Στην ψηφιακή εποχή, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν γίνει αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς μας, επηρεάζοντας τον τρόπο με τον οποίο καταναλώνουμε πληροφορίες και συνδεόμαστε με άλλους. Στο επίκεντρο αυτής της εμπειρίας βρίσκονται οι αλγόριθμοι, εξελιγμένοι μαθηματικοί τύποι που έχουν σχεδιαστεί για να επιμελούνται τις ροές περιεχομένου μας. Ενώ οι αλγόριθμοι αυτοί στοχεύουν στη βελτίωση της εμπειρίας των χρηστών, προσαρμόζοντας το περιεχόμενο στις ατομικές προτιμήσεις, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία ότι συμβάλλουν στην “ισοπέδωση” του πολιτισμού μας. Αν, για παράδειγμα, ανοίγατε το Facebook, το Twitter ή το Instagram πριν από περίπου μια δεκαετία, πιθανότατα θα βλέπατε αναρτήσεις από φίλους και συγγενείς, με χρονολογική σειρά. Σήμερα, οι χρήστες δέχονται έναν καταιγισμό περιεχομένου που επιμελείται ένας αλγόριθμος. Έχετε πάθος με τα φυτά; Αθλητισμός; Γάτες; Πολιτική; Αυτό θα δείτε. Αυτές οι αλγοριθμικές συστάσεις μοιάζουν να υπαγορεύουν τα πάντα, από τη μουσική, τις ειδήσεις και τις ταινίες που καταναλώνουμε, μέχρι τα φαγητά που τρώμε και τα μέρη που πηγαίνουμε. Αυτό το άρθρο διερευνά τον τρόπο με τον οποίο οι αλγόριθμοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης λαμβάνουν αποφάσεις για εμάς και τον αντίκτυπό τους στην ποικιλομορφία του πολιτιστικού λόγου.
Αλλάζοντας τον πολιτιστικό διάλογο
Μπορεί ένας αλγόριθμος να έχει τη δύναμη να αλλάξει τόσο πολύ τον πολιτισμό μας; Και όμως, αυτά τα μηχανάκια που έχουν σχεδιαστεί για να βελτιστοποιήσουν την διαδικτυακή μας εμπειρία, τελικά μοιάζουν να έχουν ξεπεράσει τον αρχικό τους σκοπό. Αυτοί οι αλγόριθμοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι διαβόητοι για τη δημιουργία φίλτρων, όπου οι χρήστες εκτίθενται σε πληροφορίες που ευθυγραμμίζονται με τις υπάρχουσες πεποιθήσεις και προτιμήσεις τους. Ωστόσο εδώ προκύπτει και ο πρώτος τρόπος με τον οποίο κατευθύνουν την εμπειρία μας. Το λεγόμενο «φαινόμενο του Echo Chamber» προκύπτει καθώς αυτοί οι αλγόριθμοι δίνουν προτεραιότητα σε περιεχόμενο που ενισχύει τις κοσμοθεωρίες μας, περιορίζοντας την έκθεση σε διαφορετικές προοπτικές. Ως αποτέλεσμα, οι χρήστες βρίσκονται περιτριγυρισμένοι από ομοϊδεάτες, ενισχύοντας τις δικές τους προκαταλήψεις και απομονώνοντάς τους από τις αντίθετες απόψεις. Αυτός ο περιορισμός των απόψεων συμβάλλει τελικά σημαντικά στην ισοπέδωση του πολιτισμού μας, αλλά και την απομόνωση της σκέψης μας.
Αιτία πίσω από αυτό είναι ότι οι αλγόριθμοι δεν είναι ουδέτεροι. Εκπαιδεύονται με βάση ιστορικά δεδομένα χρηστών, και αν τα δεδομένα αυτά περιέχουν προκαταλήψεις, οι αλγόριθμοι μπορεί να διαιωνίζουν και να ενισχύουν αυτές τις μεροληψίες. Αυτό εγείρει ανησυχίες σχετικά με τη δίκαιη εκπροσώπηση διαφορετικών φωνών στον πολιτιστικό μας διάλογο. Οι περιθωριοποιημένες ομάδες και οι λιγότερο επικρατούσες προοπτικές μπορεί τελικά να υποεκπροσωπούνται συστηματικά, επιδεινώνοντας τις υπάρχουσες ανισότητες. Η αλγοριθμική ενίσχυση ορισμένων φωνών εις βάρος άλλων, συμβάλλει έτσι σε ένα ισοπεδωτικό αποτέλεσμα ενισχύοντας τις πολιτιστικές νόρμες και περιορίζοντας τον πλούτο του συλλογικού μας διαλόγου.
Τρέχοντα θέματα και virality
Η επιδίωξη των trending topics και του viral περιεχομένου είναι ένας άλλος τρόπος με τον οποίο οι αλγόριθμοι ισοπεδώνουν τον πολιτιστικό μας λόγο. Δίνοντας προτεραιότητα στο περιεχόμενο που αποκτά ταχεία δημοτικότητα, οι αλγόριθμοι αυτοί συγκεντρώνουν την προσοχή γύρω από μερικά ευρέως ελκυστικά θέματα. Συνήθως το περιεχόμενο που είναι εύπεπτο και προκαλεί έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις ευνοείται και υπάρχει μια έντονη προτίμηση σε εντυπωσιοθηρικό ή συναισθηματικά φορτισμένο περιεχόμενο. Αντίθετα, το εξειδικευμένο ή λιγότερο mainstream περιεχόμενο επισκιάζεται, οδηγώντας σε ένα πολιτιστικό τοπίο που κυριαρχείται από μια χούφτα trending θεμάτων. Η συνεχής έμφαση στη virality μπορεί να συμβάλει στη μείωση της ποικιλομορφίας του πολιτιστικού λόγου, καθώς ο αλγόριθμος κατευθύνει την προσοχή προς ένα επιλεγμένο σύνολο ευρέως αποδεκτών θεμάτων.
Επειδή λοιπόν, οι αλγόριθμοι είναι προγραμματισμένοι να δίνουν προτεραιότητα στο περιεχόμενο που δημιουργεί υψηλά επίπεδα εμπλοκής, όπως συμπάθειες, κοινοποιήσεις και σχόλια, αυτή η έμφαση στη δημοτικότητα μπορεί να οδηγήσει στην ομογενοποίηση του περιεχομένου. Εκεί οι δημιουργοί και οι χρήστες ενθαρρύνονται να παράγουν ή να ασχολούνται με περιεχόμενο που είναι πιο πιθανό να συγκεντρώσει θετικά σχόλια. Κατά συνέπεια, το φάσμα της ποικιλομορφίας του περιεχομένου κινδυνεύει, καθώς ο αλγόριθμος ευνοεί το δημοφιλές και εύκολα καταναλώσιμο υλικό, συμβάλλοντας στην ισοπέδωση της πολιτιστικής έκφρασης.
Βοήθεια, ο αλγόριθμος!
Μπορούμε να διαφοροποιηθούμε από την υπάρχουσα κατάσταση; Η αλήθεια είναι ότι η αποφυγή των ισοπεδωτικών επιδράσεων των αλγορίθμων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στον πολιτιστικό διάλογο, απαιτεί έναν συνδυασμό ατομικών δράσεων, βελτιώσεων των πλατφορμών και ευρύτερων κοινωνικών αλλαγών. Τι μπορούμε όμως να κάνουμε εμείς;
• Διαφοροποιήστε τις ροές σας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης:
Αναζητήστε ενεργά και ακολουθήστε λογαριασμούς που παρουσιάζουν διαφορετικές οπτικές γωνίες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αμφισβητούν τις υπάρχουσες πεποιθήσεις σας. Αυτό συμβάλλει στην αντιμετώπιση του φαινομένου του θαλάμου ηχούς, εκθέτοντάς σας σε ένα ευρύτερο φάσμα απόψεων και ιδεών.
• Ελέγχετε και προσαρμόζετε τακτικά τις ρυθμίσεις απορρήτου:
Ελέγξτε και προσαρμόστε τις ρυθμίσεις απορρήτου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να ελέγχετε τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται από τους αλγόριθμους. Ο περιορισμός των πληροφοριών που χρησιμοποιούν οι αλγόριθμοι για την επιμέλεια του περιεχομένου σας μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή υπερβολικής εξατομίκευσης και να μειώσει τον κίνδυνο φίλτρων.
• Υποστηρίξτε και ενισχύστε τις διαφορετικές φωνές:
Μοιραστείτε και προωθήστε ενεργά περιεχόμενο από δημιουργούς που εκπροσωπούν διαφορετικά υπόβαθρα και προοπτικές. Ενισχύοντας τις υποεκπροσωπούμενες φωνές, συμβάλλετε σε έναν πολιτιστικό διάλογο χωρίς αποκλεισμούς.
• Απαιτήστε διαφάνεια από τις πλατφόρμες:
Υποστηρίξτε τη διαφάνεια στις αλγοριθμικές διαδικασίες από τις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ενθαρρύνετε τις πλατφόρμες να αποκαλύπτουν τον τρόπο λειτουργίας των αλγορίθμων τους, να αντιμετωπίζουν τις προκαταλήψεις και να παρέχουν στους χρήστες μεγαλύτερο έλεγχο στις προτιμήσεις τους ως προς το περιεχόμενό τους.
• Εξερευνήστε εναλλακτικές πλατφόρμες:
Εξετάστε το ενδεχόμενο να εξερευνήσετε εναλλακτικές πλατφόρμες κοινωνικών μέσων που δίνουν προτεραιότητα σε διαφορετικές αλγοριθμικές προσεγγίσεις ή δίνουν έμφαση στην επιμέλεια περιεχομένου με γνώμονα την κοινότητα. Η διαφοροποίηση της διαδικτυακής σας παρουσίας μπορεί να μειώσει την εξάρτηση από ένα μόνο αλγοριθμικό σύστημα.
• Παραμείνετε ενημερωμένοι και προσαρμοστικοί:
Μείνετε ενήμεροι για τις ενημερώσεις και τις αλλαγές στους αλγόριθμους των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι πλατφόρμες εξελίσσουν συνεχώς τους αλγορίθμους τους, και το να παραμένετε προσαρμοστικοί σας επιτρέπει να πλοηγείστε καλύτερα και να κατανοείτε τον αντίκτυπο στον πολιτιστικό σας διάλογο.