Η έλλειψη ενός σύγχρονου και ασφαλούς Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης είναι η μεγαλύτερη αδυναμία του εθνικού δικτύου υποδομών μας.
Πρόκειται για έργο υψηλού κόστους, του οποίου η χρηματοδότηση ουδέποτε ως τώρα διασφαλίσθηκε: 2,5 δισ. ευρώ συνολικά για μελέτες, απαλλοτριώσεις και κατασκευή από το Καστέλι Κισάμου ως τη Σητεία, σύμφωνα με την τελευταία δημοσιοποιημένη εκτίμηση του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης. Η έλλειψη χρηματοδότησης εξηγεί και την απαράδεκτη καθυστέρηση στην υλοποίηση.
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ επεχείρησε λίγες εβδομάδες πριν τις εκλογές να δώσει την εντύπωση ότι μετά από τέσσερα και πλέον χρόνια απραξίας και σιωπής απέκτησε αίφνης σχέδιο. Δεν παρουσίασε βέβαια την παραμικρή τεκμηρίωση για τη χρηματοδότηση του έργου, ούτε μελέτες για την κατασκευή του. Αυτές ανατέθηκαν από την παρούσα ηγεσία του Υπουργείου Υποδομών, και θα έχουν παραδοθεί στο σύνολό τους περίπου εντός εξαμήνου. Τα δεδομένα αυτά προσδιορίζουν και τους ρεαλιστικούς χρόνους προκήρυξης, συμβασιοποίησης και υλοποίησης των έργων.
Κατά τη συζήτηση του Κρατικού Προϋπολογισμού του 2020 στη Βουλή, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εξήγγειλε για πρώτη φορά από το βήμα της Βουλής τη δυνατότητα χρηματοδότησης του ΒΟΑΚ από τα SMPs και ANFAs. Από την επιστροφή δηλαδή στην Ελλάδα των κερδών που κατέγραψαν η ΕΚΤ και Κεντρικές Τράπεζες κρατών-μελών της ζώνης του ευρώ, διακρατώντας ομόλογα του ελληνικού δημοσίου που αγοράστηκαν σε πολύ χαμηλές τιμές, εξαιρέθηκαν όμως από το PSI.
Τη δυνατότητα της ουσιαστικής αξιοποίησης των χρημάτων αυτών για επενδύσεις, τη διασφάλισε ο Υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας στο Eurogroup του Δεκεμβρίου. (Εδώ η σχετική συζήτηση στη Βουλή)
Έχουμε λαμβάνειν ακόμη 4,2 δισ. περίπου ως το 2023 από την πηγή αυτή, τα οποία υπό τον όρο της τελικής έγκρισης από το Eurogroup του Ιουνίου, θα κατευθυνθούν σε δημόσιες επενδύσεις και ενίσχυση ιδιωτικών επενδύσεων μέσω χρηματοδότησης φοροαπαλλαγών.
Μεταξύ των εναλλακτικών στοχεύσεων δημοσίων επενδύσεων, ο ΒΟΑΚ ξεχωρίζει ως πεδίο προτεραιότητας για χρηματοδότηση υπό αυτούς τους όρους.
Είναι εύλογη η ένσταση: Δηλαδή πρέπει η μερίδα του λέοντος αυτής της νέας πηγής χρηματοδότησης δημοσίων επενδύσεων να απορροφηθεί από μια και μόνο Περιφέρεια; Γιατί;
Κατ’ αρχήν και μόνο το γεγονός ότι η Κρήτη είναι σήμερα η μόνη Περιφέρεια της χώρας χωρίς πραγματικό αυτοκινητόδρομο, θα ήταν επαρκής αιτιολόγηση. Όμως υπάρχει και άλλος λόγος, που θα πρέπει να πείσει και τους μη Κρητικούς: ο ΒΟΑΚ ως έργο έχει τα χαρακτηριστικά αυτά που θα επιτρέψουν να εγκριθεί τελικά από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς η εκταμίευση και αποτελεσματική απορρόφηση των πόρων. Το να επιχειρηθεί διασπορά των πόρων σε έργα μικρότερης κλίμακας και σημασίας ανά την Επικράτεια, θα μειώσει τις πιθανότητες εγκρίσεως του σχεδίου αξιοποίησης των SMPs και ANFAs συνολικά.
Τα χρήματα αυτά, θα αποδεσμευθούν για επενδύσεις υπό όρους. Το Eurogroup του Δεκεμβρίου εξουσιοδότησε τους ευρωπαϊκούς “Θεσμούς” να εξετάσουν την πρόταση αξιοποίησης των SMPs και ANFAs για τη χρηματοδότηση “αμοιβαία συμφωνηθησομένων επενδύσεων”. Τα τεχνικά κλιμάκια θα αξιολογήσουν τις επενδυτικές προτάσεις. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υποβληθούν προτάσεις έργων ώριμων, μεγάλης κλίμακας, με ουσιώδη συμβολή στην ανάπτυξη της περιοχής στην οποία θα υλοποιηθούν. Δύσκολα μπορεί να βρει κανείς στην Ελλάδα άλλα υποψήφια προς δημόσια χρηματοδότηση έργα, τα οποία να συγκρίνονται με το ΒΟΑΚ στο συνδυασμό αυτών των σημείων (μέγεθος, ωριμότητα, αναπτυξιακές επιπτώσεις).
Οι “Θεσμοί” θέτουν άλλη μια προϋπόθεση για την έγκριση των επενδύσεων: πρέπει η εκταμίευση να είναι δημοσιονομικά ουδέτερη, ήτοι οι επενδυτικές δαπάνες να αποπληρώνονται μέσα στο ίδιο έτος που εισρέουν τα SMPs και ANFAs. Αυτό μοιάζει πολύ δύσκολο εμπόδιο: Όμως για ένα έργο της κλίμακας του ΒΟΑΚ υπάρχει λύση την οποία έχει ήδη προτείνει (ανεπισήμως) ο υφυπουργός Οικονομικών Θ.Σκυλακάκης: μπορεί να δημιουργηθεί μια εταιρεία – όχημα ειδικού σκοπού για την κατασκευή του ΒΟΑΚ, στην οποία θα μεταφέρονται τα SMPs και ANFAs ως μετοχικό κεφάλαιο. Η εταιρεία μετά θα δαπανά σταδιακά το κεφάλαιο καθώς θα εξελίσσονται τα έργα. Αυτό λύνει τη δημοσιονομική σπαζοκεφαλιά – για το ΒΟΑΚ, όχι για έργα και εργάκια εδώ και εκεί!
Ευλόγως μας ενοχλεί το γεγονός ότι θα χρειαστεί να συμφωνήσουμε με τρίτους ποιες επενδύσεις θα χρηματοδοτηθούν με τα χρήματα αυτά, καθώς πράγματι η πατρίδα μας τα δικαιούται. Μπορούμε να συζητάμε την ηθική διάσταση της στάσης των εταίρων μας αενάως, πρέπει όμως να δούμε τί θα κάνουμε στην πράξη. Τα χρήματα αυτά καλώς ή κακώς είναι στα χέρια των κεντρικών τραπεζών των εταίρων μας στην Ευρωζώνη και στην ΕΚΤ. Δεν πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε ότι σήμερα, βρισκόμαστε σε δραματική βελτίωση σε σχέση με αυτό που συνέβαινε επί ΣΥΡΙΖΑ: αρχικά, το 2015 η ροή των χρημάτων αυτών σταμάτησε εντελώς (τα κρατούσαν οι κεντρικές τράπεζες!). Στη συνέχεια άρχισε ξανά η ροή με τη δέσμευση όμως ότι τα χρήματα χρησιμοποιούνταν μόνο για την αποπληρωμή του χρέους.
Τα SMPs και ΑΝFAs είναι μια μεγάλη ευκαιρία για την αλλαγή του τοπίου των δημοσίων υποδομών στην Ελλάδα. Η χρηματοδότηση του ΒΟΑΚ από αυτά, δεν είναι μόνο προς όφελος της Κρήτης, αλλά της εθνικής οικονομίας συνολικά.
- Ο Μανούσος Βολουδάκης είναι βουλευτής Χανίων της Νέας Δημοκρατίας
