβάνει:
• 19:30 Χαιρετισμοί
• 19:45 «Μέρες αντίστασης», κ. Κωνσταντίνος Καργάκης, Εκπαιδευτικός – Λογοτέχνης.
• 19:50 «Το αίνιγμα της Μόνικας (Γεωργία Μπαλτζάκη) στο κατοχικό Καστέλλι», κ. Γιώργος Πατεράκης, Δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
• 20:05 «Οι διερμηνείς των κατοχικών δυνάμεων στο Καστέλλι: Αλέκος Ζαλόνης και Πρίαμος Ι. Τζοβενής», κ. Γιώργος Καλογεράκης, Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Καστελλίου – Επιστημονικός Συνεργάτης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
• 20:20 «Ο διερμηνέας στη Γκεστάμπο Καστελλίου τα έτη 1942 – 1943, Νίκος Καραγιάννης», κ. Απόστολος Παπαϊωάννου, Διευθυντής Εργαστηρίου Ιστορίας Νεότερης Ελλάδας και Νεοελληνικού Πολιτισμού της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
• 20:35 Απονομή τιμητικών διακρίσεων (Κωνσταντίνος Μαυραντωνάκης, Γεωργία Μπαλτζάκη, Νίκος Καραγιάννης, Αλέκος Ζαλόνης, Πρίαμος Τζοβενής).
Επιπλέον, την Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου στις 11:00π.μ. στην αίθουσα δημοτικού συμβουλίου του Δημοτικού Καταστήματος Καστελλίου διοργανώνεται επιστημονική ημερίδα με θέμα «Έρευνες στην Κρήτη» και γενικό αντικείμενο τη Νεότερη Κρητική Ιστορία, την Παιδεία ως πράξη ζωής, ως υλικό και πνευματικό πολιτισμό. Στην ημερίδα δεκαπέντε επιστημονικοί ερευνητές και συνεργάτες του Εργαστηρίου Ιστορίας Νεότερης Ελλάδας και Νεοελληνικού Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων παρουσιάζουν τα αποτελέσματα των επιστημονικών τους δράσεων.
Το Κρητικό Ζήτημα αναδεικνύεται σε όλες τις εκφάνσεις του, μέσα από τις έρευνες των επιστημόνων σε Ιστορικά Αρχεία και Βιβλιοθήκες. Οι νέες ιστορικές ειδήσεις και πληροφορίες αναφέρονται στην Εκκλησία της Κρήτης, στον καθοριστικό ρόλο των Χριστιανικών Δημογεροντιών, στις εκπαιδευτικές πραγματικότητες της εποχής και γενικότερα στην Παιδεία και τον Πολιτισμό. Τονίζεται η σημασία της Τοπικής Ιστορίας, καθώς όλες οι κοινωνικές συγκυρίες προβάλλονται και παράλληλα αποκαλύπτονται τα εθνικά δικαιώματα και οι διεκδικήσεις. Οι Κρητικές επαναστάσεις του 19ου αι. βρίσκονται πάντοτε στο επίκεντρο των ερευνών, όπως, άλλωστε, και το τολμηρό εγχείρημα του νέου πολιτεύματος, της Κρητικής Πολιτείας.
Οι ερευνητές οδηγήθηκαν και στη μελέτη των νέων ιστορικών περιόδων, των χρόνων της Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης (1941-1944), εποχή που η Μεγαλόνησος βρίσκεται με τη θέληση, την τόλμη και την αποφασιστικότητα του λαού της στην πρώτη γραμμή, διεθνώς, του Αγώνα. Ο γενικός απολογισμός των ερευνών επαληθεύει το επιβεβαιωμένο, άλλωστε, αξίωμα ότι η Ιστορία της Κρήτης είναι η Ιστορία της Ελευθερίας.