Ο παράδοξος τρόπος που η κρίση επηρέασει τη ζωή των Χανιωτών – Πώς έχει αλλάξει ψυχολογικά ο πληθυσμός των Χανίων ως απόρροια της οικονομικής κρίσης
Έντονο στρες, κατάθλιψη, προβλήματα στην σεξουαλική ζωή, οικογενειακά προβλήματα ταλαιπωρούν μέρος του πληθυσμού των Χανίων, ως απόρροια των πιέσεων της καθημερινότητας που τα τελευταία χρόνια έχουν φέρει τα πάνω κάτω στη ζωή των Χανιωτών.
Αυτό αποτυπώνεται στην γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης που λειτουργεί για εμπόρους, ελεύθερους επαγγελματίας, ανέργους και όχι μόνο, στον αριθμό 2821 111 714, εδώ και περίπου δύο χρόνια, με τη στήριξη της ΟΕΒΕΝΧ και υπό την αιγίδα του Επιμελητηρίου σε συνεργασία με το Κέντρο Συμβουλευτικής και Θεραπείας. Καθημερινά από Δευτέρα ως Παρασκευή, για 4 ώρες, από τις 10:00 το πρωί μέχρι τις 14:00 το μεσημέρι, ειδικοί ψυχικής υγείας ακούν και αντιμετωπίζουν ανθρώπους, στους οποίους τα χρόνια της οικονομικής κρίσης μετουσιώθηκαν σε κρίση επαγγελματική και προσωπική.
Στα Χανιά, όπως εξηγεί ο Ψυχολόγος του Κέντρου, Μανώλης Καργάκης, παρατηρείται το φαινόμενο ότι ενώ οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης ήταν λιγότερο έντονες από άλλες περιοχές της Ελλάδας, ο ψυχολογικός αντίκτυπος εμφανίζεται “δυσανάλογα” μεγάλος γιατί ο κόσμος βίωσε αρκετά έντονα την πτώση με αποτέλεσμα να επηρεάστει σε διάφορους τομείς της ζωής του.
Και ενώ μέρος του πληθυσμού “γύρισε” επαγγελματική “σελίδα” στη ζωή του και κατάφερε να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, ένα σχετικά μεγάλο κομμάτι, αντιμετωπίζει έντονες πιέσεις εξαιτίας της γενικής οικονομικής κατάστασης, οι οποίες έχουν αντίκτυπο στην ψυχολογία τους, που εκδηλώνεται με διαφορετικό τρόπο σε γυναίκες και άντρες.
Με τη βοήθεια του κ. Καργάκη, σε μια αποτίμηση των δύο χρόνων λειτουργίας της γραμμής ψυχολογικής υποστήριξης και με αρχή το απόρρητο των συνομιλιών, θα δούμε γενικά πώς έχει επηρεαστεί ψυχολογικά ο κόσμος των Χανίων, τι είδους προβλήματα αντιμετωπίζουν αλλά και ποια είναι η συμπτωματολογία ανά φύλο.
Πώς έχει αλλάξει ψυχολογικά ο πληθυσμός των Χανίων
Καθαρά κλινικά, από την εμπειρική επαφή του με τον πληθυσμό των Χανίων, μιας και δεν υπάρχουν επίσημα στατιστικά στοιχεία ή έρευνες, ο κ. Καργάκης επισημαίνει ότι ο πληθυσμός των Χανίων, επηρεάστηκε αρκετά από τις οικονομικές αλλάγες και μάλιστα ίσως σε εντονότερο βαθμό από περιοχές της χώρας που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα οικονομικά προβλήματα.
Όπως εξηγεί, “στα Χανιά υπήρχαν έντονες αλλαγές, γιατί είναι ένας τόπος που είχε μια αρκετά ουσιαστική οικονομική άνθηση τα προηγούμενα χρόνια και το βίωμα της πτώσης ήταν πιο έντονο ακόμα και από περιοχές της Ελλάδας με χειρότερη οικονομική κατάσταση. Παρατηρείται δηλαδή ένα παράδοξο, ως προς την ένταση με την οποία βιώθηκε η κρίση.
Μπορούμε να πούμε οτι υπήρξαν αλλαγές στις πρακτικές αποφόρτισης του πληθυσμού, είτε με την κατανάλωση, με μέσα που απαιτούσαν οικονομική άνεση, και στη συνέχεια οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν επαγγελματικά. Είχαν επενδύσει αρκετά λόγω του προηγούμενου καλού διαστήματος. Φαίνεται το τελευταίο διάστημα να ισορροπεί αυτή η κατάσταση και να υπάρχει ύφεση. Τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια υπήρχε αυξημένη ένταση και το παρατηρούσαμε σε οικογενειακό και προσωπικό επίπεδο ενώ αποτυπώθηκε και στην αύξηση των συνταγογραφήσεων για αντικαταθλιπτικά, αγχολυπτικά κτλ.
Γενικά, ο πληθυσμός του νομού Χανίων και γενικότερα της Κρήτης επηρεάστηκε αρκετά από όλη αυτήν την αλλαγή γιατί βίωσε αρκετά έντονα την πτώση με αποτέλεσμα να επηρεάσει διάφορους τομείς της ζωής του”.
Ανάλυση τηλεφωνημάτων
Ποιοί καλούν
“Το μεγαλύτερο ποσοστό των ατόμων που καλούν είναι έμποροι και άνθρωποι που βρίσκονται σε σωματεία και συλλόγους που εμπεριέχονται στην ΟΕΒΕΝΧ. Το τελευταίο διάστημα που η γραμμή προωθείται και από την σελίδα του επιμελητηρίου, υπάρχει ένα αυξανόμενο ποσοστό στο κομμάτι των εμπόρων, των επιχειρηματιών του νομού Χανίων που απευθύνονται.
Αυτό που παρατηρούμε, η πλειοψηφία των τηλεφωνημάτων έχει να κάνει με τις επαγγελματικές αυτές κατηγορίες. Πολλά στοιχεία των τηλεφωνημάτων έρχονται μέσα από τις οικογένειες των ατόμων για τα οποία υπάρχει το ενδιαφέρον τις συμβουλευτικής. Πολύ πιο εύκολα θα καλέσει η σύζυγος ή το παιδί ενός ανθρώπου ο οποίος χρειάζεται βοήθεια για να λάβει συμβουλευτική στο πώς μπορεί να προσεγγίσει, να διαχειριστεί διάφορα θέματα που άπτονται της ψυχοπαθολογίας και γενικότερα της διαχείρισης πιο ήπιων χαρακτηριστικών όπως είναι το στρες ή πρώιμα στοιχεία θλίψης.
Υπάρχει και ένα μικρότερο ποσοστό ανθρώπων που χρειάζονται συμβουλευτική και καλούν οι ίδιοι την γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης όμως το μεγαλύτερο ποσοστό αφορά άτομα που καλούν για να λάβουν συμβουλή για ένα οικείο τους πρόσωπο και εκεί παρατηρούνται πιο έντονα χαρακτηριστικά, δηλαδή πιο υψηλά στοιχεία φόρτου. Σε τέτοιες περιπτώσεις δίνεται μια πρώτη γραμμή συμβουλευτικής, πριν ο ενδιαφερόμενος κατευθυνθεί στους δημόσιους φορείς ή άλλους αρμόδιους στους οποίους θα μπορούσε να βρει μια περαιτέρω υποστήριξη το άτομο”.
Παιδιά τηλεφωνούν για τους γονείς τους
“Αρκετά κομμάτια της συμβουλευτικής έχουν να κάνουν με ανθρώπους που βρίσκονται άνω της ηλικίας των 45 – 50, οι οποίοι βίωσαν τις περισσότερες πιέσεις αλλαγών τα τελευταία χρόνια. Οι ίδιοι, λόγω μη εξοικίωσης με τους φορείς και τα δίκτυα ψυχολογικής υποστηρίξης δεν απευθύνονται στη γραμμή αλλά οι νεότεροι, που είναι πιο κοντά στη διαχείριση των συναισθημάτων και στον τομέα της ψυχολογίας που βρίσκεται σε ανάπτυξη στη χώρα μας, είναι τελικά εκείνοι που θα καλέσουν και θα προσπαθήσουν μέσα από την συμβουλευτική, να προσπαθήσουν να βοηθήσουν και να προσεγγίσουν τον γονιό τους. Οι γυναίκες επίσης καλούν συχνά για τον σύζυγό τους που αντιμετωπίζει δυσκολίες στη διαχείριση αγχογόνων καταστάσεων.
Το μεγαλύτερο ποσοστό είναι τα ότομα που θα καλέσουν για να διαχειριστούν τις πιέσεις που βιώνουν από τις διάφορες υποχρεώσεις, τόσο τις επαγγελματικές και επιχειρηματικές, όσο και για τα προβλήματα που επεκτείνονται στους τομείς της οικογενειακής τους ζωής. Εδώ βλέπουμε δηλαδή μια αλληλουχία των προβλημάτων που παιρνούν από το επαγγελματικό στο οικογενειακό περιβάλλον και αντίστροφα, από το οικογενειακό στο επαγγελματικό.
Παρατηρούμε λόγω της ιδιομορφίας της τοπικής επιχειρηματικής και εμπορικής δράσης, πολλές φορές, έτσι και αλλιώς η οικογένεια εμπλέκεται σε κοινές δράσεις. Μιλάμε για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, όπου πολύ συχνά μέλη της οικογένειας είναι εμπλέκονται ως εργαζόμενοι ή συνιδιοκτήτες μιας επιχείρησης.
Ετσι λοιπόν έχουμε, από τη μια τα επαγγελματικά θέματα να επηρεάζουν την οικογενειακή ζωή και το αντίστροφα. Σε κοινωνίες όπως είναι οι δικές μας, οι τοπικές, κρητικές κοινωνίες, όπου οι δράσεις επιχειρηματικές συνδέονται με το οικογενειακό πλαίσιο βλέπουμε μια διπλή επιρροή που σχετίζεται με το φόρτο που βιώνει ένα άτομο”.
Σε τι προβλήματα ζητούν βοήθεια
“Τα κύρια χαρακτηριστικά που παρατηρούμε είναι η διαχείριση στρες όπου εκεί εμφανίζονται έντονα ψυχοσωματικά θέματα ενώ το τελευταίο διάστημα εμφανίζονται πολύ συχνά κρίσεις πανικού. Πέρα από το αγχώδες πλαίσιο, παρατηρούνται αρκετές φορές καταθλιπτικα στοιχεία, όταν συνυπάρχουν αρκετά προβλήματα ή όταν υπάρχει ένα ιστορικό στο άτομο, καταθλιπτικών συναισθημάτων διαχρονικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις όπου εντοπίζεται ένα τέτοιο υπόβαθρο, υπάρχει ένταση της πίεσης σε συναισθηματικά θέματα σε περιόδους φόρτου.
Τα οικονομικά προβλήματα και οι πιέσεις της καθημερινότητας θα μπορούσαν να επηρεάσουν τον καθένα αλλά ένα παραπάνω άτομα στα οποία υπάρχει ένα καταθλιπτικό υπόβαθρο ή έχουν δείξει ότι και σε άλλες καταστάσεις οτι ανταποκρίνονται στην εκτόνωση του συναισθήματός τους με θλίψη.
Το πιο συνηθισμένο χαρακτηριστικό όμως είναι τα έντονα στοιχεία στρες λόγω είτε των οικονομικών αλλαγών που βιώνει μια επιχείρηση είτε των πιέσεων που δέχεται και μια υγιής επιχείρηση και τις συνεχείς εναλλαγές που καλούνται να αντιμετωπίσουν.
Αυτό ειναι λογικό γιατί ένας άνθρωπος που καλείται να ανταποκριθεί σε νέες συνθήκες, βρίσκεται σε εγγρήγορση, αν προκύψουν και προβλήματα δυσκολιών και σε αυτά προστεθεί μια ατομική ευαισθησία λόγων πρόσθετων καταστάσεων, όλα αυτά κάπως πρέπει να αποφορτιστούν. Αυτό πολλές φορές βγαινει δυσλειτουργικά μέσα από το στρες, με έντονα ψυχοσωματικά, με κρίσεις άγχους και με θυμό.
Πολύ συχνά βλέπουμε ανθρώπους, χωρίς να υπάρχει κάποιο εξακριβωμένο ιατρικό θέμα, να παραπονιούνται για έντονες ενοχλήσεις στην αναπνοή, στο στομάχι, πονοκεφάλους και γενικά σωματικούς πόνους που δεν οφείλονται σε κάτι παθολογικό.
Ο μέσος άνθρωπος κάποια στιγμή βιώνει τέτοιες καταστάσεις όμως όταν ένα άτομο βιώνει συστηματικά σε ένα χρονικό διάστημα, καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για ψυχοσωματική εκδήλωση που προέρχεται από την επαγγελματική ή άλλη δράση του ατόμου”.
Ενδοοικογενειακή βία
“Έχουμε δεχτεί κλήση και για περίπτωση ενδοοικογενειακής βίας από το άτομο που υφίσταντο την κακοποίηση. Σπάνια έχουν απευθυνθεί στη γραμμή άτομα που ασκούν βια. Στη γραμμή απευθύνονται κυρίως οι γυναίκες, σύζυγοι που έχουν δεκτεί λεκτική, ψυχολογικής ή και σωματική βίας και σε αυτές τις περιπτώσεις κατευθύνονται σε πιο αρμόδιες ομάδες στήριξης ή υπηρεσίες όπου μπορούν να δεχτούν πιο ουσιαστική υποστήριξη.
Προσπαθούμε μέσα από τη γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης να βοηθήσουμε τα άτομα που μας καλούν, όμως όταν υπάρχει πιο εξειδικευμένο πλαίσιο, πέρα από κάποιες βασικές συμβουλές διαχείρισης, κατευθύνουμε τους καλούντες σε πιο αρμόδιους φορείς.
Συμπτωματολογία ανά φυλο
Όπως φαίνεται από τα πρώτα στοιχεία της γραμμής ψυχολογικής υποστήριξης, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν διατροφικές διαταραχές, υφίσταται βία και κακοποίηση, δυσκολεύονται από τα οικογενειακά προβλήματα, αναφέρουν συναισθηματικές δυσκολίες και αγχώδεις διαταραχές, υποφέρουν από κατάθλιψη, σε πολύ μεταγαλύτερα ποσοστά από τους άντρες (βλέπετε αναλυτικά στο παρακάτω γράφημα)
Αντίστοιχα, οι δυσκολίες της καθημερινότητας φαίνεται ότι έχουν επιπτώσεις στη σεξουαλική ζωή των αντρών, καθώς οι αναφορές για σεξουαλικές δυσλειτουργίες αγγίζει το 73% σε σχέση με το 27% των γυναικών.
Ακραία περιστατικά;
“Δεν έχουμε αντιμετωπίσει κάτι εξαιρετικά ακραίο. Έχουμε αντιμετωπίσει συμβουλευτικά, καταθλιπτικές σκέψεις που δεν ήταν όμως τόσο ανησυχητικές. Είναι και η μόνη περίπτωση που ζητάμε από το άτομο να μας δώσει ένα τηλέφωνο επικοινωνίας ή ζητάμε περαιτέρω βοήθεια από δημόσιους φορείς”, καταλήγει ο κ. Καργάκης.
