Ολοκληρώθηκε με επιτυχία το 4ο Διεθνές Συνέδριο ‘Ελαιοκαλλιέργεια και βιοτεχνολογία των προϊόντων της ελιάς’ OLIVEBIOTEQ 2011, που οργανώθηκε στα Χανιά από 30/10-4/11/2011 από το Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων, σε συνεργασία με το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιοκομίας (IOC) και άλλων ερευνητικών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων υπό την αιγίδα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Στο συνέδριο συμμετείχαν 184 επιστήμονες από 26 ελαιοκομικές χώρες και παρουσιάσθηκαν 254 ερευνητικές εργασίες (118 προφορικές και 136 posters).

Στην έναρξη του συνεδρίου ο Διευθυντής του Ινστιτούτου Δρ. Κων/νος Χαρτζουλάκης καλωσόρισε τους συνέδρους τονίζοντας τη σπουδαιότητα του ελαιοκομικού τομέα για τις Μεσογειακές χώρες και την ανάγκη που υπάρχει για συντονισμένη προσπάθεια τόσο των ερευνητικών ιδρυμάτων όσο και όλων των εμπλεκόμενων στην παραγωγή και εμπορία των ελαιοκομικών προϊόντων, για να εξασφαλίσουν ένα προϊόν υψηλής ποιότητας και ασφαλές για τον καταναλωτή.
Χαιρετισμούς απηύθυναν ο Αντιδήμαρχος Χανίων κ. Ε. Αμπαδιωτάκης και ο Δήμαρχος Πλατανιά κ. Ι. Μαλανδράκης, ενώ την έναρξη των εργασιών του συνεδρίου κήρυξε ο Γενικός Δ/ντής του ΕΘΙΑΓΕ Δρ. Κ. Μαλλίδης.

Ο Γεν. Δ/ντής του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιοκομίας κ. J. L. Barjol αναφέρθηκε στη αύξηση της παραγωγής ελαιολάδου λόγω εισαγωγής νέων χωρών με εντατικά συστήματα στην καλλιέργεια της ελιάς και έδωσε έμφαση στην εμπλοκή του Συμβουλίου στον καθορισμό των προτύπων ποιότητας (standards), τα οποία ακολουθούνται για τον καθορισμό των εθνικών και διεθνών κανονισμών ελέγχου ποιότητας.

Ο εκπρόσωπος της Ε.Ε. κ. R. van der Stappen αναφέρθηκε στις αλλαγές που αναμένεται να επιφέρουν οι τροποποιήσεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) στον ελαιοκομικό τομέα την τρέχουσα δεκαετία και τόνισε την έμφαση που αναμένεται να δοθεί στη διαχείριση κινδύνου για τα ελαιοκομικά προϊόντα, από τις διακυμάνσεις της αγοράς και την κλιματική αλλαγή. Επίσης, ανέφερε ότι οι ενισχύσεις προβλέπεται να είναι προσανατολισμένες προς τη στήριξη φιλο-περιβαλλοντικών συστημάτων διαχείρισης και την υποστήριξη νέων αγροτών. Τέλος, για την ιδιωτική αποθεματοποίηση αναφέρθηκε ότι οι τιμές είναι αρκετά χαμηλές και συζητείται η αναπροσαρμογή τους.

Τα βασικά συμπεράσματα του συνεδρίου συνοψίζονται στα παρακάτω:

Για τις ποικιλίες της ελιάς είναι ανάγκη καταγραφής και ταυτοποίησης του γενετικού υλικού και αξιολόγησης διαφόρων ποικιλιών ελιάς στις διάφορες Μεσογειακές χώρες και βελτίωσης του υπάρχοντος γενετικού υλικού ώστε να προκύψουν ποικιλίες προσαρμοσμένες στα νέα εντατικά συστήματα καλλιέργειας καθώς και ανθεκτικές σε συγκεκριμένες εδαφο-κλιματικές συνθήκες.

Για τα νέα συστήματα καλλιέργειας (υπέρ-πυκνες φυτεύσεις μέχρι 160 δέντρα το στρέμμα) τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι μπορεί να είναι οικονομικά εφικτές, εφόσον χρησιμοποιηθούν κατάλληλες ποικιλίες, υπάρχει υψηλή διαθεσιμότητα νερού άρδευσης, δεν υπάρχουν μεγάλες κλίσεις εδάφους και υπάρχει δυνατότητα για σημαντικές οικονομικές επενδύσεις για τη μηχανοποίηση της καλλιέργειας.

Για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των κυριότερων εντομολογικών εχθρών (δάκου, πυρηνoτρήτη κ.ά.) καθώς και των ασθενειών της ελιάς παρουσιάσθηκαν νέες τεχνολογίες αντιμετώπισης του δάκου με την εξαπόλυση στείρων εντόμων, χρησιμοποίηση ωφελίμων οργανισμών και νέοι τύποι παγίδων και φυτο-προστατευτικών περισσότερο φιλικές προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο..

Για την άρδευση και λίπανση των καλλιεργειών αναφέρθηκε ότι έχουν αναπτυχθεί σύγχρονα συστήματα σχεδιασμού της άρδευσης και λίπανσης με βάση τις ανάγκες των ελαιοδέντρων και οι μελλοντικές προσπάθειες θα πρέπει να επικεντρωθούν στη χρήση τους από τους παραγωγούς, αφού σήμερα μόλις το 5-10% της υπάρχουσας τεχνογνωσίας βρίσκει εφαρμογή στους ελαιώνες.

Στον τομέα της αζωτούχου λίπανσης, σημαντικά στοιχεία από μακροχρόνιες μελέτες καταδεικνύουν ότι η ελιά σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ελάχιστης ή μη εφαρμογής αζώτου, μπορεί να διατηρήσει τα ίδια επίπεδα παραγωγής, δίχως αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα του ελαιολάδου. Η συγκεκριμένη έρευνα ανατρέπει την υπάρχουσα φιλοσοφία στον τομέα της λίπανσης της ελιάς και αποκτά ιδιαίτερη αξία τη σημερινή εποχή, όπου το κόστος της λίπανσης έχει αυξηθεί σημαντικά, σε σχέση με το παρελθόν.

Η βελτίωση των συστημάτων εξαγωγής και των συνθηκών λειτουργίας τους (βέλτιστη θερμοκρασία και συγκέντρωση οξυγόνου κατά τη μάλαξη ανάλογα με την ποικιλία ελιάς, κλπ) είναι καθοριστική κατά την παραλαβή του ελαιολάδου υψηλής ποιότητας όσον αφορά τα χημικά και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά.

Για την ποιότητα του ελαιολάδου παρουσιάστηκαν σημαντικές ερευνητικές εργασίες σχετικές με τα αντιοξειδωτικά συστατικά και το πως αντιλαμβάνεται ο ανθρώπινος εγκέφαλος τα διαφορετικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου, με σκοπό την κατανόηση ή την πρόβλεψη της συμπεριφοράς των καταναλωτών.

Όσον αφορά τον τομέα της επιτραπέζιας ελιάς, παρουσιάστηκαν εργασίες από Ελλάδα, Τουρκία και Πορτογαλία, που αφορούν παραδοσιακούς τρόπους παρασκευής συγκεκριμένων ποικιλιών ελιάς, περιεκτικότητα αντιοξειδωτικών ουσιών και εύρεση των βέλτιστων παραμέτρων για παραγωγή προϊόντος με μικρότερη περιεκτικότητα σε αλάτι.

Για την διαχείριση των υγρών αποβλήτων ελαιουργείων (ΥΑΕ) η εφαρμογή μεθόδων χαμηλού κόστους και περιβαλλοντικά αποδεκτών (διάθεση στους ελαιώνες, φυτο-εξυγίανση, κλπ) αποτελεί λύση για τα μικρά ελαιουργεία ενώ μονάδες υψηλής τεχνολογίας (παραλαβής βιοαερίου, συν-κομποστοποίησης, ανάκτησης ουσιών, παραγωγής ενέργειας, κλπ) απαιτούν μεγάλη δυναμικότητα για να είναι βιώσιμες.

Για την εμπορία του ελαιολάδου αναφέρθηκε ότι η παγκοσμιοποίηση και η παραγωγή του σε νέες χώρες επηρεάζει αρνητικά τις τιμές του extra παρθένου, ιδιαίτερα στις παραδοσιακά ελαιοκομικές χώρες, κάνοντας προβληματική τη συνέχιση της καλλιέργειας. Η μείωση του κόστους παραγωγής με την εφαρμογή της ορθής γεωργικής πρακτικής και η παραγωγή πιστοποιημένης υψηλής ποιότητας και ασφαλούς ελαιολάδου που διακινείται επώνυμα (brand name) έχει καλύτερες προοπτικές.

Το πρόγραμμα του συνεδρίου ολοκληρώθηκε με μια αρκετά ενδιαφέρουσα ημερίδα σχετικά με το μέλλον του ελαιολάδου και της βρώσιμης ελιάς. Στο τομέα του ελαιολάδου παρουσιάστηκαν εισηγήσεις για τη σημερινή κατάσταση (παραγωγή, εισαγωγές, εξαγωγές και κατανάλωση) στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία και στη παγκόσμια αγορά. Τονίσθηκε ότι οι προοπτικές και το μέλλον του ελαιολάδου θα εξαρτηθούν από την αποτελεσματικότητα που θα επιδείξει η κάθε χώρα στην αντιμετώπιση του συνόλου των προκλήσεων που αντιμετωπίζει το προϊόν.

 Για το ελληνικό ελαιόλαδο ο παράγοντας κλειδί από τον οποίο θα κριθεί το αύριο του προϊόντος, ακούει στο όνομα ‘επώνυμες εξαγωγές’. Χωρίς επώνυμες εξαγωγές τουλάχιστον 50.000 τον., που μεταφράζεται σε μερίδιο κάτω από 7%, σε μια εν δυνάμει παγκόσμια αγορά, η οποία ξεπερνά πλέον τους 750.000 τον., -στόχος η επίτευξη του οποίου προϋποθέτει αξιοποίηση και καταξίωση της ποιότητας του ελληνικού ελαιολάδου στο επίπεδο του καταναλωτικού κοινού στις μεγάλες αγορές του πλανήτη, δηλαδή την απόκτηση ταυτότητας που δυστυχώς αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχει- δεν είναι δυνατόν να θεωρηθεί ασφαλές το μέλλον του προϊόντος.

Για την ποιότητα και τη γνησιότητα του ελαιολάδου παρουσιάστηκαν οι τελευταίες εξελίξεις στα διεθνή όργανα (ΔΣΕ, ΕΕ,) με σκοπό την προστασία του από τη νοθεία με άλλου είδους έλαια (αποσμημένα ελαιόλαδα, σπορέλαια) αλλά και την προστασία του καταναλωτή. Επιπλέον, παρουσιάστηκαν εκτενώς τα τελευταία αποτελέσματα ερευνών για την θετική συσχέτιση της κατανάλωσης ελαιολάδου με την υγεία του ανθρώπου.

Στον τομέα της επιτραπέζιας ελιάς παρουσιάστηκαν οι τελευταίες εξελίξεις στη μεταποίηση καθώς και οι νέες τεχνικές μείωσης – υποκατάστασης του χλωριούχου νατρίου στην παρασκευή της επιτραπέζιας ελιάς και αναλύθηκε ο ρόλος της επιτραπέζιας ελιάς ως λειτουργικό τρόφιμο.

Κατά την διάρκεια του συνεδρίου οι σύνεδροι επισκέφθηκαν ελαιώνες και παρακολούθησαν τον τρόπο συγκομιδής του ελαιοκάρπου στην Κρήτη, ξεναγήθηκαν σε σύγχρονα ελαιουργεία κλασικού τύπου, αλλά και μονάδες με σύγχρονα συστήματα εξαγωγής και τυποποίησης ελαιολάδου, που εφαρμόζουν την τελευταία τεχνολογία ιχνηλασιμότητας του τελικού προϊόντος. Τέλος αποφασίστηκε το επόμενο συνέδριο (5th OLIVEBIOTEQ) να γίνει στο Aleppo της Συρίας το 2014.