Η Alpha Bank, σε συνεργασία με τοπικούς φορείς και το Μουσείο αρχαίας Ελεύθερνας, παρουσιάζουν μια έκθεση με επίκεντρο την κρητική νομισματοκοπία, αναδεικνύοντας πτυχές της πολιτικής, κοινωνικής, πολιτισμικής ζωής της Κρήτης.
Η αρχαιολογική σκαπάνη έχει αναδείξει αναμφισβήτητα ως το κύριο αστικό κέντρο της Κρήτης την μινωική Κνωσό, ωστόσο σημαντικές πόλεις και, κατ’ επέκταση, πολιτισμός είχαν αναπτυχθεί σε όλο το νησί. Απτή απόδειξη της ανάπτυξης στην κρητική γη κατά την αρχαιότητα είναι τα σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, από τα κτίσματα, τα αγάλματα και τους αμφορείς, μέχρι τα μικρότερα, αλλά ισάξιας σημασίας, αρχαία νομίσματα.
Ο αργυρός στατήρ της Γόρτυνας και ο αντίστοιχος της Κυδωνίας, η αργυρή δραχμή της Ελεύθερνας και το αργυρό δίδραχμο Ιεράπυτνας είναι μερικά από τα δείγματα της κρητικής νομισματοκοπίας και «μαρτυρούν» πολλά για την πολιτική, κοινωνική, πολιτισμική διαστρωμάτωση της εποχής στην περιοχή.
Αυτά τα νομίσματα περιλαμβάνονται στα συνολικά 124 που εκτίθενται μέχρι τις 15 Δεκεμβρίου 2019 στο Μουσείο αρχαίας Ελεύθερνας, στο πλαίσιο της περιοδικής έκθεσης «ΚΡΗΤΩΝ ΠΟΛΕΙΣ. Η ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΩΝ ΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ». Πρόκειται για μια συνδιοργάνωση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου και του Μουσείου αρχαίας Ελεύθερνας, του Πανεπιστημίου Κρήτης και της Νομισματικής Συλλογής της Alpha Bank, παρουσιάζοντας τη νομισματοκοπία των αρχαίων κρητικών πόλεων. Η Έκθεση επιχειρεί, μέσα από την παρουσίαση της νομισματικής κυκλοφορίας, να φωτίσει πτυχές της ιστορίας των πόλεων του νησιού, σε μία περίοδο που είναι λιγότερο μελετημένη και αναδεδειγμένη, αυτή των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων. Τα 124 νομίσματα – εκθέματα που προέρχονται από τις τέσσερις Εφορείες Αρχαιοτήτων της Κρήτης (Ηρακλείου, Λασιθίου, Ρεθύμνου και Χανίων) και από τη Νομισματική Συλλογή Alpha Bank.
Μέσα και από τη μελέτη των νομισμάτων προκύπτει ότι κατά την κλασική και την ελληνιστική περίοδο είχαν διαμορφωθεί στην Κρήτη πόλεις-κράτη που τις χαρακτήρισαν η αυτοχθονία, η αυτάρκεια και η τοπική ταυτότητα. Εκτιμάται ότι εκείνη την εποχή στην Κρήτη λειτουργούσαν σαράντα νομισματοκοπεία.
Η κυκλοφορία των νομισμάτων και η εικονογραφία τους αναδεικνύει σημαντικά ιστορικά στοιχεία, αναφορικά με τη θρησκεία και τις λατρευτικές πρακτικές, την οικονομία, αλλά και τις επαφές, εμπορικές ή άλλες, ακόμη και με τις συμμαχίες που αναπτύχθηκαν, τόσο μεταξύ των ίδιων των πόλεων, όσο και με τον υπόλοιπο κόσμο.
Η Έκθεση διαρθρώνεται σε δύο θεματικές ενότητες. Η πρώτη ενότητα παρουσιάζει τα αρχαία νομίσματα των κρητικών πόλεων, οι οποίες ακολουθούν τον σημερινό διαχωρισμό της Κρήτης σε τέσσερις νομούς. Η περιήγηση αρχίζει από τον νομό Χανίων, στα δυτικά, συνεχίζει στον νομό Ρεθύμνου και τον νομό Ηρακλείου και ολοκληρώνεται στην ανατολική άκρη του νησιού, στον νομό Λασιθίου. Η δεύτερη ενότητα παρουσιάζει ενδεικτικά τη νομισματική κυκλοφορία στην Κρήτη. Ξένα νομίσματα έφθαναν στην Κρήτη κυρίως μέσω της μισθοφορικής δραστηριότητας των Κρητών σε στρατιωτικές επιχειρήσεις μεγάλων δυνάμεων της ελληνιστικής περιόδου, καθώς και μέσω της παρουσίας ξένων στρατευμάτων στο νησί. Οι ξένες εκδόσεις αποθησαυρίζονται και αρκετές από αυτές επικόπτονται, χρησιμοποιούνται δηλαδή ως πέταλο για την έκδοση των τοπικών νομισμάτων.
Την Έκθεση συνοδεύει επιστημονικός κατάλογος, στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Την Έκθεση πλαισιώνουν επίσης:
- Το Coin o-rama, μία πολυμεσική εφαρμογή που υλοποίησε το Ινστιτούτο Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), η οποία προσφέρει στους επισκέπτες μεγεθυμένες εικόνες και περισσότερες πληροφορίες για τα νομίσματα που εκτίθενται. Επιπλέον, η εφαρμογή δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να «φτιάξουν το δικό τους νόμισμα».
- Η ψηφιακή προβολή της νομισματικής κυκλοφορίας στο νησί.