ΝίκοςΜπασιάς
Φωτογράφος
(Με αφορμή τη φωτογραφία του στην ομαδική έκθεση «Ο Πόλεμος Τελικά Δεν Θα Νικήσει» και το πώς την εμπνεύστηκε)
Η ελευθεροτυπία σε καιρό πολέμου αλλά και σε καιρό ειρήνης πάντα πολιορκείται και βάλλεται από το ψέμα και την προπαγάνδα.
«Σε καιρό πολέμου η αλήθεια είναι τόσο πολύτιμη που πρέπει πάντα να συνοδεύεται από μια σωματοφυλακή ψεμάτων», δήλωνε κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Ουίνστον Τσώρτσιλ και η ρήση αυτή φαίνεται να ισχύει μέχρι τις μέρες μας.
Είναι κοινό μυστικό, ότι οι πόλεμοι, τα πραξικοπήματα, οι «στημένες» οικονομικές κρίσεις, τα μνημόνια, ενορχηστρώνονται από κάποιους αφανείς κύκλους εξουσίας και πραγματοποιούνται από τους εντολοδόχους τους.
Οι τακτικές, που χρησιμοποιεί η προπαγάνδα, σε εμπόλεμες αλλά και σε ειρηνικές περιόδους, είναι πολύπλευρες.
Τμήμα της τακτικής αυτής είναι ο «πόλεμος των πληροφοριών».
Η ενημέρωση του κοινού τα τελευταία χρόνια πραγματοποιείται από δύο διαφορετικές ομάδες.
Τα κυρίαρχα, συστημικά μέσα τα οποία λειτουργούν περισσότερο ως όργανα προπαγάνδας παρά ως μέσα ενημέρωσης και τα εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης, τα οποία είναι πολυπληθέστερα και κινούνται σε μικρότερες κλίμακες, λειτουργώντας πιο δημοκρατικά. Όμως και αυτά πολλές φορές (ίσως και άθελά τους) συμβάλλουν στον αποπροσανατολισμό.
Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα κράτη απαγόρευαν την ελεύθερη ενημέρωση επιβάλλοντας ασφυκτική λογοκρισία. Στις μέρες μας αυτό δεν είναι αναγκαίο.
Επιτυγχάνεται με τον ασταμάτητο καταιγισμό διασκεδαστικών και ασήμαντων πληροφοριών, την παρουσίαση μιας επώδυνης απόφασης ως «αναγκαίας για το μέλλον», την κινδυνολογία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι άνθρωποι δεν ενημερώνονται ή δέχονται ψευδή και διαστρεβλωμένη πληροφόρηση για σημαντικές πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις.
Μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό, δεν είναι εύκολο για τους πολίτες να αξιολογήσουν την πληροφόρηση. Χρειάζεται προσοχή και διασταύρωση για οτιδήποτε παρουσιάζεται ως είδηση.
Αν ένα πρωί περπατήσω επάνω στο νερό, την άλλη μέρα οι εφημερίδες θα γράφουν: «Ο Πρόεδρος δεν μπορεί να κολυμπήσει» είχε πει ο Λύντον Τζόνσον, θέλοντας να τονίσει
τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να παρουσιαστεί μία είδηση.
Στον πόλεμο της Ουκρανίας το πρώτο θύμα του πολέμου είναι η αλήθεια!
Έχουν παρουσιαστεί βίντεο κυρίως από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης που περιγράφουν πλάνα της στρατιωτικής σύγκρουσης στην Ουκρανία και τα οποία χρησιμοποιήθηκαν και από Ρώσους και από Ουκρανούς.
Στη μία περίπτωση διαφημιζόταν ο βομβαρδισμός Ουκρανικών στόχων, στη δεύτερη η κατάρριψη Ρωσικών μαχητικών αεροσκαφών από Ουκρανικούς πυραύλους. Τελικά αποδείχθηκε ότι ήταν πλάνα από το άκρως ρεαλιστικό βιντεοπαιχνίδι στρατιωτικής προσομοίωσης «Arma III» (!)
Και ναι μεν κατέβηκε το βίντεο, όμως πριν κατέβει είχαν προλάβει να τα δουν περισσότερα από 110.000 άτομα και κοινοποιήθηκαν περισσότερες από 25.000 φορές.
Έχει λοιπόν μεγάλη σημασία και ο χρόνος της διασταύρωσης και αξιολόγησης της είδησης διότι σε μεγάλο βαθμό ισχύει το γνωμικό:
«Ένα ψέμα έχει ήδη ταξιδέψει στον μισό πλανήτη, πριν η αλήθεια προλάβει να βάλει καν το παντελόνι της».
Ως σύμβολο του «πολέμου της προπαγάνδας» παραμένει ακόμα και σήμερα, η φωτογραφία του κορμοράνου στον Περσικό κόλπο μέσα στα πετρέλαια και την πίσσα.
Η φωτογραφία συνοδευόταν από λεζάντα για το τεράστιο μέγεθος της οικολογικής καταστροφής που προκάλεσαν οι Ιρακινοί μετά τον βομβαρδισμό των πετρελαιοπηγών του Κουβέιτ. Ένας ακόμη λόγος για να δικαιολογηθεί η Αμερικανική επιδρομή. Όμως αργότερα αποδείχτηκε ότι η φωτογραφία του κορμοράνου δεν είχε καμιά σχέση με τα γεγονότα. Είχε τραβηχτεί πριν από μήνες, στις ακτές της Βρετάνης, όταν μετά το ναυάγιο ενός πετρελαιοφόρου δημιουργήθηκε μια τεράστια κηλίδα στη Μάγχη.
Λειτουργώντας τα Μ.Μ.Ε. στα πλαίσια αυτά, αντί να αποτελούν πυλώνες της δημοκρατίας και της ελευθεροτυπίας, την υποσκάπτουν οδηγούμενα συχνά στα όρια του παρασιτισμού.
Αυτό που περιμένει ο πολίτης και η κοινωνία, όσο δύσκολο και αν φαίνεται, είναι η δημοσιογραφία εκτός από επάγγελμα να επιτελεί τον σκοπό της και ως λειτούργημα.
Στην εποχή μας «η ελευθεροτυπία βρίσκεται μπροστά στο απόσπασμα» με την εφαρμογή του «Γνωστικού πολέμου». Ο «Γνωστικός πόλεμος» μετά από μελέτες αξιοποιεί τα τρωτά σημεία του ανθρώπινου εγκεφάλου.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος, όταν υπάρχει υπερφόρτωση πληροφοριών, δεν είναι σε θέσει να διακρίνει, εάν συγκεκριμένες πληροφορίες είναι σωστές ή λάθος.
Έτσι δημιουργεί συντομεύσεις πληροφοριών αδυνατώντας να τις ελέγξει. Οι πληροφορίες μπορεί να συνοδεύονται και από αποδεικτικά στοιχεία, χωρίς όμως να μπορεί να ελέγξει την αυθεντικότητα αυτών των στοιχείων.
Η διαφορετικότητα από το απλό πόλεμο της προπαγάνδας είναι ότι όχι μόνο τα πιστεύει αλλά και τα αναμεταδίδει επίσης. Με αυτόν τον τρόπο δεν γίνεται απλός δέκτης αλλά και πομπός παραπληροφόρησης.
Αυτές δυστυχώς οι τακτικές δεν ανήκουν σε κάποιο απώτερο μέλλον, ήδη έχουν εφαρμοστεί στον χειρισμό της πανδημίας του κορονοϊού και εφαρμόζονται και στις μέρες μας στον πόλεμο της Ουκρανίας.
Θα ήθελα να τελειώσω με μία φράση του Ναπολέοντα Βοναπάρτη.
«Το κανόνι σκότωσε τον φεουδαρχισμό. Ας μην αφήσουμε το μελάνι να σκοτώσει τη σύγχρονη κοινωνία.»
Η ομαδική έκθεση Σύγχρονης Τέχνης «Ο Πόλεμος Τελικά Δεν Θα Νικήσει» θα είναι ανοιχτή στο Πολύκεντρο Βουκολιών από Δευτέρα έως Παρασκευή 10:00-13:00, Σάββατο 17:00-20:00 και Κυριακή 11:00-19:00, μέχρι 31.10.2022, με Ελεύθερη Είσοδο.
Επιμέλεια: Δρ. Κωνσταντίνος Β. Πρώιμος – Ιωάννης Ν. Αρχοντάκης.