(κείμενο ομιλίας που εκφωνήθηκε στις Πλακούρες την Τετάρτη 31 Οκτωβρίου 2018, σε εδκήλωση οργανωμένη από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος και τον τοπικό Πολιτιστικό Σύλλογο)
«Τι είναι τ’ Ακρωτήρι, καπετάνιο; Κάστρο είναι; Τόπος δυνατός για πόλεμο; Ρώτησε κάποιο από τα παιδιά. Έν’ άλλο βιάστηκε να δώσει την απόκριση: Τι κάστρο βρε;, Μια γλώσσα γης, ένα πεζονήσι. Πες το κάλλιο μια ποντικοπαγίδα!» Ο Παντελής Πρεβελάκης συνεχίζει την αφήγησή του: « Τ’ Ακρωτήρι είτανε κιόλας μια ποντικοπαγίδα: γύρω – γύρω η θάλασσα κι’ ένας στενός δεσμός που τόδενε με τη στεριά. Το μόνο του χάρισμα είταν πως γειτόνευε με τα Χανιά κι’ έβλεπε ποιος έμπαινε και ποιος έβγαινε στη Σούδα. Όποιοι πήγαιναν στ’ Ακρωτήρι να κάμουνε στρατόπεδο, έπρεπε νάχουν την ψυχή εκείνων που καήκανε στ’ Αρκάδι.»
Πράγματι στις αρχές του 1897, «Tα προζύμια του σηκωμού, οι Κρητικοί είχαν ανασκουμπωθεί να τα ξαναπιάσουνε…. Αναθιβάλανε τα ζορμπαλίκια του Αγαρηνού, μετρήσανε τη δύναμή του με τη δική τους , στο τέλος ακούσανε τι τους ορμήνεψε το αίμα τους κι’ αποφασίσανε καινούργιο σηκωμό…»
«Το στρατόπεδο του Ακρωτηριού δυνάμωνε μέρα τη μέρα. Οι λιγοστοί πούχανε πάει να κλειστούνε σε κείνη την ποντικοπαγίδα πληθαίναν καθημερινώς. Ο αδύναμος τόπος έκανε τον κάθε αντριεωμένο να δείξει το φιλότιμό του. Δεν αργήσαν να φτάσουνε τους εξακόσους. Τα καράβια του φέρναν ζωθροφές και μπαρουτόβολα. Το μοναστήρι της Αγιά Τριάδας, που τόχαν καμωμένο μπαρουταποθήκη, οι καλογέροι μαγειρεύανε και φουρνοπολεμούσαν για χατίρι τους.»
Έφτανε, όμως, η επαναστατική ορμή και ο πόλεμος για την απελευθέρωση ή πολύ περισσότερο για την εθνική λύτρωση; Ένας αιώνας σχεδόν επαναστατικής εμπειρίας επιβεβαίωνε την αρνητική απάντηση. Για όλα αυτά το αίμα κι’ ο πόλεμος δεν αρκούν. Η πολιτική μαεστρία, η κατάλληλη διπλωματική διαχείριση είναι εντελώς αναγκαία όσο και οι ανάλογοι διπλωματικοί ελιγμοί ανθρώπων με γνώση και με ευφυΐα.
Η τουρκική κατοχή στο νησί διαρκούσε ήδη περισσότερο από τριακόσια χρόνια. Η ευοίωνη επανάσταση του 1821 με τα ενθαρρυντικά για τους υπόδουλους αποκυήματά της, την αλλαγή της πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων και τη συγκρότηση ελληνικού κράτους παρά την πολεμική συντριβή οδήγησε τους Κρητικούς πολλές φορές σε ξεσηκωμούς, που όμως συνοδεύονταν από πολιτικές προτάσεις. Έτσι, η αναζήτηση διπλωματικά εφικτής λύσης ως μεταβατικού σταδίου πριν την ποθούμενη από τους Χριστιανούς κατοίκους του νησιού ένωση άρχισε από πολύ νωρίς. Συζητήθηκαν διαφορετικές μεθοδεύσεις κατά εποχές από τους μπαρουτοκαπνισμένους αρχηγούς, τον Κωσταρό το Βολουδάκη, το Μιχάλη Κόρακα και πολλούς άλλους. Η αγγλική προστασία και η αυτονομία μπήκαν στο τραπέζι των συνεννοήσεων το 1866 , το 1878 , το 1889 , το 1892 και το 1895. Διορατικοί αγωνιστές,
Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου εδώ και φωτογραφίες εδώ
Η Στέλλα Αλιγιζάκη είναι φιλόλογος –ιστορικός