• Το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών
Πέραν των σοβαρών ζητημάτων που από καιρό «λειτουργούσαν» στο πολιτικό σύστημα, και που αφορούσαν και αφορούν ζητήματα από τη μια πλευρά φασισμού και από την άλλη δημοκρατίας, που η πολιτική ατζέντα επικαιροποίησε, η ζοφερή οικονομική πραγματικότητα επαναφέρει στο προσκήνιο την ατζέντα της οικονομίας, καθώς και το ζήτημα των πολιτικών εξελίξεων.
• Το χρήμα: προδιάθεση (1)
Ως προς το χρήμα που η αναγκαστική κυκλοφορία το μετατρέπει σε νόμισμα, εκ προοιμίου επισημειώνεται ότι το αρχικό χρήμα (μεταλλικό-ενσωμάτωνε εσωτερική αξία), επειδή κυκλοφορούσε «είχε αξία». Αντιθέτως, υπό το σημερινό καθεστώς του νομίσματος (αναγκαστική κυκλοφορία-χαρτονόμισμα) το χρήμα αποκτά αξία «επειδή κυκλοφορεί». (2)
Ο περιορισμός της ρευστότητας στο πλαίσιο της μονεταριστικής αντίληψης και πολιτικής, δημιουργεί πλήρη αδιέξοδα. Περαιτέρω: η δημιουργία συναλλαγών με βάση τα «παράγωγα», τα υποτιθέμενα «νέα προϊόντα», καθώς και η διόγκωση του λογιστικού χρήματος σε βαθμό που υπερβαίνει το μέτρο και την αναλογία, σε συνδυασμό με τη μόχλευση, επιφέρουν στην οικονομία απόκρημνες συμπεριφορές -ασύμμετρες καταστάσεις (3).
Επ’ αυτού, άλλωστε, ευστόχως καταγράφει ο Gordon Brown (4) τη δημιουργία της ασύμμετρης διόγκωσης του λογιστικού χρήματος, όπου από το έτος 1990 έως το έτος 2008 προέκυψαν συναλλαγές αυξημένες κατά 6000%!.. Συνεπώς: «αυτή η αγορά» δεν μπορεί να ρυθμιστεί, αλλά προδήλως βέβαιον είναι ότι δεν μπορεί και να «αυτορυθμιστεί»!
• Η έλλειψη της ρευστότητας
Ενόψει της προαναφερόμενης παγκόσμιας ζοφερής κατάστασης προκύπτει το ζήτημα της ρευστότητας ως προς την Ελλάδα, το οποίο συναρτάται ευθέως τόσο με το δημόσιο χρέος όσο και με την παρατεινόμενη ύφεση.
Στη Χώρα μας, η ελλειμματική ρευστότητα ανέρχεται στο εντυπωσιακό ύψος των 35 δις ευρώ.
Το ελληνικό ΑΕΠ που ανέρχεται μόλις στα 180 δις (σαφής και δραματική η απομείωσή του), θα πρέπει να παρέχει ρευστότητα στη χρηματοδότηση της οικονομίας μέσω τραπεζών στο 10%. Δηλαδή, αναγκαία είναι η ρευστότητα χρηματοδότησης της ιδιωτικής πρωτοβουλίας τουλάχιστον στα 18 δις ευρώ. Αυτή τη χρηματοδότηση όμως αρνείται το τραπεζικό σύστημα.
Επομένως, λόγω αδυναμίας της εσωτερικής χρηματοδότησης της οικονομίας, καθίσταται απολύτως αναγκαία η επένδυση μέσω ξένων κεφαλαίων. Ωστόσο, οι ξένες επενδύσεις στη Χώρα μας το παρελθόν έτος 2012 ανέρχονταν στο ποσοστό μόλις του 14,7% επί του συρρικνωμένου ΑΕΠ, ενώ ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανέρχεται στο 46,6%. Συνεπώς, οι επενδύσεις ξένων κεφαλαίων σ’ άλλες Χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπερβαίνουν κατά 300% τις αντίστοιχες επενδύσεις στην Ελλάδα.
Για το θέμα της ρευστότητας υφίστανται τέσσερα κύρια νομικοπολιτικά και οικονομικά ζητήματα, τα οποία επιδιώκει να αναδείξει το παρόν κείμενο:
α) Το πρώτο ζήτημα αφορά στη μνημονιακή πολιτική, όπου σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, το 31% του ελληνικού πληθυσμού ζει υπό καθεστώς φτώχειας, ενώ η ανεργία έχει ανέλθει στα εφιαλτικά επίπεδα του 27%. Συνεπώς η φτωχοποίηση του ελληνικού λαού τον περιφέρει στο περιθώριο της κοινωνικής και οικονομικής ζωής με ανύπαρκτες φοροδοτικές δυνατότητες και σε κάθε περίπτωση με απόλυτη αδυναμία αύξησης της ρευστότητας στην οικονομία –αγορά.
β) Το δεύτερο ζήτημα αφορά στην παραβίαση της Αρχής της Δικαιολογημένης Εμπιστοσύνης.
Το πρώτο ζήτημα που προεκτέθηκε καταδεικνύει την αδυναμία περίπου του μισού πληθυσμού να συμμετάσχει στις παραγωγικές σχέσεις ή άλλως μέσω τραπεζικών καταθέσεων, την αδυναμία του να παράσχει ρευστότητα στην αγορά.
Η αναζήτηση συνεπώς ξένων επενδύσεων, που μπορεί να χρηματοδοτήσουν την οικονομία, είναι το ζητούμενο.
Ωστόσο, η αφόρητη πολυνομία των διαρκώς μεταβαλλόμενων φορολογικών διατάξεων, το ασταθέστατο διοικητικό περιβάλλον, η κατάργηση βασικών δικονομικών εγγυήσεων ως προς τη Δικαστική Προστασία, όπως για παράδειγμα η κατ’ ουσίαν αδυναμία πρόσβασης στη δικαιοδοτική κρίση για φορολογικές διαφορές (προκαταβολή του 50% της διαφοράς), οι εκχωρήσεις αστικών απαιτήσεων στο Δημόσιο (π.χ. εκχωρήσεις μισθωμάτων-με μετατροπή δηλαδή αστικών υποθέσεων σε διαφορές δημοσίου δικαίου), η υπέρμετρη ποινικοποίηση και η επιβολή επαχθέστατων προστίμων (ακόμη και σε απλές φορολογικές και ασφαλιστικές παραβάσεις), συνιστούν ενδεικτικά παραδείγματα κατάργησης της Αρχής της Δικαιολογημένης Εμπιστοσύνης, που αφορά Αρχή Ασφάλειας Δικαίου, δηλαδή θεμελιώδη Αρχή της Νομολογίας των Ανωτάτων Ακυρωτικών Δικαστηρίων της Χώρας (5) στις φορολογικές, ασφαλιστικές και συνταξιοδοτικές διαφορές.
Τα προαναφερόμενα αφενός μεν αποθαρρύνουν τις εγχώριες επενδύσεις και αφετέρου αποτρέπουν τις επενδύσεις εξωτερικού.
γ) Από 07 Οκτωβρίου, με την κατάθεση του προσχεδίου για τον προϋπολογισμό του έτους 2014, το μη δυνάμενο ασφαλώς να εξυπηρετηθεί δημόσιο χρέος της Χώρας (6), προβλέπεται να διαμορφωθεί στα 319,4 δις ευρώ, που αντιστοιχεί στο 174,5% του ΑΕΠ.
Το «θρυλούμενο» δε πρωτογενές πλεόνασμα των (κατά τις κυβερνητικές προβλέψεις) 2,8 δις ευρώ, αφορά, σύμφωνα με τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις, λίγες μόλις δεκάδες εκατομμυρίων ευρώ, ενώ προς την κατεύθυνση αυτή (του πρωτογενούς πλεονάσματος) προβλέπεται μείωση δαπανών κατά 3,1 δις ευρώ!
δ) Με τούτα τα δεδομένα, ειδικώς ως προς τη ρευστότητα, επιβάλλεται και με την πίεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η αναθεώρηση των πολιτικών της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών καθώς και των αγκυλώσεων και δογματισμών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας –ΕΚΤ. (7)
Υπό τις παρούσες περιστάσεις και για το σύνολο ειδικώς της ευρωζώνης, εάν δεν παρέμβει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με επιθετική πολιτική ενίσχυσης της ρευστότητας, όχι μόνο κατά το μέρος που θα αφορά στο τραπεζικό σύστημα, αλλά και προς τα Κράτη-Μέλη, η όλη ζοφερή κατάσταση διαρκώς θα επιδεινώνεται με ιδιαίτερη επιβράδυνση συνολικώς της ευρωπαϊκής οικονομίας και ειδικώς της Ελλάδας.
Ρητή επισημείωση
Εν προκειμένω δεν απαιτείται καν αναθεώρηση των Συνθηκών και ειδικώς του άρθρου 130 ΣΛΕΕ. Ρευστότητα σε Κράτος-Μέλος, μπορεί να δοθεί μέσω Πιστωτικού Ιδρύματος που (θα) ανήκει στο Νομικό Πρόσωπο του Κράτους-Μέλους -βλ. άρθρο 21.3 του Καταστατικού της ΕΚΤ. (8) Απαιτείται όμως πολιτική δράση! Και τεκμηρίωση! Και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι το πιο πρόσφορο μέσο πίεσης.
Τέλος, αξιοσημείωτα για τις πολιτικές εξελίξεις είναι και τα εξής:
Για τα προσεχή έτη 2014 έως 2016 το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), προβλέπει αναγκαία μέτρα, τα οποία θα απαιτήσουν ρευστότητα στο ύψος των 6,7 δις ευρώ.
Το έτος 2013 οι δαπάνες προς την κοινωνική ασφάλιση και την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ανέρχονταν στα 15,9 δις ευρώ, ενώ για το προσεχές έτος (2014) προβλέπεται απομείωση στα 13,2 δις ευρώ, δηλαδή μείωση δαπανών κατά 2,7 δις ευρώ (χάριν του πρωτογενούς πλεονάσματος).
Αξιοσημείωτο ενταύθα είναι ότι η μείωση των εισφορών λόγω της ανεργίας, των πτωχεύσεων και της απόσυρσης των επιχειρήσεων από την οικονομική δράση, θα δημιουργήσει «μαύρη τρύπα» στο όλο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, το οποίο εκτιμάται ότι το έτος 2014 θα φθάσει στο επίπεδο των 6 δις ευρώ. (9)
Ο γράφων έχει τη γνώμη ότι το ενδεχόμενο να περιπέσουν οριστικώς σε δεινή θέση τα Ασφαλιστικά Ταμεία ως προ τις συντάξεις και την ιατροφαρμακευτική κάλυψη, μπορεί να είναι αιτία αιφνιδιαστικής προσφυγής στη λαϊκή ετυμηγορία.
Τούτο βεβαίως απαιτεί από κυβερνητικής πλευράς ετοιμότητα για αλλαγή της ατζέντας. Σημασία όμως (θα) έχει και η ετοιμότητα των αντιπολιτευομένων δημοκρατικών-προοδευτικών δυνάμεων να αντιτάξουν εγκαίρως τη δική τους ατζέντα σ’ αυτό το ενδεχόμενο!…
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1) Βλ. Π.Ι.Μηλιαράκης, Το Νομισματικό Σύστημα στα πλαίσια του Οικονομικού Δικαίου, Εκδόσεις Αντ. Ν.Σάκκουλας, 1990, σελ. 55 επ.
(2) Βλ. Π.Ι. Μηλιαράκης, Μακροσύστημα και Ευρωσύστημα (προλογίζει ο Ν.Κοτζιάς), εκδοτικός οίκος Α.Α.Λιβάνη, 2009, σελ. 37
(3) Βλ. το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του H.Paulson, Inside the Race to Stop the Collapse of the Global Finacial System ON THE BRINK, Hachette Book Group, New York, 2010. Επίσης βλ. K.Phillips, Bad Money, Penguin Books Ltd, London, 2009
(4) Βλ. G.Brown, Beyond the Crash, Overcoming the First Crisis of Globalisation, 2010 [Simon & Schuster Uk Ltd.] σελ. 83 και επ. όπου το κεφάλαιο: «The Problem Revealed: Capitalism without Capital».
(5) Πρβλ. αντί πολλών: Συμβούλιο της Επικρατείας: 2295/1965, 2810/1967, 331/1971, 3938/1978, 818/1982, 3646/1985, 2008/1987, 1387/1989, 997/1990, 2441/1996, 703/2004, 951/2005, 1835/2007, 154/2008, 3322/2008, 2291/2009, 590/2010 καθώς και Ελεγκτικό Συνέδριο: 1348/1981 και 1222/1982. Επίσης πρβλ. και Διοικητικό Εφετείο Αθηνών 3531/2013.
(6) Κατά τρόπο αδιστάκτως βέβαιον η μόνη επιβαλλόμενη λύση είναι η δραστική περικοπή του δημόσιου χρέους. Δηλαδή επιβάλλεται ένα «additional haircut» του «Δημόσιου» (επίσημου) «Τομέα» (Ο.S.I.)
(7) Βλ. D.Marsh, The Bundesbank, Heinemann, London, 1992, σελ. 71 και επ. Ως ειδική παραπομπή για την ιστορικότητα και τη λειτουργικότητα της ΕΚΤ βλ. M.Marshall, THE BANK, The Birth of Europe’s Central Bank and the Rebirth of Europe’s Power, Random House, London, 1999 και ειδικότερα βλ.: α) σελ. 49 και επ. όπου το κεφάλαιο «The Guardian of German Orthodoxy», β) σελ. 261 και επ. Όπου το κεφάλαιο «Monetary Policy».
(8) Το άρθρο 21 του οικείου Καταστατικού της ΕΚΤ αφορά «συναλλαγές με δημόσιους φορείς». Η παράγραφος «1» απαγορεύει οποιουδήποτε είδους πιστωτικές διευκολύνσεις υπέρ κεντρικών διοικήσεων ή άλλων δημόσιων αρχών ή οργανισμών δημοσίου δικαίου των Κρατών-Μελών. ΩΣΤΟΣΟ η παράγραφος «3» ρητώς εξαιρεί και ορίζει ότι: «Οι διατάξεις του παρόντος άρθρου δεν ισχύουν για τα πιστωτικά ιδρύματα που ανήκουν στο δημόσιο, στα οποία οι εθνικές κεντρικές τράπεζες και η ΕΚΤ επιφυλάσσουν την ίδια μεταχείριση όπως και στα ιδιωτικά πιστωτικά ιδρύματα…» (Βλ. Πρωτόκολλο για το Καταστατικό του ΕΣΚΤ και της ΕΚΤ όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση 2003/223/ΕΚ του Συμβουλίου).
(9) Βλ. Τ.Ρούσσος, Η Εφημερίδα των Συντακτών, 8/10/2013 «Ασφαλιστικά Ταμεία: Κλείνει η στρόφιγγα της κρατικής χρηματοδότησης».
Πέτρος Ι. Μηλιαράκης
Γραμματέας του Δ.Σ. της Κίνησης Ιδεών και Δράσης:ΠΡΑΤΤΩ