Ο υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος με τον συνδυασμό «Ηράκλειο 3.7.5» του Γιάννη Κουράκη, Γιάννης Σχινάς, μοιράζεται τις σκέψεις του για την Κρήτη και το Ηράκλειο…
Μήπως μας φταίει «ο κακός μας … ο καιρός»;
Φέτος ζήσαμε κάτι εξαιρετικά σπάνιο στην Κρήτη. Άνοιξαν κυριολεκτικά οι κρουνοί τ’ ουρανού κι έβρεξε πολύ! Είχαμε, λοιπόν, πολλές σε πλήθος και μεγάλες σε στιγμιαία ένταση βροχοπτώσεις και καταιγίδες με ποσότητες νερού πρωτοφανείς σε αρκετά σημεία της Κρήτης. Το φεβρουάριο, μάλιστα, καταγράφηκε νέο πανευρωπαϊκό ρεκόρ μηνιαίας βροχόπτωσης σε κατοικημένη περιοχή, στου Ασκύφου Χανίων. Αξίζει να σημειωθεί ότι το προηγούμενο ρεκόρ είχε περιοχή της Νορβηγίας από το 1989!
Το φαινόμενο αυτό, ίσως να οφείλεται στην πολυσυζητημένη κλιματική αλλαγή, ίσως όμως να είναι και τυχαίο, μιας και για τους ειδικούς, οι αλλαγές στο κλίμα τεκμηριώνονται με τη συστηματική μελέτη των κλιματικών δεδομένων για περίοδο ενός αιώνα. Άλλωστε, επιστημονικά αλλά και κανονιστικά (νομολογία!!) είναι αποδεκτή η διαχρονική ανισοκατανομή των βροχοπτώσεων. Πιθανώς βέβαια να οφείλετε σε ένα συνδυασμό και των δύο αιτίων.
Οι επιπτώσεις, φυσικά, από τον «κατακλυσμό» που έπληξε το νησί ήταν τρομακτικές. Καταστροφές σε καλλιέργειες και περιουσίες, σοβαρές ζημιές και καταστροφές στο οδικό δίκτυο, ακόμη και στο ΒΟΑΚ, κατάρρευση εμβληματικών – ιστορικών έργων και το χειρότερο όλων, απώλεια συνανθρώπων μας.
Σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση με ξάφνιασε ευχάριστα η «εντός ορίων συμπεριφορά» όλων μας, παρότι ανοίχθηκε πεδίον δόξης λαμπρό για εύκολη κριτική και ανέξοδα επιχειρήματα και προτάσεις. Κάτι μας συγκράτησε, κάτι μας έκανε πιο προσεκτικούς στα λόγια και στις σκέψεις μας … Πιθανότατα κατανοήσαμε, από ένστικτο, εμπειρία ή γνώση, το έκτακτο και μοναδικό του γεγονότος και με δέος προσπαθήσαμε να συλλάβουμε τις διαστάσεις και τις επιπτώσεις του φαινομένου, ανασύροντας αναμνήσεις και εικόνες από την μνήμη του παρελθόντος για παρόμοιες καταστάσεις.
Το επιστημονικό, θεσμικό και νομικό πλαίσιο διαχείρισης παρόμοιων φαινομένων, δεν μας λείπει. Μάλιστα κρίνεται επαρκές …ως και υπερβολικό, ειδικά για τη διαχείριση των ρεμάτων. Η εφαρμογή του όμως, συναντά αρκετές δυσκολίες. Τα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίζει η διοίκηση και οι δράσεις που οφείλει να αναλαμβάνει, σε όλα τα επίπεδα, κινούνται σε δύο άξονες. Την Πρόληψη (διαρκώς και πριν τις έκτακτες περιστάσεις) και την Αποκατάσταση (σύντομα και πάντα μετά τις έκτακτες περιστάσεις).
Η πρόληψη δεν περιλαμβάνει μόνο το σχεδιασμό και την οργάνωση της πολιτικής προστασίας, όπου η εύκολη κριτική εστιάζει όσο διαρκεί η επικαιρότητα. Παράλληλα με τον σχεδιασμό συγκεκριμένων έργων υποδομής που αφορούν την απορροή των όμβριων, εμπεριέχεται ως σκέψη στο χωρικό σχεδιασμό και την οργάνωση πόλεων και οικισμών, επεκτείνεται στο σχεδιασμό των υποδομών μεταφορών, ενέργειας και επικοινωνιών και φτάνει μέχρι την εκπαίδευση των παιδιών και αυριανών πολιτών και τη συστηματική ενημέρωση όλων μας. Όχι μόνο μετά τις καταστροφές, αλλά διαρκώς, καθημερινά, από το πιο μικρό που αφορά τον καθένα μας, μέχρι το πιο μεγάλο που μας αφορά όλους.
Η αποκατάσταση, εφόσον είμαστε συνεπείς στη διαρκή προσπάθεια πρόληψης, αφορά τους πληγέντες και στοχεύει στην γρήγορη επαναφορά στην κανονικότητα. Το φαινόμενο της μακρόχρονης ιδιότητας του πυρόπληκτου, του πλημμυροπαθή και του σεισμόπληκτου καταμαρτυρά όχι μόνο τη λειψή δουλειά που κάνουμε στην πρόληψη αλλά και την ψηφοθηρική πρακτική της αποκατάστασης, που τείνει να γίνει δεύτερη φύση μας …
Η εύκολη και πλέον συνηθισμένη κριτική θα κατέληγε αμέσως στην ετυμηγορία ότι φταίνε οι αρμόδιοι, αιρετοί και δημόσιοι υπάλληλοι που δεν μερίμνησαν και μαζί με αυτούς φταίνε κι οι εργολάβοι ( … αυτοί φταίνε πάντοτε και για τα πάντα) που δεν έκαναν καλά τα έργα… φταίει ακόμη κι η πολιτεία που δεν αστυνομεύει (… πάντοτε τους άλλους) και φταίνε οι άλλοι γύρω μας που δεν σέβονται το περιβάλλον και κάνουν του κεφαλιού τους … φταίνε οι ανίκανοι … που αν έκαναν όσα εμείς ξέρουμε δεν θα γινόταν το κακό … αλλά φευ, κανείς δεν μας ακούει εμάς γιατί είμαστε έξω από τα κυκλώματα! Είναι όμως έτσι; Μάλλον όχι.
Τελικά … μήπως μας φταίει ο κακός μας ο καιρός; Κυριολεκτικά θα απαντούσαμε ναι, ισχύει σε μεγάλο βαθμό. Στις επιπτώσεις, όμως, του κακού μας του καιρού βάλαμε κι εμείς το χεράκι μας για να είναι τόσο καταστροφικές. Είτε γιατί χτίσαμε μέσα στο ρέμα το σπιτάκι μας, είτε γιατί κλείσαμε το ρέμα και το κάναμε δρόμο, είτε γιατί δεν το καθαρίζουμε τακτικά, είτε γιατί δεν σχεδιάσαμε σωστά τα έργα μας, είτε ακόμη γιατί διαχειριζόμενοι τα οικονομικά μας, βάλαμε μπροστά μας άλλες προτεραιότητες αφού ζούμε σε τόπο με ξηρό κλίμα. Ας μη γελιόμαστε και μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας. Το νερό θα ακολουθήσει ΠΑΝΤΟΤΕ τη διαδρομή που αυτό θα επιλέξει (εντός και εκτός ρεμάτων). Χωρίς διακρίσεις και χωρίς να νοιάζεται τι θα βρει μπροστά του και τι θα αφήσει πίσω του. Νερό είναι και κυλάει … και ενίοτε φέρνει μαζί του τόνους ξύλα πέτρες και λάσπη όταν ανοίγουν οι κρουνοί τ’ ουρανού.
Λύσεις άμεσης και καθολικής εφαρμογής που να δίνουν γρήγορα αποτελέσματα δεν υπάρχουν, παρά μόνο στο μαγικό κόσμο των παραμυθιών και της μυθολογίας. Χρειάζεται λοιπόν να δούμε όλοι ψύχραιμα και ρεαλιστικά το δικό μας ρόλο, τόσο στο μικρό και καθημερινό όσο και στο μεγάλο που αφορά στο μέλλον. Χρειάζεται να ενσκήψει συστηματικά το κράτος και η αυτοδιοίκηση στην πρόληψη και στο σχεδιασμό, όχι για να γεμίζουμε χαρτιά και σχέδια τα ράφια μας και να λέμε ότι έχουν γίνει μελέτες… αλλά για να αποφευχθεί η καταστροφή που έρχεται πάντα απροσδόκητα.
Εστιάζοντας στο επίπεδο του Δήμου Ηρακλείου, μια καλή αρχή θα ήταν η καταγραφή όλων των ρεμάτων σημαντικών και μη, μεγάλων ή μικρών. Σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης θα πρέπει να ολοκληρωθεί η οριοθέτησή τους, με σαφή προτεραιότητα σε όσα κρίνεται απαραίτητος ο σχεδιασμός έργων διευθέτησης (για να προστατευτούν κατοικίες, επιχειρήσεις, υποδομές και ιδιοκτησίες). Παράλληλα, όσο δύσκολο και αν είναι, οφείλουμε να προχωρήσουμε στην απομάκρυνση χρήσεων, κατασκευών και αποθέσεων που εμποδίζουν τη ροή των χειμάρρων.
Με την πρωτοβουλία αυτή, ανοίγονται δύο σημαντικά πεδία δράσης για το Δήμο:
Το πρώτο πεδίο αφορά στην ιεράρχηση προτεραιοτήτων για τα σοβαρά έργα υποδομής που θα απαιτηθούν, την εξασφάλιση χρηματοδότησης και την ένταξη τους στο τεχνικό πρόγραμμα του Δήμου ή της Περιφέρειας.
Το δεύτερο πεδίο αφορά στο ξεβάλτωμα των «κολλημένων» πολεοδομικών μελετών (κυρίως) στο δυτικό μέτωπο της πόλης λόγω της γειτνίασης τους με το Γιόφυρο και τον Ξεροπόταμο. Είναι περιοχές με πυκνή κατοίκηση που λειτουργούν επί δεκαετίες υπό καθεστώς πολεοδομικής ομηρίας. Η ένταξή τους στον πολεοδομημένο ιστό της πόλης θα εξασφαλίσει πολύτιμο δημόσιο και κοινόχρηστο χώρο για τους πολίτες, θα συμβάλει στην αποτελεσματική κυκλοφοριακή οργάνωση του συνόλου της πόλης, θα δημιουργήσει κατάλληλες οδεύσεις διαφυγής σε περιπτώσεις έκτακτων φαινομένων και θα ολοκληρώσει το δίκτυο υποδομών (ύδρευσης, αποχέτευσης, επικοινωνίας, ενέργειας) για τις προβληματικότερες, ίσως, περιοχές της πόλης μας, ανοίγοντας το δρόμο και για αστικές αναπλάσεις που έχουν ανάγκη αυτές οι αυθόρμητα οργανωμένες λαϊκές γειτονιές.