Το φάντασμα του αποπληθωρισμού πλανάται πάνω από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, αρκετές από τις οποίες εμφανίζουν πλέον αρνητικό πληθωρισμό. Η πρόσφατη πτώση στην τιμή του πετρελαίου έρχεται να διογκώσει ακόμη περισσότερο το πρόβλημα.
Παράλληλα το δημόσιο χρέος των περισσότερων χωρών διογκώθηκε μέσα στα χρόνια της κρίσης και τα ελλείμματα τιθασεύτηκαν μεν κάπως αλλά δεν εξαλείφθηκαν, και οι όποιες προσπάθειες μείωσης του είχαν τεράστιο κοινωνικό και πολιτικό κόστος. Ο συνδυασμός ενός περιβάλλοντος αποπληθωρισμού με υψηλό δημόσιο χρέος και έλλειμμα είναι η χρυσή συνταγή για πολυετή περίοδο οικονομικής ύφεσης.
Και όλα αυτά συμβαίνουν σε ολοένα και περισσότερο ασταθές πολιτικό περιβάλλον. Οι αντιευρωπαϊκές φωνές αρχίζουν και πυκνώνουν σε όλη την Ευρώπη. Σε άλλες χώρες παίρνουν κεφάλι τα εθνικιστικά κόμματα και σε άλλες τα περισσότερο αριστερά κόμματα αμφισβήτησης. Συνισταμένη όλων είναι η απώλεια κοινής γραμμής και κατεύθυνσης στην Ευρώπη, με την δυσπιστία μεταξύ των λαών αλλά και μεταξύ των πολιτών μιας χώρας και των πολιτικών της κομμάτων να βρίσκεται στο ζενίθ.
Το βασικό ερώτημα για το ποιο είναι το βέλτιστο μίγμα πολιτικής που μπορεί να βγάλει το σύνολο της Ευρώπης από την κρίση. Οι βασικές απόψεις χωρίζονται σε δύο στρατόπεδα. Τους μονεταριστές (κυρίως στις χώρες του Νότου) που απαιτούν την λήψη μέτρων ουσιαστικής ποσοτικής χαλάρωσης από την ΕΚΤ, σε μεγέθη αντίστοιχα με αυτά της FED. Θεωρούν πως οι Η.Π.Α. αποτελούν το φωτεινό παράδειγμα επιτυχίας μίας τέτοιας πολιτικής.
Στον αντίποδα βρίσκονται οι κυρίως εκ Βορρά ορμώμενοι, οι οποίοι θεωρούν ότι η οικονομική επιτυχία περνάει κυρίως μέσα από την ανταγωνιστικότητα. Και για να γίνουν οι ευρωπαϊκές χώρες περισσότερο ανταγωνιστικές θα πρέπει να προβούν σε διαρθρωτικές αλλαγές τόσο στην αγορά εργασίας όσο και στις αγορές προϊόντων, διαμορφώνοντας παράλληλα ένα φιλικό επιχειρηματικό περιβάλλον. Οι Γερμανοί θεωρούν ότι έκαναν αυτές τις αλλαγές την δεκαετία του ’90 και δρέπουν τώρα τους καρπούς.
Η αλήθεια βρίσκεται μάλλον κάπου στη μέση. Είναι οικονομικά αδιανόητο να παλεύεις να κάνεις μεταρρυθμίσεις μέσα σε ένα περιβάλλον αποπληθωρισμού και δυσθεώρητου χρέους. Το χρέος θα σε καταπιεί πριν προλάβεις να υλοποιήσεις την όποια μεταρρύθμιση. Είναι όμως εξίσου αληθινό ότι μέσα στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία είναι αδύνατον να σταθείς όρθιος εάν δεν έχεις ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Και η παραδοσιακή Ευρώπη εμφανίζει πολλές αγκυλώσεις που την καθιστούν δύσκαμπτη στο σύγχρονο επιχειρηματικό περιβάλλον.
Είναι απαραίτητο λοιπόν να προχωρήσει άμεσα η ΕΚΤ στην λήψη μέτρων ποσοτικής χαλάρωσης για να απομακρύνει το φάντασμα του αποπληθωρισμού αλλά εξίσου αναγκαία είναι και η υλοποίηση των διαρθρωτικών αλλαγών σε όλες τις χώρες της ευρωζώνης, ώστε να βρουν ξανά την θέση τους στην παγκόσμια οικονομική σκακιέρα.
Μηνάς Παπαδάκης