Την ώρα που στην Μεσογειακή λεκάνη υπάρχει ένα ντόμινο σοβαρότατων γεωπολιτικών εξελίξεων, η Συριακή κρίση με την όχι και τόσο υπεύθυνη στάση Τουρκίας, Ρωσίας και ΗΠΑ, το έλλειμμα συνολικής και ενιαίας παρέμβασης της Ευρώπης, να συνεχίζει να παράγει προσφυγικά κύματα, τον εμφύλιο στην Λιβύη, την επικίνδυνη κλιμάκωση ενεργειών του Τουρκικού κράτους στις σχέσεις του με την Ελλάδα, αλλά και στον ενεργειακό τομέα, ο χώρος των Δυτικών Βαλκανίων είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την Ευρώπη.
Ο χώρος της Βαλκανικής πάντα ήταν ένας γεωγραφικός χώρος συνδεδεμένος με γεωπολιτικές εξελίξεις, που επηρέαζαν την Ευρωπαϊκή ήπειρο και όχι μόνο. Από το τέλος τους Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπως συνέβη και με άλλες χώρες της Κεντρικής-Ανατολικής Ευρώπης, η Γιουγκοσλαβία και τα ομόσπονδα κρατίδια της, εντάχθηκαν στο σοσιαλιστικό στρατόπεδο και έτσι αποκόπηκαν βίαια από την Δημοκρατική Ευρώπη.
Με τις ιστορικές εξελίξεις του 1989-1990, την πτώση των ολοκληρωτικών καθεστώτων της Ανατολικής Ευρώπης και το τέλος του υπαρκτού σοσιαλισμού, στον χώρο των Δυτικών Βαλκανίων απελευθερώνονται εθνικισμοί του παρελθόντος, αλυτρωτικές τάσεις.
Με την διάλυση της ενιαία τεχνητά Τιτοϊκής Γιουγκοσλαβίας, οι εθνικιστικές τάσεις ενισχύονται. Στα πρώην ομόσπονδα Γιουγκοσλαβικά κρατίδια ξεσπούν εμφύλιες διαμάχες, που συνοδεύονται από εθνοκαθάρσεις. Σε ευρωπαϊκά εδάφη ζούμε εμφύλιες συγκρούσεις από αυτές που πιστεύαμε ότι είχαν ξεπεραστεί οριστικά. Το ζήτημα των Σκοπίων αλλά και Αλβανικοί εθνικισμοί ενισχύουν την επιστροφή στο παρελθόν των συγκρούσεων.
Επι μια 10ετία αυτή η περιοχή των Βαλκανίων γνωρίζει την καταστροφή, το αίμα, τον εθνικισμό και τα δεινά που αυτός προκαλεί. Προσφυγικά κύματα ευρωπαίων πολιτών κατακλύζουν ευρωπαϊκές χώρες. Και έρχεται η ώρα της Ευρώπης, να ανοίξει το κεφάλαιο της ενσωμάτωσης αυτών των χωρών της Βαλκανικής στον ενοποιούμενο χώρο της. Να ενσωματώσει τους πληθυσμούς αυτούς στον φυσικό τους γεωγραφικό, πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό χώρο, την Ευρώπη. Για την Σλοβενία και την Κροατία, οι πόρτες της ΕΕ ανοίγουν με τις διευρύνσεις, την 1η Μαΐου 2004 και την 1η Ιουλίου 2013.
Τώρα όμως η ΕΕ αλλά και οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων έχουν μπροστά τους μια ιστορική πρόκληση: Να επιτύχουν με αποφασιστικότητα και συνέπεια την διεύρυνση, να δείξουν ότι η ευρωπαϊκή προοπτική δεν είναι μια επιφανειακή πολιτική επικαιρότητα. Για την ΕΕ, που είναι αντιμέτωπη σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς με τα δικά της υπαρκτά δομικά και θεσμικά ελλείμματα, που έχει να αντιμετωπίσει την τοξικότητα της ανόδου εθνικιστικών και λαϊκιστικών δυνάμεων, μια επιτυχημένη διεύρυνση με την Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία, θα σημάνει ότι μπορεί να ενσωματώνει νέες χώρες στις ευρωπαϊκές αρχές ειρήνης, συνεργασίας και καλής γειτονίας. Ειδικά αυτήν την περίοδο που η Τουρκία, συμπεριφέρεται με τις γνωστές μεθόδους της απέναντι στην Ευρώπη και στα σύνορα της.
Όμως η ΕΕ, εάν εμφανίσει αδυναμία, που θα εξελιχθεί σε αποτυχία της να εντατικοποιήσει την πολιτική της ως προς την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων στις χώρες αυτές, όπως συνέβη προ μηνών ως συνέπεια του Γαλλικού βέτο, θα δημιουργούνται νέα ερωτηματικά για την ικανότητα της να τηρήσει τις δεσμεύσεις της, λειτουργώντας ενωσιακά. Προκαλώντας παράλληλα την πολιτική δυσπιστία στις χώρες του επόμενου ενταξιακού κύματος.
Όμως η ευρωπαϊκή προοπτική των Βαλκανίων είναι μια διαδικασία μη αναστρέψιμη, που απαιτεί την λήψη υψηλών πολιτικών αποφάσεων. Αποφάσεων για μια περιοχή ιδιαίτερα σημαντική για την ΕΕ, για τους λαούς που βλέπουν το μέλλον τους στην Κοινοτική Ευρώπη.
Η Ελλάδα, έχοντας παγιωμένο προσανατολισμό στο κοινοτικό θεσμικό σύστημα, λειτουργώντας ως παράγοντας σταθερότητας στην περιοχή, πρέπει να είναι μπροστά σε αυτή την ιστορική αναγκαιότητα για τα Δυτικά Βαλκάνια, για την Ευρώπη.
Και αυτή η ιστορική αναγκαιότητα έρχεται να ενσωματώσει ξανά αυτόν τον γεωγραφικό χώρο, εκεί όπου πραγματικά ανήκει. Η προώθηση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων για την Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία πρέπει να εντατικοποιηθεί, όπως και η προσπάθεια των χωρών αυτών πάνω στην υιοθέτηση του Κοινοτικού κεκτημένου, των αρχών και των αξιών για ένα κράτος δικαίου, για την δημοκρατία. Και αντίστοιχη όμως υψηλή πολιτική προσπάθεια των ευρωπαϊκών θεσμών να καταδείξουν στους λαούς των χωρών αυτών, ότι έχουν την σταθερή υποστήριξη της ΕΕ για ένα καλύτερο μέλλον, αποδυναμώνοντας έτσι τις φωνές της δημαγωγικής περιχαράκωσης.
Γιώργος Α. Ζερβάκης
Eκπρόσωπος των Ευρωπαίων Φεντεραλιστών Κρήτης