Ο ”Πλοηγός δημιουργήθηκε το 1995 ως ιδέα και πρωτοβουλία του αείμνηστου Γιώργη Κλάδου πρώην Δημάρχου Ανωγείων (Πρύτανης της Αυτοδιοίκησης της Κρήτης) .
Την ιδέα του υιοθέτησαν 7 Αναπτυξιακές Εταιρείες από όλη την Κρήτη και δημιουργούσαν το ”ΚΕΚ Ανάπτυξη Κρήτης” με έμφαση στην κατάρτιση κι επιμόρφωση ως βασική ”συνιστώσα” της τοπικής ανάπτυξης.
Σήμερα, η ομάδα των ανθρώπων του δίνουν αγώνα ώστε να κατορθώσουν να χωρέσουν στον “χωροχρόνο” τις απαιτήσεις που διαμορφώθηκαν από τα δεδομένα που δημιούργησαν οι συνθήκες στην οικονομία το περιβάλλον και την δημόσια υγεία λόγω και της πανδημίας.
Χαρακτηριστικό είναι ότι πολλοί αυτοδιοικητικοί πέρασαν από τον ΠΛΟΗΓΟ τα προηγούμενα χρόνια.
Σήμερα συναντήσαμε τον πρώην Δήμαρχο επισκοπής Χάρη Ροδιτάκη στο πλαίσιο μιας δημοσιογραφικής έρευνας που συνδιάζει απαντήσεις για τα εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ που διαχειρίζεται ο φορέας υλοποιώντας προγράμματα καθώς και για την αποτελεσματικότητα αυτών ως προς τις τοπικές κοινωνίες στις οποίες απευθύνεται.
Ο ίδιος ως ένα από τα δύο πρόσωπα κλειδία μαζί με τον κύριο Ζερβό, στον ΠΛΟΗΓΟ, τονίζει μεταξύ άλλων ότι οι δράσεις αυτής της ομάδας αφορά μεγάλες κοινωνικές ομάδες προσεγγίζοντας τα, πιλοτικά στις κατηγορίες της μικροεπιχειρηματικότητας ,της μικροπαραγωγής και την ύπαιθρο ως ”υπόβαθρο για το χτίσιμο” και τον επαναπροσδιορισμο ενός διαχρονικά ζητούμενου παραγωγικού μοντέλου , με ποιοτικά , αξιακά και ηθικά χαρακτηριστικά.
Ερώτηση : Ποιο το μέγεθος των προερχόμενων από την Περιφέρεια Κρήτης πόρων ,πώς αξιοποιούνται μέσω Πλοηγού και σε ποιες κατηγορίες προγραμμάτων οδηγούνται ;
Χάρης Ροδιτάκης :
Ο ”Πλοηγός Εκπαιδευτική-Αναπτυξιακή” ως Παγκρήτιος φορέας πού είναι δραστηριοποιείται σε όλη την Κρήτη υλοποιώντας μία ποικιλία προγραμμάτων , μελετών ,ερευνών και παρεμβάσεων. Μέρος αυτών γίνονται σε συνεργασία και χρηματοδότηση της Περιφέρειας Κρήτης (από το 2017 μέχρι σήμερα).
Τα προγράμματα αυτά έχουν σε μεγάλο βαθμό ”πιλοτική διάσταση” , δηλ. δοκιμάζουν νέες προσεγγίσεις , επιχειρούν να παράξουν νέα μοντέλα , νέες μεθοδολογίες η να λειτουργήσουν νεα ”εργαλεία” για στήριξη του τοπικού σχεδιασμού και των φορέων που αποφασίζουν.
Ποιο συγκεκριμένα , υλοποιούμε τα παρακάτω προγράμματα:
1. στήριξη της οικοτεχνίας (σε συνεργασία με το τμήμα διατροφής-διατροφολογίας του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου) καθώς και της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας
2.στήριξη της Γυναικείας Χειροτεχνίας στην Κρήτη
3.δημιουργία-λειτουργία ”Παρατηρητηρίου Υπαίθρου Κρήτης” (επιστημονικά υπεύθυνο το Πολυτεχνείο Κρήτης)
4.στήριξη του συστήματος : ”Κρητική Διατροφή”
5. ”ανάπτυξη εργαλείων υποστήριξης πολιτικών εκπαίδευσης, κατάρτισης, συμβουλευτικής” (σε συνεργασία με την Eλληνική Eταιρεία Tοπικής Aνάπτυξης και Aυτοδιοίκησης)
O συνολικός αρχικός προϋπολογισμός των παραπάνω προγραμμάτων ανέρχεται στο ποσό των 700 χιλιάδων ευρώ περίπου , προερχόμενων από το πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων της Περιφέρειας Κρήτης .
Ο ”Πλοηγός” προσεγγίζει τα πιλοτικά αυτά προγράμματα υιοθετώντας ως ”συνειδητή και κυρίαρχη” την επιλογή του Τόπου ,της μικρής κλίμακας, της μικροεπιχειρηματικότητας ,της μικροπαραγωγής και την ύπαιθρο ως ”υπόβαθρο για το χτίσιμο” και τον επαναπροσδιορισμο ενός διαχρονικά ζητούμενου παραγωγικού μοντέλου , με ποιοτικά , αξιακά και ηθικά χαρακτηριστικά.
Ερώτηση : Εχει διαφοροποιήσει ή Πανδημία τον τρόπο υλοποίησης των παραπάνω αναφερομένων προγραμμάτων ;
Χ.Ρ: Ασφαλώς , όπως σε όλους τους χώρους και τομείς η Πανδημία λειτούργησε καθοριστικά και σε μας επιβραδύνοντας την πορεία των περισσότερων σχεδιασμών η προγραμμάτων . Με δεδομένο ότι τα περισσότερα προγράμματα μας δεν μπορούν να γίνουν εξ αποστάσεως αφού απαιτείται κοντινή και συχνή επαφή π.χ. με τους οικοτέχνες ,αγρότες ,κτηνοτρόφους , χειροτεχνικές επιχειρήσεις, συναντήσεις με τοπικούς φορείς κλπ , γίνεται εύκολα αντιληπτή η δυσκολία υλοποίησης τέτοιων δράσεων .
Ερώτηση: Πόσο κόσμο αφορούν τα προγράμματα αυτά , πόσοι/ες έχουν ωφεληθεί ,ποιες περιοχές και ποιο το μετρήσιμο αποτέλεσμα από τη μέχρι σήμερα υλοποίησή τους .
Απευθύνονται σε πολλές και διαφορετικές κατηγορίες πολιτών και φορέων. Από τους τίτλους και μόνο συμπεραίνονται κι οι αποδέκτες τους . Αγρότες ,κτηνοτρόφοι οικοτέχνες , γυναίκες με χειροτεχνική επιχειρηματική δραστηριότητα
(της πόλης και της υπαίθρου) , γυναίκες ενδιαφερόμενες για εκμάθηση χειροτεχνίας, αλλά και τοπικοί φορείς (δήμοι ,τοπικοί σύλλογοι πολιτισμού η αγροτικού ενδιαφέροντος, τοπικές πρωτοβουλίες πολιτών , κλπ) που σχεδιάζουν για τους πολίτες τους. Αφορούν όμως και τα Ερευνητικά και Πανεπιστημιακά Ιδρύματα της Κρήτης για τη μεταφορά αποτελεσμάτων έρευνας και γνώσεων που χρειάζεται η τοπική οικονομία .
Εντελώς ενδεικτικά (αφού τα προγράμματα βρίσκονται σε εξέλιξη ) αλλά και περιοριστικά λόγω του διατιθέμενου χώρου
παρουσίασης ,μπορούν να αναφερθούν τα παρακάτω.
Για το πρόγραμμα της οικοτεχνίας :
-δημιουργήθηκε για πρώτη φορά δομή (στον Πλοηγό) για να στηρίξει , εξειδικευμένα και συμπληρωματικά με τις υπηρεσίες της Περιφέρειας , την οικοτεχνία στην Κρήτη.
-δημιουργήθηκε (από τον Πλοηγό) το πρώτο στην Ελλάδα ”Δίκτυο Οικοτεχνών Κρήτης” με στόχο οι ίδιοι οι άνθρωποι του χώρου της οικοτεχνίας να αναλάβουν πρωτοβουλίες , ευθύνες και οφέλη .
-με βάση το ”Δίκτυο” δοκιμάστηκε για 18 περίπου μήνες η ”δόμηση” ενός μοντέλου οικοτεχνικής παραγωγής και μεταποίησης για “αποδεδειγμενα τοπικά, ασφαλή, υγιεινά προϊόντα, μέσω της συλλογικότητας με κοινωνικο-περιβαλλοντική
προσέγγιση”. Υπογράφτηκε Μνημόνιο συνεργασίας ,μεταξύ ”Πλοηγού” και του τμήματος Διατροφής και Διατροφολογίας ,του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, για την επιστημονική στήριξη των οικοτεχνών και του μοντέλου.
Παρά τις τεράστιες δυσκολίες του εγχειρήματος μπορούμε σήμερα να το προτείνουμε ολοκληρωμένο στους οικοτέχνες αλλά και στους αγρότες και κτηνοτρόφους της Κρήτης που επιθυμούν να ενταχθούν σε αυτό .
Για να φτάσουμε στο προαναφερόμενο μοντέλο έγιναν μεταξύ άλλων :
-27 συναντήσεις σε όλη την ύπαιθρο της Κρήτης με περίπου 800 συμμετέχοντες αγρότες/κτηνοτρόφους
-έγιναν 130 περίπου επισκέψεις ειδικών επιστημόνων και γεωπόνων η άλλων ειδικοτήτων στις αγροτικές εκμεταλλεύσεις των μελών του ”Δικτύου” τόσο κατά την παραγωγική διαδικασία όσο και στους χώρους μεταποίησης των προϊόντων
-πραγματοποιήθηκαν 10 στοχευμένα επιμορφωτικά προγράμματα με συμμετοχή άνω των100 η εν δυνάμει οικοτεχνών.
-έγινε συγγραφή 4 οδηγών για 4 βασικά οικοτεχνικά προϊόντα (εκτύπωση Μάρτιο)
– μεγάλος αριθμός αναλύσεων εδαφών και προϊόντων κλπ.
-βρίσκεται υπό ολοκλήρωση ”Ψηφιακο εκθετήριο οικοτεχνικών προϊόντων”
-18 συνολικά επιστήμονες συμμετείχαν μέχρι σήμερα στο ”χτίσιμο” του οικοτεχνικού μοντέλου
Επόμενος μεγάλος στόχος : επικοινωνία του μοντέλου με όλους τους δυνατούς τρόπους και μέσα ώστε να φθάσει σε όλους , ενδιαφερόμενους/ες.
Ενδεικτικά και μετρήσιμα είναι τα αποτελέσματα και για τα αλλα προγράμματα:
Χειροτεχνεία
-ξεκινήσαμε την καταγραφή-αξιολόγηση και αποτύπωση των γυναικείων χειροτεχνιών επιχειρήσεων στην Κρήτη
-συναντήσεις με εκπροσώπους των δήμων σε όλη την Κρήτη για την αξιοποίηση και οργάνωση του προγράμματος σε τοπικό επίπεδο (οι έκτακτες συνθήκες ανέστειλαν την πορεία των δράσεων αυτών) .
-το 2019 ολοκληρώθηκε ο ”Ψηφιακός χάρτης γυναικείων χειροτεχνικών επιχειρήσεων Κρήτης” (εμπλουτίζεται σταδιακά) για τη σύνδεσή τους με την αγορά και ιδίως με την τουριστική αγορά .
-εκπονήθηκε ”Σχέδιο προώθησης χειροτεχνικών προϊόντων ”
-πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις ενημέρωσης -πληροφόρησης -σχεδιασμού δράσεων (πριν την απαγόρευση ) στους δήμους Χανίων, Ηρακλείου, Ιεράπετρας ,Σητείας , Χερσονήσου , Μαλεβιζιου , Οροπεδίου Λασιθίου
– 100 περίπου γυναίκες που δραστηριοποιούνται στο χώρο της χειροτεχνίας , στηρίζονται
-πραγματοποιήθηκαν 6 προγράμματα στοχευμένης κατάρτισης με συμμετοχή 130 περίπου γυναικών σε θέματα που οι ιδιες επέλεξαν.
-στήριξη (δράσεις που θα συνεχιστούν) του Καλλιτεχνικού Χωριού Χανίων (20 εργαστήρια)
-ολοκληρώνεται άμεσα το ” Ψηφιακό εκθετήριο Χειροτεχνικών προϊόντων” όπου θα μπορούν να ”φιλοξενούνται και να προβαλλονται” οι σχετικές επιχειρήσεις και τα προϊόντα τους.
”Παρατηρητηρίου Υπαίθρου Κρήτης ” (Π.Υ.Κ.)
– νέο ”επιστημονικό εργαλείο” (το πρώτο σχετικό στην Ελλάδα) με βασικό στόχο την στήριξη των φορέων της Κρήτης ,που σχεδιάζουν (Περιφέρεια ,Δήμοι ,Αναπτυξιακοί φορείς ,άλλοι Τοπικοί φορείς κλπ..), μέσα από την ανάδειξη και επιστημονική τεκμηρίωση κατευθύνσεων, αναπτυξιακού και άλλου περιεχομένου.
Κατευθύνσεις που προκύπτουν μέσα από την συγκέντρωση ,έρευνα και ανάλυση στοιχείων και δεδομένων καθώς και από την εκπόνηση στοχευμένων μελετών όπως π.χ.
-πιλοτική μελετη με βάση το Οροπέδιο Λασιθίου και με προέκταση σε κάθε ανάλογη περιοχή της Κρήτης ( Πολυτεχνείο Κρήτης)
-μελέτη-έρευνα ”Εκτίμησης αναγκών και μελέτης τοπικού Αξιακου συστήματος Οροπεδίου Λασιθίου (Πανεπιστήμιο Κρήτης)
-μελέτη ”καταγραφή- αξιολόγηση -ιεραρχιση οικισμών” (30 -40), κατά μήκος ή διπλά στο Ευρωπαϊκό Ορεινό μονοπάτι Ε4 (Πολυτεχνείο Κρήτης) με στόχευση την οργάνωση τοπικών οικονομικών συστημάτων με βάση τους οικισμούς.
-για όλες αυτές τις δράσεις πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις συντονισμού , σε όλους τους δήμους της Κρήτης για ευρύτερες συνεργασίες
-δημιουργήθηκε βάση δεδομένων (χωρικών και άλλων) σε σχέση με την Κρητική ύπαιθρο .
”Στήριξη συστήματος Κρητικής διατροφής” (το πιο πρόσφατο σε σχέση με τα προηγούμενα) αντιμετώπισε πολλά προβλήματα λόγω των απαγορεύσεων κατά το 2020 :
-βρίσκεται σε εξέλιξη η ”καταγραφή -αξιολόγηση των αγροτο-βιομηχανικών ιστορικών κτιρίων και χώρων (σε όλη την Κρήτη) σχετικών με την αγροτική παραγωγική διαδικασία και τα προϊόντα της κληρονομιά σε όλη την Κρήτη (Πολυτεχνείο Κρήτης) με στόχο τη διατύπωση οριζόντιων πολιτικών αξιοποίησης -επαναχρησιμοποίησης τους.
-βρίσκεται επίσης σε εξέλιξη σχετική μελέτη- έρευνα με προσέγγιση της διατροφής ως ”βασικού στοιχείου της κριτικής πολιτισμικής κληρονομιάς και των προϊόντων της κρητικής γης ως διαχρονικές αξίες” (συγκέντρωση, ανάλυση, αξιολόγηση σχετικών δεδομένων και λαογραφικού υλικού -Πανεπιστήμιο Κρήτης) με στοχο την πολιτισμική τεκμηρίωση του κρητικού διατροφικού πολιτισμού.
Κοινωνική οικονομία :
-βρίσκονται σε εξέλιξη διεργασίες ”οριμανσης” ( 3 ομάδες ενδιαφερομένων γυναικών) για την σύσταση τριών κοινωνικών επιχει-ρήσεων
-έχουν εκπονηθεί 10 επιχειρησιακά σχέδια για κοινωνικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες (Ρέθυμνο,Ιεράπετρα , Ηράκλειο )
Πρόγραμμα για την ”Ανάπτυξη μεθοδολογίας και εργαλείων υποστήριξης πολιτικών εκπαίδευσης , κατάρτισης και συμβουλευτικής” που υλοποιείται σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης
-συγκεντρώνονται και γίνεται επεξεργασία στοιχείων και δεδομένων για την προετοιμασία μιας περιφερειακής στρατηγικής Δια Βίου Μάθησης
Ερώτηση Ποιος ο σχεδιασμός για το 2021 ,όσον αφορά τα προαναφερόμενα προγράμματα και τις χρηματοδοτήσεις τους και ποιες οι προτεραιότητες ;
Χ.Ρ: Για τα επόμενα 2- 3 χρόνια , η συνέχιση αυτών των προγραμμάτων θα γίνει στη βάση αντίστοιχου περίπου ύψους πόρων με τις αρχικές εγκρίσεις .
Στην παρούσα φάση η Περιφέρεια Κρήτης κρίνει ότι παρά τις καθυστερήσεις , λόγω των απρόβλεπτων συνθηκών, τα προγράμματα αυτά θα πρέπει να συνεχιστούν με επιμέρους τροποποιήσεις η μικρό αλλαγές ώστε να είναι σε θέση να περάσουν από την σημερινή ”πιλοτική τους διάσταση” σε ένα διευρυμένο επίπεδο σε σχέση με την σημερινή τους κλίμακα .
Αυτό σημαίνει π.χ. ότι από την δημιουργία και οργάνωση του Δικτύου Οικοτεχνών Κρήτης θα πρέπει να περάσουμε στην ”οργάνωση του ευρύτερου οικοσυστήματος της οικοτεχνίας της Κρήτης” με προϋποθέσεις και πλαίσιο .
Αυτό θα έπρεπε να έχει ξεκινήσει το 2020. Ευελπιστούμε ότι οι συνθήκες θα μας επιτρέψουν να το κάνουμε το 2021 .Είμαστε έτοιμοι για αυτό .
Στις προτεραιότητες για το 2021 βρίσκονται :
-η επεξεργασία κατευθύνσεων για οριζόντιες πολιτικές σε επίπεδο Κρήτης .Κατευθύνσεων πού θα αναδειχθούν μέσα από την ολοκλήρωση των μελετών- ερευνών που εκπονούνται.
-ολοκλήρωση -αξιοποίηση των ”ψηφιακών εργαλείων” προώθησης τόσο των χειροτεχνιών όσο και των οικοτεχικών προϊόντων καθώς και των αντίστοιχων προϊόντων των κοινωνικών επιχειρήσεων ,
-πιλοτική έναρξη λειτουργείας δημοτικών αγορών , αντίστοιχων προϊόντων .
-έμφαση στο θέμα του γαστρονομικού πολιτισμού της Κρήτης και την σύνδεση του με τη μαθητική κοινότητα , για μια νεα διατροφική και καταναλωτική συμπεριφορά , συνδεση με τον τουρισμό και οργάνωση σχετικών διαδρομών γαστρονομικού τουρισμού.
-έναρξη οργάνωσης τοπικών Συστημάτων γύρω από οικισμούς και η αξιοποίηση , ως βάση σχεδιασμού, του κοινωνικού κεφαλαίου τόσο της υπαίθρου όσο και των αστικών κέντρων
-έναρξη προσπαθειών σύνδεσης των ερευνητικών χωρών και των αποτελεσμάτων που παράγονται σε αυτά σε μια προσπάθεια στήριξης του Κρητικού διατροφικού πολιτισμού και των προϊόντων που τον συνθέτουν , με τεκμηριωμένο επιστημονικά τρόπο.
Ερώτηση Τι είναι ο ”Πλοηγός” ; Ποιοι είναι οι άνθρωποι που υπηρετούν τον πλοηγό τα τελευταία χρόνια και ποιοι βοηθούν στην υλοποίηση των προγραμμάτων του;
Χ.Ρ : Ο ”Πλοηγός δημιουργήθηκε το 1995 ως ιδέα και πρωτοβουλία του αείμνηστου Γιώργη Κλάδου πρώην Δημάρχου Ανωγείων (Πρύτανης της Αυτοδιοίκησης της Κρήτης) . Την ιδέα του υιοθέτησαν 7 Αναπτυξιακές Εταιρείες από όλη την Κρήτη και δημιουργούσαν το ”ΚΕΚ Ανάπτυξη Κρήτης” με έμφαση στην κατάρτιση κι επιμόρφωση ώς βασική ”συνιστώσα” της τοπικής ανάπτυξης .
-το 2015 διευρύνεται τόσο η μετοχική σύνθεση του (εκτός των αναπτυξιακών εταιρειών γίνονται μέλη , η Περιφερειακή Ένωση Δήμων Κρήτης , Ενώσεις από το πρωτογενή τομέα και τον Τουριστικό χώρο , από το χώρο της Επιχειρηματικότητας και των Κοινωνικών δικτύων) όσο και οι καταστατικοί σκοποί του , με νεα επωνυμία : ”Πλοηγός Εκπαιδευτική -Αναπτυξιακή” .
Ενας σύγχρονος παγκρήτιος φορεας ,μη κερδοσκοπικού σκοπού .
Ο εμπνευστής και ιδρυτής του , Γιώργης Κλάδος , υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος του απο το1995-2002 .
Τον διαδέχτηκε ο πρώην Δήμαρχος Σητείας Νίκος Πετράκης , 2003-2016, (από τους ανθρώπους που σημάδεψαν επίσης την κρητική αυτοδιοίκηση) .Από τον Ιούνιο του 2016 μέχρι σήμερα βρίσκεται στο τιμόνι του ”Πλοηγού” , ο Χάρης Ροδιτακης πρώην Δήμαρχος Επισκοπής.
Σημαντική όμως είναι η προσφορά των ανθρώπων που βρίσκονται στη διοίκηση ,δήμαρχοι προερχόμενοι από την αυτοδιοίκηση, πρόεδροι η εκπρόσωποι τους από φορείς της παραγωγής και της επιχειρηματικότητας , τον χώρο της εργασίας, του πολιτισμού και της κοινωνίας, αφού μεταφέρουν εμπειρίες και γνώσεις βοηθώντας ώστε οι αποφάσεις που λαμβάνονται να καταλήγουν σε ουσιαστικά αποτελέσματα.
Τα Πανεπιστημιακά κι Ερευνητικά ιδρύματα της Κρήτης θεωρούνται για τον ”Πλοηγο” (μέσα από τις συνεργασίες που υπάρχουν) σημαντικοί συνεργάτες για τον κοινό σκοπό.
Αυτονόητη θεωρείται επίσης η βοήθεια και η στήριξη που παρέχουν οι Αναπτυξιακές Εταιρείες-μέλη του Πλοηγού .
Προφανώς χωρίς ένα σταθερό τοπίο μόνιμων συνεργατών (8-10) , κοντά στους οποίους έρχεται και προστίθεται ένας μεγάλος αριθμός Εξωτερικών ειδικών συνεργατών , δεν θα μπορούσαν να προχωρήσουν τόσο σημαντικά θέματα.
Πιστεύουμε όμως ότι όλος αυτός ο κόσμος στηρίζει ουσιαστικά, όχι τόσο τον ”Πλοηγό” , όσο την επίλυση ενός ”δύσκολου διαχρονικά σταυρόλεξου” που δεν είναι άλλο από το να πάει ο τόπος παρακάτω με σύγχρονους, ηθικούς κι αποτελεσματικούς όρους.