Με μια μακροσκελή επιστολή της η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων της Π.Ε. Χανίων ενημερώνει σχετικά με τις εργασίες που εκτελούνται μεταξύ των οικισμών «Αχλαδιάκες» και «Αζωγυρές» και έχουν προκαλέσει αντιδράσεις σε κατοίκους που καταγγέλλουν περιβαλλοντική καταστροφή και ζητούν να γίνει έλεγχος από τις υπηρεσίες.
Η ανακοίνωση της προϊσταμένης, Ελένης Δοξάκη έχει ως εξής:
«Mε την επιστολή αυτή θα θέλαμε να ενημερώσουμε σχετικά με τις εργασίες που εκτελούνται μεταξύ των οικισμών «Αχλαδιάκες» και «Αζωγυρές» της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων, προκειμένου να υπάρχει σφαιρική γνώση για τα θέματα που θίγονται σε δημοσιεύματα, ειδικά το τελευταίο διάστημα.
Τον Φεβρουάριο του 2019, ο νομός Χανίων επλήγη από ισχυρότατα καιρικά φαινόμενα (έντονες και αδιάλειπτες βροχοπτώσεις). Σύμφωνα με τις υδρολογικές μετρήσεις τα φαινόμενα που εκδηλώθηκαν την περίοδο εκείνη είχαν συχνότητα εμφάνισης μία φορά στα πεντακόσια χρόνια. Το αποτέλεσμα των φαινομένων αυτών ήταν καταστροφικό: σε εκτεταμένα τμήματα του επαρχιακού οδικού δικτύου προκλήθηκαν καθιζήσεις και κατολισθήσεις, ποτάμια υπερχείλισαν και κατέστρεψαν ιδιωτικές περιουσίες αλλά και δημόσιες υποδομές (οδοποιία, αντιπλημμυρικά τεχνικά έργα κ.α.). Στην περιοχή Αζωγυρές, προκλήθηκε κατολίσθηση (πλησίον της διασταύρωσης με την οδό προς Ασφενδιλέ), που είχε ως αποτέλεσμα την διακοπή της κυκλοφορίας για τρεις ημέρες, καθώς κατολίσθησαν τεράστιου μεγέθους βράχοι που έκλεισαν τον δρόμο, και για την απομάκρυνση των οποίων έπρεπε να προηγηθούν εργασίες διάσπασής τους.
Από τις αυτοψίες που ακολούθησαν στην περιοχή, παρατηρήθηκε ότι και σε άλλη θέση πλησίον του οικισμού Αζωγυρές, το πρανές του δρόμου ήταν πολλαπλά διαρρηγμένο, με ενδεχόμενο κίνδυνο την αποκόλληση και κατάπτωση ογκόλιθων βάρους δεκάδων τόνων έκαστος, έπειτα από νέα ακραία καιρικά φαινόμενα. Επιπλέον εντοπίσθηκαν επισφαλή βραχώδη τεμάχια, επικίνδυνα για πτώση στο οδόστρωμα από ύψος δεκάδων μέτρων. Τέλος εντοπίσθηκε επικρεμάμενος ασβεστολιθικός ογκόλιθος με κάθετη εγκάρσια ανοιχτή διάρρηξη, ομόρροπη προς το δρόμο, χωρίς υλικό πλήρωσης και σχεδόν αποκομμένος από το υπόλοιπο πρανές.
Για την άρτια τεχνικά και ασφαλή επίλυση των παραπάνω προβλημάτων, η Υπηρεσία μας σε συνεργασία με έμπειρους εξειδικευμένους εξωτερικούς συνεργάτες προχώρησε στην εκπόνηση μελετών και στη συνέχεια σε δημοπράτηση έργου. Οι παραπάνω διαδικασίες δυστυχώς είναι πολύ χρονοβόρες και τελικά, την 10.02.2022 υπεγράφη σύμβαση με ανάδοχο εταιρεία, για την εκτέλεση των απαραίτητων εργασιών που προέβλεπε η μελέτη.
Ο αρχικός σχεδιασμός στη θέση πλησίον του οικισμού Αζωγυρές, προέβλεπε εργασίες για την σταθεροποίηση των επικίνδυνων σημείων, με αγκύρια και πλέγμα προστασίας, και επιλεκτική αφαίρεση όσων βράχων ήταν αδύνατον να αγκυρωθούν στο πρανές. Επίσης, στη θέση πλησίον της διασταύρωσης με την οδό προς Ασφενδιλέ, προέβλεπε την κατασκευή πασσαλότοιχου στα όρια του πρανούς, επένδυση του πρανούς με πλέγμα προστασίας και φράχτες ανάσχεσης βραχοπτώσεων, προκειμένου να αποφευχθούν κατολισθήσεις και στη θέση εκείνη. Με τον τρόπο αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί η ελάχιστη δυνατή όχληση μόνιμων κατοίκων και επισκεπτών της περιοχής, καθώς οι επεμβάσεις θα γίνονται κυρίως επί των πρανών, χωρίς μεγάλης κλίμακας χωματουργικές εργασίες, ενώ η απαγόρευση κυκλοφορίας θα διαρκούσε για μικρό χρονικό διάστημα.
Ωστόσο, κατά την πρώτη μετά την υπογραφή της σύμβασης επίσκεψη στην περιοχή του έργου στελεχών της Υπηρεσίας μας από κοινού με εκπροσώπους της αναδόχου εταιρείας και του μελετητή, διαπιστώθηκε ότι στη θέση πλησίον του οικισμού «Αζωγυρές» οι ρηγματώσεις είχαν επεκταθεί σημαντικά, ενώ είχαν εμφανισθεί και νέες. Μεταξύ του χρόνου εκπόνησης της μελέτης και του χρόνου έναρξης των εργασιών, είχαν εκδηλωθεί εκ νέου έντονα για τα δεδομένα της περιοχής καιρικά φαινόμενα, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται τεράστιοι βραχώδεις όγκοι που θα μπορούσαν να αποκολληθούν ανά πάσα στιγμή, έπειτα από μία συνηθισμένη βροχόπτωση ή ένα σεισμό, και να καταπέσουν στο οδόστρωμα. Αντιλαμβάνεστε ότι ένα τέτοιο γεγονός θα ήταν αδιανόητα τραγικό εάν συνέβαινε ενώ υπήρχε εκείνη τη στιγμή διέλευση οχημάτων.
Μετά τις παραπάνω διαπιστώσεις και προκειμένου να αποτραπεί ο κίνδυνος ενός τραγικού συμβάντος, η Διεύθυνση Αστυνομίας Χανίων έπειτα από αίτημα της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων εξέδωσε απόφαση προσωρινής απαγόρευσης κυκλοφορίας μεταξύ των οικισμών «Αχλαδιάκες» και «Αζωγυρές». Η απαγόρευση ισχύει έως 29.09.2022. Άμεσα, η ανάδοχος εταιρεία τοποθέτησε ενημερωτικές πινακίδες για την απαγόρευση της διέλευσης και τις εναλλακτικές διαδρομές μέσω των οποίων ήταν δυνατή η πρόσβαση σε οποιοδήποτε προορισμό, ενώ έγιναν ενέργειες για την έγκαιρη ενημέρωση των πολιτών (έκδοση δελτίου τύπου, ενημέρωση της Δημοτικής Αρχής κ.α.). Επίσης, έπειτα από εισήγηση της Υπηρεσίας μας, το Περιφερειακό Συμβούλιο της Περιφέρειας Κρήτης ενέκρινε κυκλοφοριακές ρυθμίσεις για την περιοχή έως 10-6-2023, ώστε να εκτελεσθεί το έργο με ασφάλεια και να γίνεται η κυκλοφορία από εναλλακτικές διαδρομές. Η παραπάνω απόφαση έχει εγκριθεί από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης και έχει δημοσιευτεί σε Φ.Ε.Κ. (τεύχος Β’ 4040/29-7-2022).
Παράλληλα, η Υπηρεσία μας σε συνεργασία με τον μελετητή του έργου, εξέτασε με βάση τα νέα πλέον δεδομένα, όλες τις εναλλακτικές που θα μπορούσαν να υλοποιηθούν προκειμένου να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα, ώστε αφενός να υπάρξει άρτια τεχνικά λύση, αφετέρου να διασφαλισθεί ότι η καθημερινότητα των μόνιμων κατοίκων αλλά και των επισκεπτών της περιοχής, θα επηρεασθεί όσο το δυνατόν λιγότερο.
Ως πρώτη επιλογή εξετάσθηκε η κατάργηση του υφιστάμενου δρόμου, καθώς πλέον δεν μπορούσε να διασφαλισθεί η ομαλή διέλευση οχημάτων και πολιτών. Ωστόσο η κατασκευή νέου δρόμου θα απαιτούσε πολλές μελέτες (ενδεικτικά γεωτεχνική, γεωλογική, οδοποιίας κ.α.), διαδικασίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης, διαδικασίες απαλλοτριώσεων κ.α. αλλά και πολύ μεγάλη παρέμβαση στο περιβάλλον (εκσκαφές, επιχώσεις κ.α.) Με εκτιμώμενο χρόνο υλοποίησης ενός τέτοιου εγχειρήματος περισσότερο των τεσσάρων ετών, και τον υφιστάμενο δρόμο κλειστό, εκτιμήθηκε ότι μία τέτοια επιλογή θα οδηγούσε στον οικονομικό και κοινωνικό αφανισμό της περιοχής. Επίσης εκτιμήθηκε ότι η απαγόρευση της κυκλοφορίας πρακτικά θα ήταν πολύ δύσκολο να εφαρμοσθεί, οπότε δεν θα μπορούσε να διασφαλισθεί ότι δεν θα συνέβαινε κάποιο δραματικό συμβάν σε ενδεχόμενη νέα κατολίσθηση. Και πραγματικά, λίγες μέρες αργότερα, διαπιστώθηκε ότι η σήμανση που είχε τοποθετηθεί είχε παραβιαστεί και καταστραφεί, με αποτέλεσμα η διέλευση παρά την απαγόρευση να γίνεται ανεμπόδιστα. Και ενώ ενημερώθηκε η αστυνομία και τοποθετήθηκε εκ νέου σήμανση, δυστυχώς ακόμη και σήμερα διαπιστώνονται φαινόμενα δολιοφθορών στην τοποθετημένη σήμανση και μη συμμόρφωση μικρής ευτυχώς μειοψηφίας πολιτών με τις αποφάσεις της Πολιτείας.
Η δεύτερη επιλογή, που τελικά υλοποιείται έως σήμερα, ήταν να απομακρυνθούν οι επικίνδυνοι βράχοι και να διαμορφωθεί το πρανές με τέτοια κλίση ώστε να αποτραπεί εντελώς το ενδεχόμενο νέας κατολίσθησης και να τοποθετηθούν ειδικές κατασκευές (φράχτες ανάσχεσης) για ολοκληρωμένη προστασία. Η πρακτική αυτή αποτελεί την πλέον σωστή τεχνικά λύση για τις περιπτώσεις διαρρηγμένων πρανών, έχει την μικρότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση καθώς δεν απαιτεί επιπλέον νέα διάνοιξη με μεγάλης κλίμακας χωματουργικές εργασίες και δημιουργία νέου έργου, χρησιμοποιώντας και βελτιώνοντας τις υπάρχουσες υποδομές. Θα ήταν ιδανικό να μην γινόταν ποτέ καμία επέμβαση στο περιβάλλον, δεν θα μπορούσε ωστόσο να υπάρξει οικισμός χωρίς τα απαραίτητα έργα υποδομής. Επίσης θα μπορούσε να ολοκληρωθεί εντός λίγων μηνών, με κόστος σημαντικό μικρότερο από το κόστος κατασκευής ενός νέου έργου, ενώ η εκτέλεση των εργασιών αυτών είναι απολύτως σύμφωνη με την περιβαλλοντική νομοθεσία, καθώς εμπίπτει στις διατάξεις περί επεμβάσεων στα πρανή οδού για βελτίωση της ασφάλειας, δίχως να μεταβάλλει τα γεωμετρικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά της οδού. Από τον μελετητή του έργου κατατέθηκε και εγκρίθηκε η σχετική μελέτη, με λεπτομερή σχέδια για τη απαραίτητη διαμόρφωση των αναβαθμών στα πρανή και τα επιπλέον μέτρα προστασίας μετά την ολοκλήρωση των χωματουργικών εργασιών.
Μία μη επιθυμητή επίπτωση των εργασιών που εκτελούνται είναι ότι η οδός μεταξύ των οικισμών «Αχλαδιάκες» και «Αζωγυρές» θα πρέπει να παραμείνει κλειστός έως ότου ολοκληρωθεί ή απομάκρυνση των επικίνδυνων βράχων. Αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό δημιουργεί αναστάτωση στην καθημερινότητα μόνιμων κατοίκων και επισκεπτών, όπως και αύξηση του λειτουργικού κόστους των κτηνοτρόφων της περιοχής, καθώς η σύνδεση των δύο οικισμών γίνεται πλέον μέσω εναλλακτικής διαδρομής, μήκους αρκετών χιλιομέτρων. Σε καμία περίπτωση δεν έχει αποκλειστεί η πρόσβαση σε οποιοδήποτε προορισμό, ωστόσο έχει αυξηθεί ο απαιτούμενος χρόνος και το κόστος σε σχέση με την προηγούμενη κατάσταση. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι έγιναν προσπάθειες, ειδικά για τους κτηνοτρόφους και τους αγρότες της περιοχής, να κατασκευασθούν προσωρινές εργοταξιακές οδοί, οι οποίες σε καθημερινή βάση, έπειτα από τη λήξη των εργασιών, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από αυτούς προκειμένου να έχουν γρήγορη πρόσβαση στις περιουσίες τους. Αυτό θα εξυπηρετούσε σημαντικά και τις ανάγκες της εργολαβίας βοηθώντας σε πολύ σημαντική επίσπευση των εργασιών. Επίσης θα λειτουργούσαν ως οδοί πρόσβασης για οχήματα έκτακτης ανάγκης (ασθενοφόρο, όχημα πυρόσβεσης κ.α.) και οδοί διαφυγής πολιτών σε έκτακτη ανάγκη. Ωστόσο επειδή οι οδοί αυτοί θα περνούσαν μέσα από παρακείμενες ιδιοκτησίες, απαιτούνταν η συναίνεση των ιδιοκτητών. Έγιναν αρκετές συζητήσεις μεταξύ της Υπηρεσίας μας, της αναδόχου εταιρείας, του Δημάρχου Καντάνου – Σελίνου, τοπικών φορέων και κατοίκων, και ενώ αρχικά διαφαινόταν θα υπήρχε η απαραίτητη διάθεση συνεργασίας και συναίνεση, για άγνωστους λόγους τελικά μία πολύ μικρή αλλά κρίσιμη μειοψηφία ιδιοκτητών δεν αντιλήφθηκε τη σημασία της εκτέλεσης εργασιών που όταν ολοκληρωθούν θα αναβαθμίσουν σημαντικά την ποιότητα των υποδομών της περιοχής τους και κυρίως της ασφάλειάς τους, και δεν δέχθηκαν την κατασκευή προσωρινής διέλευσης μέσω των ιδιοκτησιών τους. Αυτό ήταν πολύ δυσάρεστο, καθώς όχι μόνο δεν επιλύθηκε το πρόβλημα της γρήγορης πρόσβασης των επαγγελματιών της περιοχής στις εγκαταστάσεις τους, αλλά καθυστέρησε σημαντικά την έναρξη των εργασιών απομάκρυνσης των επικίνδυνων βράχων για πολλές ημέρες, αφού πλέον η πρόσβαση των μηχανημάτων έγινε μέσω δυσχερέστερης και μακρύτερης διαδρομής.
Τελικά οι εργασίες για την απομάκρυνση των επικίνδυνων ογκόλιθων στη θέση πλησίον του οικισμού «Αζωγυρές» μπόρεσαν να ξεκινήσουν αρχές Μάϊου, μέχρι τότε εκτελούνταν οι προαναφερθείσες εργασίες στη θέση πλησίον της διασταύρωσης με την οδό προς Ασφενδιλέ, οι οποίες περιλάμβαναν ελάχιστες εκσκαφές και πολύ μικρή χρονικά διακοπή της διέλευσης. Κατά τις εργασίες διαμόρφωσης των απαιτούμενων αναβαθμών πλησίον του οικισμού «Αζωγυρές» και προκειμένου να επισπευσθεί το πέρας αυτών, η Υπηρεσία μας ενέκρινε την περιορισμένη και ελεγχόμενη χρήση εκρηκτικών, προκειμένου να γίνει προρηγμάτωση του πρανούς ώστε να αποφευχθούν υπερεκσκαφές και να επιταχυνθεί ο μετέπειτα εκβραχισμός με μηχανικά μέσα. Ο ανάδοχος υπέβαλλε στην Υπηρεσία μας την απαιτούμενη τεχνική έκθεση μεθοδολογίας προς έγκριση η οποία, αφού ήταν σύμφωνη με τις απαιτήσεις της ισχύουσας νομοθεσίας εγκρίθηκε. Ζητήσαμε επιπλέον και μας υποβλήθηκαν η άδεια για την χρήση εκρηκτικών από την Διεύθυνση Αστυνομίας Χανίων, καθώς και οι άδειες των ατόμων που θα είχαν την ευθύνη για την εκτέλεση των εργασιών εκρήξεων. Οι εργασίες πραγματοποιήθηκαν την 20.07.2022. Η ενημέρωση προς την Υπηρεσία μας και την Αστυνομική Διεύθυνση είχε γίνει δύο ημέρες νωρίτερα, ενώ κατά την ημέρα των εργασιών, ο υπεύθυνος για την χρήση των εκρηκτικών γομωτής-πυροδοτητής, σύμφωνα την εγκεκριμένη έκθεση μεθοδολογίας και τα οριζόμενα στη νομοθεσία, εφάρμοσε τα μέτρα ασφαλείας (αποκλεισμός της ασφαλούς περιοχής, ενημέρωση για την επικείμενη έκρηξη, έλεγχος για την επιτυχή ολοκλήρωση αυτής). Ιδιαίτερα για την ενημέρωση των κατοίκων, έπειτα από εντολή του υπεύθυνου, υπάλληλοι του εργολάβου μετέβησαν στον οικισμό τριάντα λεπτά πριν την πυροδότηση, προκειμένου να ενημερώσουν τους κατοίκους, να αποκλείσουν τις προσβάσεις προς το εργοτάξιο, να παραμείνουν εκεί έως ότου ελεγχθεί από αυτόν ότι η έκρηξη είχε ολοκληρωθεί, και να καταγράψουν τυχόν μη αναμενόμενα προβλήματα ή ζημιές, καθώς σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, υπεύθυνος για την αποκατάσταση τυχόν ζημιών είναι ο ανάδοχος του έργου. Δεν λάβαμε κάποια ενημέρωση για υλικές ζημιές, ούτε μέχρι σήμερα έχει υποβληθεί στην Υπηρεσία μας κάποια αίτηση για αποζημίωση ή φωτογραφικό υλικό που να σχετίζεται με μη αναμενόμενες επιπτώσεις.
Κατά την διάρκεια των εργασιών απομάκρυνσης των επικίνδυνων βράχων και διαμόρφωσης της κλίσης των πρανών, ο ανάδοχος ως όφειλε ήταν σε επικοινωνία με την αρμόδια Υπηρεσία Δασών, προκειμένου να υπάρχει ενημέρωση για μικρό αριθμό δέντρων τα οποία θα έπρεπε να αφαιρεθούν προκειμένου να γίνουν οι εργασίες και είχε λάβει την απαραίτητη σύμφωνη γνώμη και οδηγίες. Επισημαίνεται ότι τα δέντρα αυτά θα «χάνονταν» είτε γίνονταν εργασίες είτε όχι, καθώς βρίσκονταν σε θέσεις που δεν ήταν δυνατή η σταθεροποίησή τους και θα κατολίσθαιναν στο οδόστρωμα. Επίσης πρέπει να τονισθεί ότι τεχνικά η απομάκρυνση ογκόλιθων εκατοντάδων κιλών από πρανές, δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί με άλλο τρόπο πέραν της προώθησής τους ώστε να κατολισθήσουν στη βάση του πρανούς, και της περισυλλογής τους από εκεί. Ήταν δεδομένο ότι μία σημαντική ποσότητα των βράχων αυτών θα κυλούσε έως το παρακείμενο ρέμα. Ωστόσο, ο αριθμός των δέντρων που βρίσκονταν εντός της κοίτης του ρέματος και παρασύρθηκαν από τους λίθους ήταν πολύ μικρός, και σίγουρα η άποψη για «μεγάλες εκτάσεις δέντρων που έχουν ισοπεδωθεί» δεν είναι ακριβής. Επίσης πρέπει να τονισθεί ξανά ότι τα συγκεκριμένα δέντρα βρίσκονταν εντός της κοίτης του ποταμού, παρεμποδίζοντας την ομαλή ροή του νερού σε περιόδους έντονης παροχής, και που κατά το παρελθόν ήταν η κύρια αιτία για πλημμύρες στην περιοχή. Επιπλέον, πέραν των δέντρων αλλά και των βράχων που είχαν κατολισθήσει από το απέναντι πρανές και που δυσχέραιναν την ομαλή λειτουργία του ρέματος, εντοπίσθηκαν και κατασκευές για τις οποίες υπάρχει αμφιβολία για τη νομιμότητά τους. Σε κάθε περίπτωση, οποιαδήποτε αλλοίωση προκληθεί σε δημόσια περιουσία, στο περιβάλλον και σε ιδιοκτησίες από τις επεμβάσεις που πραγματοποιούνται θα αποκατασταθεί πλήρως. Επίσης, μετά το τέλος των εργασιών θα πραγματοποιηθεί καθαρισμός του ρέματος σε μήκος μεγαλύτερο από τις θέσεις των επεμβάσεων, ώστε να επιτευχθεί η ομαλή και ανεμπόδιστη λειτουργία του. Επισημαίνουμε επίσης, ότι μέχρι την ολοκλήρωση της εργολαβίας, τα μηχανήματα της αναδόχου εταιρείας που θα βρίσκονται εκεί θα έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν οποιοδήποτε έκτακτη ανάγκη εμφανιστεί όχι μόνο στις θέσεις των επεμβάσεων, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή, συνεισφέροντας σημαντικά στην δυνατότητα για άμεση αντιμετώπιση οποιαδήποτε έκτακτης ανάγκης προκύψει κατά την επερχόμενη χειμερινή περίοδο.
Ανακεφαλαιώνοντας, θα θέλαμε να τονίσουμε ιδιαιτέρως ότι οι επεμβάσεις που γίνονται στην περιοχή έχουν ως μοναδικό στόχο την ασφάλεια των κατοίκων και των επισκεπτών, και της διασφάλισης ότι η περιοχή δεν θα «εξαφανισθεί» κοινωνικά και οικονομικά. Οποιαδήποτε άλλη επιλογή πέραν αυτής που τελικά επελέγη θα είχε ως αποτέλεσμα μακροχρόνια καθυστέρηση στην αποκατάσταση της ομαλότητας και ίσως τον οριστικό αφανισμό των οικισμών. Για την εκτέλεσή τους ακολουθήθηκαν όλες οι νόμιμες διαδικασίες και ελήφθησαν όλες οι απαιτούμενες εγκρίσεις. Αντιλαμβανόμαστε πλήρως ότι τα τεχνικά έργα προκαλούν αναστάτωση και δυσκολίες στην καθημερινότητα των πολιτών, είναι όμως απαραίτητο κακό για την αναβάθμιση των υποδομών, και πάντα προκαλούν απογοήτευση έως ότου αρχίζει να διαφαίνεται η σκοπιμότητα για την οποία εκτελούνται και τα οφέλη που επιφέρουν.
Η ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ
Π.Ε. ΧΑΝΙΩΝ
Ελένη Δοξάκη
Πολιτικός Μηχανικός»
