Πάνω από 260 εκατομμύρια άνθρωποι στο κόσμο και περισσότεροι από 800.000 στην Ελλάδα πάσχουν από βρογχικό άσθμα, που προσβάλλει τόσο παιδιά όσο και ενήλικες. Ιδιαίτερα για τα παιδιά αποτελεί την πιο κοινή χρόνια νόσο. Το άσθμα προκαλείται από φλεγμονή και στένωση των μικρών αεραγωγών στους πνεύμονες και τα συμπτώματα περιλαμβάνουν δύσπνοια, έντονο βήχα, συριγμό και σφίξιμο στο στήθος.
Τα συμπτώματα κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρά ανάλογα με την περίπτωση και μπορεί να περιορίζονται με την πάροδο του χρόνου. Αν και πρόκειται για μια σοβαρή κατάσταση, σήμερα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη σωστή θεραπεία. Τα εισπνεόμενα φάρμακα, σε συνδυασμό με την αποφυγή παραγόντων που προκαλούν το άσθμα, μπορούν να ελέγξουν τα συμπτώματα και να επιτρέψουν στα άτομα με άσθμα να ζήσουν μια φυσιολογική και δραστήρια ζωή.
Οι περισσότεροι θάνατοι που σχετίζονται με το άσθμα καταγράφονται σε χώρες χαμηλού εισοδήματος, με ανεπαρκείς υπηρεσίες διάγνωσης και ελλιπείς θεραπείες. Τα άτομα με άσθμα που δεν υποβάλλονται σε κάποια θεραπεία υποφέρουν από διαταραχές ύπνου, κούραση και έλλειψη συγκέντρωσης και εάν τα συμπτώματα είναι πιο σοβαρά, τότε μπορούν να οδηγήσουν σε θάνατο.
Τι είναι η κρίση άσθματος
Όταν αναπνέετε κανονικά, οι μύες γύρω από τους αεραγωγούς σας χαλαρώνουν, αφήνοντας τον αέρα να κινείται εύκολα και αθόρυβα. Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης άσθματος, τρία πράγματα μπορούν να συμβούν:
Βρογχόσπασμος: Οι μύες γύρω από τους αεραγωγούς συστέλλονται, σφίγγονται με αποτέλεσμα να στενεύουν οι αεραγωγοί και ο αέρας να μην μπορεί να ρέει ελεύθερα αυτών.
Φλεγμονή: Σε αυτή την περίπτωση η επένδυση των αεραγωγών πρήζεται και το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Το πέρασμα στενεύει και δεν περνάει τόσος αέρας στους πνεύμονες.
Παραγωγή βλέννας: Κατά την κρίση ο οργανισμός παράγει περισσότερη βλέννα, η οποία φράζει τους αεραγωγούς.
Συμπτώματα του άσθματος
Τα συμπτώματα του άσθματος μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο και ανά περιόδους μπορεί να οξύνονται. Αυτές οι καταστάσεις αποκαλούνται «κρίσεις άσθματος» και τα συμπτώματα συνήθως χειροτερεύουν τη νύχτα ή κατά τη διάρκεια μιας πιο έντονης σωματικής δραστηριότητας. Τα κοινά συμπτώματα του άσθματος περιλαμβάνουν:
- επίμονος βήχας, ειδικά τη νύχτα
- συριγμός κατά την εκπνοή και μερικές φορές κατά την εισπνοή
- δύσπνοια, μερικές φορές ακόμη και σε φάση ξεκούρασης
- σφίξιμο στο στήθος που καθιστά δύσκολη τη βαθιά αναπνοή
Οι δύο τύποι άσθματος
Τα συμπτώματα επιδεινώνονται κατά τις αλλαγές του καιρού ή εξαιτίας κάποιου κρυολογήματος, από το άγχος, αλλά και τη σκόνη, τον καπνό, τις αναθυμιάσεις, τη γύρη, τη μούχλα, το τρίχωμα και τα φτερά των ζωών, ενδεχομένως και από έντονα αρώματα ή σαπούνια. Βάσει αυτών των παραγόντων, υπάρχουν δύο τύποι άσθματος:
- Αλλεργικό άσθμα, το οποίο πυροδοτείται από τις αλλεργίες ορισμένων ανθρώπων.
- Μη αλλεργικό άσθμα, το οποίο προκαλείται από εξωτερικούς παράγοντες, όπως η άσκηση, το άγχος, η ασθένεια και ο καιρός.
Αιτίες άσθματος
Η εμφάνιση άσθματος φαίνεται να συνδέεται με μια σειρά από επιβαρυντικούς παράγοντες και συχνά είναι δύσκολο να εντοπιστεί μία και μοναδική άμεση αιτία. Βασικοί παράγοντες εμφάνισης φαίνεται ότι είναι:
Αλλεργίες: Το έκζεμα και η ρινίτιδα έχει διαπιστωθεί πως αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης άσθματος.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Η έκθεση σε ουσίες που ερεθίζουν τους αεραγωγούς, όπως ατμοσφαιρική ρύπανση, αλλεργιογόνα, τοξίνες, αναθυμιάσεις και κάπνισμα (ενεργητικό ή παθητικό).
Γενετικοί παράγοντες: Εάν η οικογένειά σας έχει ιστορικό άσθματος ή αλλεργικών ασθενειών, έχετε υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξετε τη νόσο.
Αναπνευστικές λοιμώξεις: Ορισμένες αναπνευστικές λοιμώξεις μπορεί να βλάψουν τους αναπτυσσόμενους πνεύμονες των μικρών παιδιών και να πυροδοτήσουν το άσθμα.
Επίσης έχει διαπιστωθεί πως τα παιδιά και οι ενήλικες που είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο άσθματος.
Θεραπεία άσθματος
Το άσθμα δεν μπορεί να θεραπευτεί πλήρως, αλλά υπάρχουν πολλά διαθέσιμα φάρμακα, που περιορίζουν σημαντικά τα συμπτώματα. Η πιο κοινή θεραπεία είναι η χρήση συσκευής εισπνοής, η οποία χορηγεί το φάρμακο απευθείας στους πνεύμονες. Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι συσκευής εισπνοής:
- βρογχοδιασταλτικά (όπως η σαλβουταμόλη), που ανοίγουν τις διόδους του αέρα και ανακουφίζουν τα συμπτώματα.
- στεροειδή (όπως η μπεκλομεταζόνη), που μειώνουν τη φλεγμονή στις διόδους του αέρα, γεγονός που βελτιώνει τα συμπτώματα άσθματος και μειώνει τον κίνδυνο σοβαρών κρίσεων άσθματος και θανάτου.
Τα άτομα με άσθμα μπορεί να χρειαστεί να χρησιμοποιούν τη συσκευή εισπνοής τους κάθε μέρα. Η θεραπεία τους εξαρτάται από τη συχνότητα των συμπτωμάτων. Σε κάθε περίπτωση, με τις συσκευές εισπνοής μπορούν να απολαμβάνουν μια φυσιολογική και δραστήρια ζωή.
Αυτοφροντίδα
Τα άτομα με άσθμα και οι οικογένειές τους χρειάζεται επίσης να κατανοήσουν περισσότερα την ασθένεια και αυτό, εκτός από τις θεραπευτικές επιλογές τους, περιλαμβάνει και τα ερεθίσματα που πρέπει να αποφεύγονται και τον τρόπο διαχείρισης των συμπτωμάτων. Είναι σημαντικό για τα άτομα με άσθμα να γνωρίζουν πώς να αυξάνουν τη θεραπεία τους όταν τα συμπτώματά τους επιδεινώνονται για να αποφύγουν μια σοβαρή κρίση.