Συχνά ακούμε να γίνεται λόγος για την αρνητική επίδραση των ελεύθερων ριζών και τις βλάβες που προκαλούν στον οργανισμό. Κατηγορούνται για πάρα πολλές ασθένειες, όπως είναι ο καρκίνος, η αρτηριοσκλήρυνση, το έμφραγμα, τα εγκεφαλικά επεισόδια, οι ρευματοπάθειες, η ποδάγρα, το γλαύκωμα, ο γεροντικός διαβήτης, παθήσεις του πεπτικού και του ανοσοποιητικού συστήματος, η νόσος Alzheimer, αλλά και για το γήρας με τις φθορές που αυτό συνοδεύει.
Τι είναι, λοιπόν, αυτές οι ελεύθερες ρίζες που προκαλούν τόσο σοβαρά προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό;
Οι ελεύθερες ρίζες είναι προϊόντα του φυσιολογικού μεταβολισμού. Τα μιτοχόνδρια, γνωστά και ως «εργοστάσια του κυττάρου», παράγουν ενέργεια και απελευθερώνουν στον ανθρώπινο οργανισμό τις ελεύθερες ρίζες. Στα μιτοχόνδρια πραγματοποιείται η οξείδωση των τροφών, η μετατροπή δηλαδή της τροφής σε ενέργεια.
Ενώ τo οξυγόνο είναι τόσο απαραίτητο για τη διατήρηση της ζωής, επειδή είναι σημαντικός παράγοντας στη διαδικασία σχηματισμού των ελεύθερων ριζών μπορεί να γίνει ταυτόχρονα και πολύ επικίνδυνο. Είναι ένα πολύ δραστήριο στοιχείο που προσπαθεί να συνδεθεί με όλα τα άλλα στοιχεία. Αυτό συμβαίνει γιατί το ατομικό του περίβλημα είναι σχετικά ασθενές, με αποτέλεσμα να χάνει εύκολα τα ηλεκτρόνια του. Όταν του λείπει, λοιπόν, ένα ηλεκτρόνιο προσπαθεί να το “κλέψει” από το γύρω του περιβάλλον, όπως για παράδειγμα είναι τα μόρια πρωτεΐνης ή λίπους.
Το μεγαλύτερο ποσοστό των ελευθέρων ριζών παράγεται από τον ίδιο μας τον οργανισμό και αυξάνεται από παράγοντες όπως είναι οι φλεγμονές, το κάπνισμα, η ηλιακή ακτινοβολία, το στρες, το άγχος και η συναισθηματική πίεση, η κακή διατροφή, το αλκοόλ. Οι αυτοάνοσες ασθένειες επηρεάζονται πάρα πολύ από μια αύξηση των ελευθέρων ριζών γεγονός που μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση των πασχόντων.
Οι ελεύθερες ρίζες δεν δρουν ανεξέλεγκτα μιας και ο ίδιος ο οργανισμός έχει δικά του αντιοξειδωτικά να τις πολεμήσει, όπως είναι τα ένζυμα, τα διαιτητικά αντιοξειδωτικά, το συνένζυμο Q10 και διάφορα άλλα. Όταν είμαστε νέοι ο οργανισμός μας μπορεί εύκολα να τις αντιμετωπίσει, αλλά όσο περνάνε τα χρόνια και επέρχεται η γήρανση των κυττάρων αυτό γίνεται όλο και πιο δύσκολο.
Αυτό που χρειάζεται να κάνουμε είναι να καταναλώνουμε τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά, να προσέχουμε την ποσότητα φαγητού που καταναλώνουμε, να πίνουμε νερό, να αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο και να προσπαθούμε να αγχωνόμαστε όσο το δυνατόν λιγότερο.
Ελευθερία Ε. Ρέντζιου
Κλινικός Διατροφολόγος – Διαιτολόγος, Μ. Μed. Sci.
Βιογραφικό σημείωμα