6 Δεκεμβρίου, 2023 | 10:14

Ο θρησκευτικός τουρισμός αναπτύσσεται σήμερα σε όλο το κόσμο και σχετίζεται με την επιθυμία των επισκεπτών να γνωρίσουν κάποια θρησκευτικά μνημεία στο τόπο των διακοπών τους αλλά και με την επιθυμία κάποιων άλλων να μεταβούν και να προσκυνήσουν σε τόπους και μνημεία που έχουν ιερό χαρακτήρα. Στο παρελθόν ο σημαντικότερος λόγος που ταξίδευε κάποιος σχετιζόταν με τη μετάβαση σε θρησκευτικούς και ιερούς τόπους και όχι για ψυχαγωγία και αναψυχή. Σήμερα στις σύγχρονες κοσμικές κοινωνίες το θρησκευτικό αίσθημα δεν αποτελεί το κύριο κίνητρο για διακοπές όπως συμβαίνει σε άλλες παραδοσιακές κοινωνίες όπως π.χ. στη Ινδία όπου η θρησκεία αποτελεί σημαντικό κίνητρο για μετακινήσεις. Η ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού σε ανεπτυγμένους τουριστικούς προορισμούς όπως η Κρήτη, εφόσον βέβαια υπάρχουν οι προϋποθέσεις, είναι επιθυμητή γιατί διαφοροποιεί και εμπλουτίζει το τουριστικό προϊόν του προορισμού προσελκύοντας ένα ειδικό – αλλά όχι αμελητέο –  τμήμα των επισκεπτών που ενδιαφέρονται γι’ αυτόν αυξάνοντας ταυτόχρονα την ανταγωνιστικότητα του τοπικού τουριστικού προορισμού στη διεθνή αγορά. Ο θρησκευτικός τουρισμός μπορεί να θεωρηθεί σαν μία μορφή θεματικού τουρισμού όπως ο αγροτο-τουρισμός, ο θαλάσσιος τουρισμός, ο συνεδριακός τουρισμός, ο ορειβατικός τουρισμός κ.α.

Η ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού διεθνώς

Η αύξηση του εισοδήματος των πολιτών, η παγκοσμιοποίηση, η αύξηση του ελεύθερου χρόνου, η βελτίωση των μεταφορών και επικοινωνιών αλλά και η επιθυμία όλο και περισσότερων να επισκεφθούν και να γνωρίσουν άλλα μέρη και προορισμούς έχουν πολλαπλασιάσει τα ταξίδια σε μέρη που ήταν πολύ δύσκολο να ταξιδέψει κάποιος στο παρελθόν. Η έννοια του “θρησκευτικού τουρισμού” περιλαμβάνει: α) το προσκυνηματικό τουρισμό κατά τον οποίο θρησκευόμενοι επισκέπτονται επί τούτου ιερές τοποθεσίες και μνημεία (π.χ. Ιερουσαλήμ, Τήνος κ.α.), και β) το πολιτιστικό τουρισμό κατά τον οποίο οι τουρίστες κατά τη περίοδο των διακοπών τους επισκέπτονται ιστορικά, αρχαιολογικά, θρησκευτικά και πολιτιστικά μνημεία στα πλαίσια ποικίλων δραστηριοτήτων τους χωρίς όμως η επίσκεψη στα θρησκευτικά μνημεία να αποτελεί το κύριο κίνητρο των διακοπών τους. Η ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού, όπως και άλλων μορφών θεματικού τουρισμού, έχει πολλαπλά οφέλη σε τουριστικούς προορισμούς καθώς εκτός των άλλων διαφοροποιεί το τουριστικό προϊόν τους.

Τα θρησκευτικά μνημεία του νομού Χανίων

Η Κρήτη βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών Ηπείρων και πολλών πολιτισμών και αναπόφευκτα φιλοξενεί πολλά θρησκευτικά μνημεία που δημιουργήθηκαν στο διάβα δύο χιλιετιών. Η ιστορία τους χρονολογείται από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, τη βυζαντινή περίοδο και μέχρι τα τέλη της τουρκοκρατίας στα τέλη του 19^ου αιώνα. Πολλά από αυτά τα θρησκευτικά μνημεία έχουν επιπρόσθετα ιστορικό και πολιτιστικό χαρακτήρα και αποτελούν ελκυστικό πόλο επίσκεψης των τουριστών κατά τις διακοπές τους στη Κρήτη.

Ενδεικτικά θρησκευτικά μνημεία του Νομού Χανίων

Μνημείο	Ηλικία	Χαρακτηριστικά
Μοναστήρι της Χρυσοπηγής	Αρχές 16ου αιώνα	Γυναικείο μοναστήρι, βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τη πόλη των Χανίων
Καθεδρικός ναός των Χανίων	Μέσα του 19ου αιώνα	Βρίσκεται σε κεντρικό σημείο της πόλης
Μοναστήρι της Αγ. Τριάδας των Τζαγκαρόλων	Αρχές του 17ου αιώνα	Βρίσκεται στο Ακρωτήρι Χανίων
Μοναστήρι του Γκουβερνέτου	16ος αιώνας	Βρίσκεται στο Ακρωτήρι Χανίων
Μοναστήρι Γωνιάς	17ος αιώνας	Βρίσκεται δίπλα στην Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης.  Έχει μία πολύτιμη παλιά βιβλιοθήκη
Μοναστήρι Χρυσοσκαλίτισσας	17ος αιώνας	Βρίσκεται στη νοτιο-δυτική πλευρά του νομού Χανίων σε μικρή απόσταση από το Λαφονήσι τοποθεσία μεγάλης επισκεψιμότητας και απαράμιλλου φυσικού κάλλους

Η οικολογική διάσταση της ορθόδοξης εκκλησίας

Ο οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει επανειλημμένως εκφράσει την ευαισθησία της ορθοδόξου εκκλησίας για τη προστασία του φυσικού περιβάλλοντος θεωρώντας υποχρέωση των πιστών να μεριμνούν για όλα τα δημιουργήματα. Στο μήνυμα του προς τους πιστούς το Σεπτέμβριο του 2023 αναφέρει “Η οικολογική κρίση σαν παγκόσμια πρόκληση μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο με τη παγκόσμια κινητοποίηση και συνεργασία”, προσθέτοντας ότι “οι άνθρωποι έχουν αντιληφθεί την αλληλεξάρτηση των οικολογικών και κοινωνικών προβλημάτων και το γεγονός ότι η καταστροφή του περιβάλλοντος επηρεάζει περισσότερο τους φτωχούς του πλανήτη”. Καταλήγοντας αναφέρει ότι “ο συνδυασμός οικολογικών και κοινωνικών δράσεων αποτελεί τη μελλοντική ελπίδα μας γιατί μπορούμε να έχουμε πρόοδο και αειφορία μόνο όταν μεριμνούμε ταυτόχρονα για όλα τα δημιουργήματα, τη προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων”. Συνεπώς η ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού στη Κρήτη θα μπορούσε να συνδυαστεί με την οικολογική ευαισθητοποίηση των επισκεπτών του νησιού με τη ταυτόχρονη επίσκεψη τους σε τοπία ιδιαίτερης οικολογικής αξίας και φυσικής ομορφιάς παράλληλα με τα θρησκευτικά μνημεία.

Οι δράσεις της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης

Η Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης που βρίσκεται στο Κολυμπάρι Χανίων έχει αναπτύξει πολλαπλές δραστηριότητες προάγοντας το θρησκευτικό τουρισμό συνδυάζοντας θρησκευτικές, οικολογικές και κοινωνικές δράσεις σύμφωνα με το μήνυμα του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Αυτές περιλαμβάνουν:

Α) Την εγκατάσταση ενός φωτοβολταϊκού συστήματος ισχύος 50 KW_p στα κτίρια της Ακαδημίας το οποίο παράγει περίπου 75.000 KWh ετησίως καλύπτοντας σημαντικό μέρος των ενεργειακών της αναγκών,

Β) Τη διοργάνωση πολλών εθνικών και διεθνών συνεδρίων και σεμιναρίων προάγοντας τη περιβαλλοντική αειφορία, την ενεργειακή δημοκρατία και τις ενεργειακές κοινότητες στη τοπική κοινωνία,

Γ) Τη δημιουργία του Ινστιτούτου Θεολογίας και Οικολογίας,

Δ) Την εγκατάσταση μικρών φωτοβολταϊκών συστημάτων σε εκκλησίες μειώνοντας το κλιματικό τους αποτύπωμα,

Ε) Τη δημιουργία τριών προγραμμάτων για ενήλικες που σχετίζονται με την Ευρωπαϊκή πολιτιστική και εκκλησιαστική κληρονομιά τα οποία υλοποιούνται στους χώρους της Ακαδημίας.

Η ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού στο Νομό Χανίων

Ο νομός Χανίων έχει πλήθος ιστορικών θρησκευτικών μνημείων τα οποία έχουν μοναδικά χαρακτηριστικά και προσελκύουν όχι μόνο θρησκευόμενους επισκέπτες αλλά και τουρίστες οι οποίοι θέλουν να συνδυάσουν τις διακοπές τους στη Κρήτη, όχι μόνο με την απόλαυση των μοναδικών της φυσικών τοπίων και παραλιών, αλλά και με εμπειρίες που σχετίζονται με τη γαστρονομία, την ιστορία, την αρχαιολογία και το πολιτισμό του νησιού. Συνεπώς είναι εφικτή η δημιουργία διαφόρων ημερήσιων εκδρομών-επισκέψεων και ξεναγήσεων σε θρησκευτικά μνημεία του νομού οι οποίες θα απευθύνονται σε Έλληνες και ξένους επισκέπτες σε συνεργασία βέβαια με τα κατά τόπους θρησκευτικά ιδρύματα. Η πρόσβαση στα μνημεία αυτά είναι αρκετά καλή ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν ανακαινισθεί ικανοποιητικά επιτρέποντας την είσοδο επισκεπτών στους χώρους τους.

Ο νομός Χανίων έχει φυσικές ομορφιές και τοπία που αποτελούν πόλους έλξης για τους Έλληνες και ξένους επισκέπτες ενώ σημαντικό του μέρος φιλοξενεί αξιόλογα φυσικά οικοσυστήματα τα οποία προστατεύονται (περιοχές NATURA). Η επίσκεψη στα θρησκευτικά μνημεία θα μπορούσε να συνδυαστεί με τη μετάβαση τους σε ευαίσθητες οικολογικά περιοχές έχοντας αξιόλογη χλωρίδα και πανίδα όπου οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν εκτός από τα θρησκευτικά-ιστορικά μνημεία και τα μοναδικά φυσικά οικοσυστήματα του νομού και της Κρήτης. Ενδεικτικά οι επισκέψεις-ξεναγήσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν:

1. Επίσκεψη στο μοναστήρι της Γωνιάς στο Κολυμπάρι και την Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης. Θα έχουν την ευκαιρία να ξεναγηθούν στο μοναστήρι, να δουν την ιστορική βιβλιοθήκη του, να ξεναγηθούν στην ΟΑΚ και να γνωρίσουν, μεταξύ άλλων, το μουσείο χλωρίδας που φιλοξενεί.
2. Επίσκεψη και ξενάγηση στο μοναστήρι της Χρυσοσκαλίτισσας και μετάβαση στη συνέχεια στο Λαφονήσι για να γνωρίσουν ένα οικολογικά προστατευόμενο τοπίο μοναδικού φυσικού κάλλους που αποτελεί πόλο έλξης χιλιάδων επισκεπτών.
3. Επίσκεψη στο καθεδρικό ναό των Χανίων και στη συνέχεια επίσκεψη και ξενάγηση στο μοναστήρι της Χρυσοπηγής που βρίσκεται πλησίον της πόλης. Θα μπορούσε να ακολουθήσει επίσκεψη-ξενάγηση στη λίμνη της Αγιάς με το μοναδικό της φυσικό οικοσύστημα και στο παρακείμενα ευρισκόμενο και πρόσφατα ανακαινισμένο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο-μουσείο.

Οι επιπτώσεις από την ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού στο νομό Χανίων

Η ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού στο νομό Χανίων θα  έχει θετικές επιπτώσεις σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και συγκεκριμένα:

Τα μοναστήρια και οι θρησκευτικοί φορείς

Α. Θα αυξηθεί η επισκεψιμότητα και τα έσοδα τους καθώς θα έχουν τη δυνατότητα να πωλούν διάφορα προϊόντα που παράγουν όπως τρόφιμα, αναμνηστικά είδη, βιβλία, χειροτεχνήματα  κ.α.

Β. Η αύξηση των εσόδων τους θα τους δώσει τη δυνατότητα να προβούν σε εργασίες συντήρησης των εγκαταστάσεων τους, αναστηλώσεις, περιβαλλοντική αναβάθμιση  τους κ.α.

Γ. Η αύξηση των εσόδων τους θα τους δώσει επίσης τη δυνατότητα να προβούν σε φιλανθρωπικές και κοινωνικές δράσεις.

Η τοπική τουριστική βιομηχανία

Α. Θα ωφεληθεί με τη διαφοροποίηση του τοπικού τουριστικού προϊόντος το οποίο βασίζεται κυρίως στον “ήλιο και τη θάλασσα”. Εμπλουτισμός του με το θρησκευτικό τουρισμό μια μορφή θεματικού τουρισμού. Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της τουριστικής βιομηχανίας.

B. Θα αυξηθούν οι επιλογές των επισκεπτών να γνωρίσουν κατά τη διάρκεια των διακοπών τους τα πολιτιστικά και θρησκευτικά μνημεία της Κρήτης.

Γ. Τουριστικά γραφεία και ξεναγοί θα παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε όσους ενδιαφέρονται να επισκεφθούν τα θρησκευτικά μνημεία του τόπου αυξάνοντας τα έσοδα τους.

Οι τοπικές κοινωνίες

Α. Θα αυξηθεί η απασχόληση σε δραστηριότητες που σχετίζονται με το τουρισμό.

Β. Οι επισκέπτες των θρησκευτικών μνημείων είναι πολύ πιθανόν να επισκεφθούν παρακείμενα αρχαιολογικά και πολιτιστικά μνημεία ή περιοχές φυσικού κάλλους αυξάνοντας παράλληλα την επισκεψιμότητα τους.

Γ. Καθώς θα αυξάνεται η επισκεψιμότητα των τουριστών στα θρησκευτικά μνημεία θα αναπτυχθούν δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών προς τους επισκέπτες αλλά και εμπορικές δραστηριότητες πώλησης τοπικών αγροτικών ή άλλων προϊόντων με συνακόλουθη αύξηση των εσόδων των επαγγελματιών.

Συμπεράσματα

Συμπερασματικά μπορεί να λεχθεί ότι:

Α) Ο θρησκευτικός τουρισμός αναπτύσσεται σήμερα διεθνώς,

Β) Ο νομός Χανίων έχει αξιόλογα θρησκευτικά μνημεία τα οποία είναι ελκυστικά σε διάφορες ομάδες τουριστών οι οποίοι επιθυμούν και θα πρέπει να μπορούν να τα επισκεφθούν κατά τη παραμονή τους στη Κρήτη,

Γ) Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος θεωρεί ότι οι  ταυτόχρονες δραστηριότητες στο θρησκευτικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό πεδίο μπορούν να προάγουν την αειφορία και τη πρόοδο,

Δ) Η Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης (και όχι μόνο) υλοποιεί τοπικά διάφορες θρησκευτικές, κοινωνικές και οικολογικές δράσεις,

Ε) Οι προοπτικές για την ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού στο νομό Χανίων είναι ελκυστικές, και

ΣΤ) Η ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού στο νομό Χανίων θα έχει θετικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.

Άποψη της Μονής Χρυσοσκαλίτισσας, Δήμος Κισσάμου

Άποψη της Μονής Γωνιάς, Κολυμπάρι, Δήμος Πλατανιά

Βιβλιοθήκη με πολύτιμα κείμενα, Μονή Γωνιάς, Κολυμπάρι, Δήμος Πλατανιά

Μουσείο Κρητικών βοτάνων – Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης