Το επίθετο «μπουνταλάς» τόσο στα ελληνικά όσο και στα τούρκικα έχει το ίδιο νόημα (αραβική ρίζα budala ءبدلا). Αναφέρεται σε έναν αφελή άνθρωπο, σε έναν ευκολόπιστο που μπορεί κάποιος εύκολα να επηρεάσει. ( «Tον βρήκε μπουνταλά και τον ξεγέλασε». Λεξικό Τριανταφυλλίδη).
Οι σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας βιώνουν σταθερά μια κατάσταση σκωτσέζικου ντους. Αν και οι Σκωτσέζοι υποστηρίζουν ότι η εναλλαγή θερμοκρασίας είναι ευεργετική για το σώμα, στη περίπτωση των δυο χωρών μάλλον δεν ωφελείται κανείς από τους δυο. Είναι πανθομολογούμενο ότι το καλοκαίρι του 1999 ζήσαμε όλοι μας ίσως το πιο θετικό κλίμα στις σχέσεις αμφότερων λαών όταν οι σεισμοί που έπληξαν τόσο την Ελλάδα όσο και την Τουρκία δημιούργησαν ένα αυθόρμητο κίνημα έμπρακτης συμπαράστασης και από τις δυο χώρες.
Η Ελλάδα και η Κύπρος υποστηρίζουν την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην Ε.Ε. αν και κατά βάθος γνωρίζουν ότι αυτό μπλοκάρεται από τις ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες θέτουν ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ελευθερίας του τύπου κ.ά. Το γεγονός αυτό δημιουργεί δικαιολογημένα θυμό και αγανάκτηση στη πολιτική ηγεσία της Τουρκίας η οποία βλέπει συνεχώς το όνειρο αυτό να ξεθωριάζει.
Ποιοι όμως ωφελούνται από αυτή τη διαμάχη των δυο χωρών και ποιοι είναι άραγε οι «μπουνταλάδες» ;
Αναμφίβολα Ελλάδα και Τουρκία γειτονεύουν όπως συνέβαινε στο παρελθόν και θα εξακολουθήσει να συμβαίνει και στο μέλλον. Το τελευταίο διάστημα οι ισχυρές χώρες παραγωγής πολεμικών αεροσκαφών, πλοίων, τεθωρακισμένων και άλλου εξοπλισμού πράττουν μια επιθετική πολιτική πώλησης όπλων περισσότερο στη Τουρκία, αλλά και στην Ελλάδα με λιγότερο εμφανείς πιέσεις.
Πρωθυπουργοί και υπουργοί των δυο κρατών επισκέπτονται τις μεγάλες δυνάμεις οι οποίες τους υποδέχονται εν χορδαίς και οργάνοις. Οι λαοί στις ψευδαισθήσεις που δημιουργούν αυτές οι επισκέψεις, πιστεύουν ότι οι πολιτικοί τους είναι δημοφιλείς και ευπρόσδεκτοι στα δυτικά και ανατολικά σαλόνια, αλλά στην ουσία ο σκοπός είναι η αγορά πολεμικού εξοπλισμού.
Ας αναλογιστούμε ότι ένα πολεμικό αεροσκάφος F-35A αυτή τη στιγμή κοστίζει 89.2 εκατομμύρια δολάρια δηλαδή περίπου 80 εκατομμύρια ευρώ. (πηγή https://www.f35.com/about/cost) Αυτό τον καιρό βέβαια είναι σε εκπτώσεις από τα 94,3 εκατ. δολάρια, σε περίπτωση που θέλετε να αγοράσετε μερικά, καθώς η συγκεκριμένη βιομηχανία έχει μείωση στις πωλήσεις κατά 500 εκατ. δολάρια.
Στη Τουρκία (τιμές Απριλίου 2019, πηγή https://www.numbeo.com/cost-of-living/country_result.jsp?country=Turkey&displayCurrency=EUR) με ένα αεροπλάνο F-35A μπορούμε να αγοράσουμε 135,5 εκατομμύρια λίτρα γάλα, να προσφέρουμε γεύμα σε 53 εκατομμύρια μαθητές δημοτικού, ενώ η μελέτη των Τούρκων ακαδημαϊκών Recep Kanit και Mustafa Altin το 2010 με θέμα: «Η κατασκευαστική ενίσχυση 11 σχολικών συγκροτημάτων στην Τουρκία, με σκοπό την αντοχή τους σε περίπτωση σεισμού», ορίζει το κόστος σε 285 εκατομμύρια δολάρια, δηλαδή όσο κοστίζει η αγορά τριών περίπου αεροπλάνων F-35A («A method for the cost estimation in strengthening school buildings in Turkey», Department of Construction, Faculty of Technical Education, Gazi University, 06500 Teknikokullar, Ankara, Turkey. Technical Science College, Selcuk University, 42079 Selcuklu Campus, Konya, Turkey)
Αντίστοιχα στην Ελλάδα η κατασκευή ενός 9θέσιου δημοτικού σχολείου (Ρεθυμνιώτικα Νέα 14/2/2015) στην περιοχή Ατσιπόπουλο στο Ρέθυμνο, που είναι επιτακτική ανάγκη και θα εξοικονομηθούν χρήματα από ενοίκια, θα κοστίσει 3,5 εκατομμύρια ευρώ. Δηλαδή μπορούμε να κατασκευάσουμε 23 σύγχρονα σχολεία αποφεύγοντας την αγορά ενός και μόνο αεροπλάνου. Σκεφτείτε ότι στο Ηράκλειο Κρήτης, το 16ο Δημοτικό σχολείο δεν έχει δική του αυλή και αναγκάζεται να κλείνει με σχοινιά έναν δρόμο ώστε τα παιδιά να κάνουν το διάλειμμα τους -χωρίς όμως να τρέχουν,- αν και οι δημοτικές αρχές πολλές φορές έχουν δεσμευτεί αορίστως για τη δημιουργία μιας αυλής στο σχολείο αυτό.
Θα μπορούσαμε να παραθέσουμε πολλά συγκριτικά παραδείγματα, αλλά δεν θέλουμε να κουράσουμε τον αναγνώστη. Αναμφισβήτητα δεν υποστηρίζουμε έναν στρατιωτικό αφοπλισμό κάτι άκρως ουτοπικό που θα ταίριαζε περισσότερο σε ρομαντικούς ποιητές και ονειροπόλους. Η γειτονιά της Ελλάδας και της Τουρκίας δεν είναι έτοιμη για τέτοια τολμηρά βήματα. Μπορούν όμως να συμφωνήσουν στο περιορισμό των αμυντικών δαπανών από κοινού, την μείωση των εντάσεων στα σύνορα, συνειδητοποιώντας την ίδια στιγμή ότι οι οικονομικοί αυτοί πόροι μπορούν να δοθούν για την ευημερία των δυο λαών, για τη βελτίωση της εκπαίδευσης, της υγείας και των υποδομών κοινής ωφελείας στις πόλεις, αλλά και στα πιο απομακρυσμένα χωριά. Και τέλος να αποδείξουν ότι δεν είναι οι «μπουνταλάδες» του Αιγαίου και βορά των ορέξεων των κρατών παραγωγής αμυντικών εξοπλισμών.
Δρ. Γιώργος Τριανταφύλλου
Διδάκτορας Πανεπιστημίου Αιγαίου
Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων