Σε αγωνιώδεις διαβουλεύσεις ώστε να μην υπάρξουν μεγάλες δημοσιονομικές αποκλίσεις πριν ενεργοποιηθεί η συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου και η Ελλάδα εξασφαλίσει τα 89 δισ. ευρώ από τη νέα δανειακή σύμβαση βρίσκονται τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου αλλά και το σύνολο της κυβέρνησης συνεργασίας.
Η αποτίμηση της έως τώρα κατάστασης έγινε την Παρασκευή κατά τη συνάντηση του πρωθυπουργού, Λουκά Παπαδήμου, με τον υπουργό Οικονομικών, Ευάγγελο Βενιζέλο, όπου ο τελευταίος ανέλυσε όλες τις προκλήσεις για τα δημοσιονομικά μέχρι και το τέλος Φεβρουάριου, ώστε το έλλειμμα να παραμείνει κάτω από το 10% του ΑΕΠ.
Διαφορετικά η διαπραγμάτευση του Ιανουαρίου με την τρόικα θα έχει ως αντικείμενο και ένα πρόσθετο πακέτο μέτρων για το 2012 με στόχο την επίτευξη των στόχων του μνημονίου.
Απειλή
Τούτο με δεδομένη την απειλή των στελεχών της τρόικας, οι οποίοι φρόντισαν να ξεκαθαρίσουν πριν αποχωρήσουν από την Αθήνα κατά την τελευταία τους επίσκεψη, ότι χωρίς τους κανόνες του μνημονίου «η νέα δανειακή σύμβαση δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη».
Με γνωστή τη θέση της τρόικας ότι πλέον τα νέα μέτρα θα πρέπει έχουν στόχο τη μείωση των δημόσιων δαπανών και όχι νέους φόρους, ο μόνο δρόμος για τη δημοσιονομική προσαρμογή θα είναι οι βίαιες περικοπές στο δημόσιο τομέα, των άμεσων απολύσεων μη εξαιρουμένων.
Στην κρίσιμη σύσκεψη μεταξύ του πρωθυπουργού και του υπουργού το πρώτο μεγάλο θέμα ήταν η είσπραξη των εσόδων, η οποία εμφανίζεται προβληματική, καθώς οι εφοριακοί έχουν εξαγγέλλει κινητοποιήσεις τις τελευταίες εργάσιμες ημέρες του χρόνου.
Με την εκκαθάριση του φόρου φυσικών προσώπων να ολοκληρώνεται τις τελευταίες ημέρες του χρόνου, προέχει οι βεβαιωμένοι φόροι ύψους περίπου 200 εκατ. ευρώ να μπουν στα ταμεία του κράτους έως το τέλος του Φεβρουαρίου.
Παράλληλα, πρέπει να επιτύχει 100% ο στόχος για είσπραξη των 500 εκατ. ευρώ από το τέλος ηλεκτροδοτούμενων χώρων αλλά και των 2 δισ. ευρώ από το τριπλό εκκαθαριστικό που ήρθε το Σεπτέμβριο (τέλος αλληλεγγύης, εισφορά για οχήματα μεγάλου κυβισμού, τέλος επιτηδεύματος), αλλά και της έκτακτης εισφοράς στις κερδοφόρες επιχειρήσεις.
Με την μέχρι τώρα πορεία των εσόδων και τη μερική απόδοση των μέτρων η συνολική υστέρηση των εσόδων αναμένεται να αυξηθεί στα 2 δισ. ευρώ από τα περίπου 1,8 δισ. ευρώ που καταγράφηκαν στην εκτέλεση του προϋπολογισμού Ιανουαρίου – Νοεμβρίου.
Προσπάθεια περιορισμού
Ο υπουργός Οικονομικών εξήγησε στον πρωθυπουργό ότι καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια η υστέρηση των εσόδων να περιοριστεί κοντά στο 1 δισ. ευρώ μέσω ενός πλέγματος μέτρων που αναμένεται να θεσμοθετηθούν μέσα στις επόμενες ημέρες.
Ειδικότερα μέσα από πράξη νομοθετικού περιεχομένου που αναμένεται να κατατεθεί πριν από την Πρωτοχρονιά θα υπάρξει νέα ρύθμιση για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές μέχρι και σε 60 δόσεις, παράταση της περαίωσης παλαιοτέρων ετών, νέες ρυθμίσεις για το τέλος ακινήτων, ενώ πρόσφατα δόθηκε και η δυνατότητα για πώληση ακινήτων με στόχο να εξοφληθούν χρέη προς τις εφορίες.
Το δεύτερο μεγάλο δημοσιονομικό πρόβλημα είναι το έλλειμμα των ασφαλιστικών Ταμείων που στενάζουν κάτω από τη μείωση των εσόδων τους λόγω του κλεισίματος επιχειρήσεων, της ραγδαίας αύξησης της ανεργίας, η οποία πλέον αναμένεται πάνω από το 17% στο τέλος του χρόνου, αλλά και του συνεχιζόμενου φαινομένου της φοροδιαφυγής.
Σε σύσκεψη μεταξύ των υπουργών Οικονομικών, Ευάγγελου Βενιζέλου, Εργασίας, Γιώργου Κουτρουμάνη, και υπηρεσιακών παραγόντων έγινε απ\’ όλους αντιληπτό ότι η κατάσταση των ασφαλιστικών ταμείων είναι εκρηκτική.
Η εισφοροδιαφυγή υπολογίζεται πλέον γύρω στα 10 δισ. ευρώ, υπάρχουν χρέη ύψους περίπου 400 δισ. ευρώ προς τους φαρμακοποιούς, ενώ το έλλειμμά τους αναμένεται να αυξηθεί σε σχέση με τον αρχικό υπολογισμό του στα 750 – 800 εκατ. ευρώ, ενώ και το 2010 τα ασφαλιστικά ταμεία είχαν υπέρβαση των προϋπολογισμών τους κατά 900 εκατ. ευρώ.
Η κακή οικονομική τους κατάσταση αναμένεται να ενταθεί μετά την ολοκλήρωση του PSI+, αφού θα υπάρξει μια απομείωση των αποθεματικών τους σε ομόλογα κατά περίπου 8-8,5 δισ. ευρώ.
Δυσκολίες για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης
Το δεύτερο μεγάλο θέμα της συνάντησης ήταν και η αναθέρμανση της ανάπτυξης, η οποία αντιμετωπίζει ακόμη πολύ μεγάλες δυσκολίες στον τομέα της χρηματοδότησής της από τις εμπορικές τράπεζες.
Ακόμη και αυτή η χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ είναι παρά πολύ δύσκολη λόγω της μεγάλης περικοπής του εθνικού σκέλους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.
Τούτο διότι τα μεγάλα έργα υποδομών εκτός από την κοινοτική χρηματοδότηση ήταν πάντα εξαρτημένα και από τη συνδρομή των εθνικών πόρων. Η αποπληρωμή απαλλοτριώσεων σε ποσοστό πάνω από το 10% του συνολικού προϋπολογισμού που καλύπτει η Κοινότητα και το σύνηθες φαινόμενο του υψηλού κόστους των μελετών ωρίμανσης των έργων καλύπτονταν σχεδόν στην πλειοψηφία τους από το εθνικό σκέλος του προγράμματος.
Η περικοπή του συνολικού προϋπολογισμού του προγράμματος κατά περίπου 1,5 δισ. ευρώ το 2011 στα 6.9 δισ. από τα 8,5 δισ. που προέβλεπε ο αρχικός προϋπολογισμός και η ανάγκη αποπληρωμής μέσα στο χρόνο δημόσιας συμμετοχής ύψους 1 δισ. ευρώ σε δικαιούχους του παλιού αναπτυξιακού νόμου περιόρισε σημαντικά την πρόσθεση χρηματοδότηση του συγχρηματοδοτούμενου προγράμματος με εθνικούς πόρους.
Οι πρωτοβουλίες του υπουργείου Ανάπτυξης για την κινητοποίηση των πόρων του ΕΣΠΑ μέσω ταμείων ανακυκλούμενης πίστωσης (JEREMIE JESSICA ETEAN) ή μέσω ταμείων εγγυοδοσίας που βρίσκονται τώρα στο στάδιο του σχεδιασμού αντιμετωπίζουν την ένδεια των εμπορικών τραπεζών για τη χρηματοδότησή τους.
Το αποτέλεσμα είναι όλες αυτές οι πρωτοβουλίες να έχουν καθυστερήσει στην εκκίνησή τους και να αποτελούν ένα μέσο για την αύξηση της ονομαστική απορρόφησης των πόρων ύψους περίπου 900 εκατ. ευρώ του ΕΣΠΑ (το οποίο όμως αν δεν αναλωθεί μέσα σε τρία χρόνια θα επιστραφεί), χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα για την πραγματική οικονομία.
Μάλιστα και στη συνάντηση της Παρασκευής, ο υπουργός Οικονομικών, Ευάγγελος Βενιζέλος, ανάλυσε στον πρωθυπουργό, Λουκά Παπαδήμο, τα αποτελέσματα των διαδοχικών συναντήσεων που είχε με τους εκπροσώπους των ελληνικών τραπεζών.
Ο υπουργός τόνισε ότι τράπεζες ετοιμάζονται για το κούρεμα της αξίας των κρατικών ομολόγων που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους, ενώ συνεχίζουν να μην μπορούν να βρουν φθηνά χρήματα από την αγορά.
Σφιχτές παραμένουν οι πιστώσεις
Η γενικότερη εικόνα που εμφανίζει ο προϋπολογισμός και ειδικότερα το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων έχει ως αποτέλεσμα να μην υπάρχουν χρήματα όχι μόνο για τα μεγάλα αλλά και για τα μικρά έργα του ΕΣΠΑ, τα οποία αντιμετωπίζουν επίσης πρόβλημα στην υλοποίησή τους.
Η ΕΤΕπ έχει ήδη ζητήσει εμπράγματες εγγυήσεις για να ανοίξει ξανά πιστωτικές γραμμές προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις αλλά και το νέο ταμείο εγγυοδοσίας των επιχειρήσεων θα πρέπει να διασφαλιστεί με κοινοτικούς πόρους ύψους 500 εκατ. ευρώ.
Την ίδια ώρα η τελευταία ελπίδα για την εισροή κάποιων ξένων επενδύσεων, οι αποκρατικοποιήσεις, πλήττονται και αυτές από τη διεθνή κρίση, ενώ υπάρχει απροθυμία για την αγορά κρατικών επιχειρήσεων.
Ο κ. Βενιζέλος έχει πάρει ήδη το μήνυμα από τους επιτελείς ότι πριν ξεκαθαρίσει το θέμα της συνέχισης της χρηματοδότησης της Ελλάδας τα επόμενα χρόνια, η χώρα μας θέλει να αξιοποιήσει κινητά και ακίνητα περιουσιακά της στοιχεία, αλλά κανείς δεν έχει ενδιαφέρον να αγοράσει παρά τις κρυμμένες υπεραξίες τους.
Συνεπώς, όλα στηρίζονται στο εάν τελικά η Ελλάδα θα καταφέρει να πετύχει την ενεργοποίηση της συμφωνίας της 26ης Οκτωβρίου πριν είναι πολύ αργά για τη διάσωσή της.